Μία πορεία με βασικούς άξονες τις έννοιες της σύλληψης, της γέννησης και των αποχωρισμών χαρτογραφεί η τελευταία δουλειά της Τατιάνας Ζώη. Κεντρικό μοτίβο αυτής της δουλειάς το κουκούλι, το οποίο άλλοτε λειτουργεί ως ένας χώρος ασφαλής και προστατευτικός, ως μία μήτρα με την καθαρά βιολογική όσο και καλλιτεχνική σημασία (εκμαγείο, καλούπι) κι άλλοτε ως μία σκοτεινή και αποπνικτική ειρκτή, από την οποία πασχίζει να βγει στο φως ό,τι κυοφορήθηκε μέσα σε αυτό: ένας ζωντανός οργανισμός ή ένα έργο τέχνης.
Η διαδικασία της σύλληψης, η οποία λαμβάνει χώρα μέσα στο κουκούλι, μία διαδικασία μύχια, εσωτερική και σχεδόν ακατάληπτη, αποδίδεται με σκοτεινά κυρίως χρώματα, ενώ η πλημμυρίδα των σπερματοζωαρίων, που συναντάμε σε ορισμένους πίνακες, υποβάλλει την αίσθηση της ορμής, της έντασης και της δύναμης, με την οποία η ζωή/καλλιτεχνική ιδέα έρχεται να ριζώσει μέσα στο γυναικείο σώμα. Αντιθέτως, η κυοφορία και η γέννηση, δύο διαδικασίες, επώδυνες μεν, κατεξοχήν δημιουργικές δε, αποδίδονται με φωτεινά και έντονα χρώματα. Μεταξύ αυτών δεσπόζει το κόκκινο, το οποίο παραπέμπει στο αίμα, μετωνυμία της ίδιας της ανθρώπινης ύπαρξης και ζωής ή σύμβολο της δημιουργικής αγωνίας της γυναίκας-καλλιτέχνιδας.
Ο αποχωρισμός του ζωντανού οργανισμού/έργου τέχνης από το κουκούλι, συνιστά μία διαδικασία επίσης επώδυνη αλλά και λυτρωτική συγχρόνως. Η διαδικασία αυτή, η οποία αποδίδεται αφενός συμβολικά μέσω μιας σκιάς που μοιάζει να αποκολλάται από το γυναικείο σώμα και αφετέρου παραστατικά μέσω της σχάσης του κουκουλιού-μήτρας, λειτουργεί ως ένας θάνατος. Πρόκειται όμως για ένα θάνατο, ο οποίος παραδόξως δεν ισοδυναμεί με ένα τέλος αλλά με μια νέα αρχή, καθώς προμηνύει μία καινούρια ζωή, αυτή του νέου έργου τέχνης που έχει πλέον αυτονομηθεί από τη δημιουργό του και είναι έτοιμο να διαγράψει μία δική του πορεία ανεξάρτητο από αυτή. Οι έννοιες της καλλιτεχνικής σύλληψης και γέννησης, αν και έχουν ως αφετηρία τους καθαρά γυναικείες βιολογικές λειτουργίες (τη σύλληψη, την κυοφορία και τον τοκετό), έχουν κατά κανόνα οικειοποιηθεί από άνδρες καλλιτέχνες και για αιώνες έχουν λειτουργήσει ως μεταφορές της ανδρικής καλλιτεχνικής έμπνευσης και δημιουργίας. Η δουλειά της Τατιάνας Ζώη δεν αποτελεί απλώς μία εικαστική χαρτογράφηση της πορείας της καλλιτεχνικής σύλληψης της γέννησης, όπως σημειώθηκε παραπάνω, αλλά συνιστά συγχρόνως μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη των συγκεκριμένων εννοιών, στην οποία μελέτη εγγράφονται οι έννοιες αυτές στη σφαίρα της γυναικείας αποκλειστικά δημιουργίας.
* Η Νεκταρία Κλαπάκη είναι δρ Νεοελληνικής Φιλολογίας.
