Της Έρση Χατζηαργυρού*
Αισθανόμαστε πως ένας πολιτισμός
είναι τόσο εύθραυστος όσο και μια ζωή.
Πολ Βαλερί
Η κρίση του πνεύματος
Χίος. Πολύς κι ετερόκλητος κόσμος σουλατσάρει σε μια ευαίσθητη περιοχή με αντικρουόμενες επιθυμίες, οδηγίες κι αποστολές: Ύπατη Αρμοστεία, Φρόντεξ, ΝΑΤΟ, πρόσφυγες, ντόπιοι, αλληλέγγυοι πάσης εθνικότητας και ΜΚΟ.
Οι συλλογικότητες αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες που αναπτύχθηκαν -και όχι μόνο στη Χίο- συσπειρώθηκαν γύρω από ένα σύστημα αξιών που έχει βαθύ κοινωνικό αντίκτυπο κι είναι αποδεκτό ως κοινωνική μνήμη, πέρα από πολιτικά πρόσημα. Αλλά, το Σάββατο,19 Μαρτίου, με την εφαρμογή της συμφωνίας της ελληνικής κυβέρνησης με την Ε.Ε., άλλαξε ριζικά η αντιμετώπιση των προσφύγων στο ολάνθιστο νησί της Χίου. Η υποδοχή μετατράπηκε σε καταστολή και η φιλοξενία σε βία και διασυρμό. Σ’ όλους όσοι ασχολήθηκαν αυθόρμητα και οικειοθελώς με το προσφυγικό πρόβλημα στο νησί, με υποδειγματική αυτοοργάνωση και αποτελεσματικότητα, η νέα τάξη πραγμάτων δημιούργησε αρχικά κατήφεια και μούδιασμα, για να ακολουθήσει βίαιο στραγγάλισμα αξιών, επιθυμιών και συναισθημάτων, με τον απαράμιλλο τρόπο που μόνο οι κυβερνήσεις νεοφιλελεύθερης κοπής τολμούν να εφαρμόσουν.
Την Πέμπτη, 24 Μαρτίου, επισκεφτήκαμε τη ΒΙΑΛ, το εγκαταλειμμένο εργοστάσιο αλουμινίου έξω από την πόλη, το οποίο έχει μετατραπεί σε χώρο κράτησης των προσφύγων. Το αγκαθωτό συρματόπλεγμα που το περιβάλλει το καθιστά στρατόπεδο συγκέντρωσης, το οποίο φρουρείται από διεθνή αστυνομική δύναμη. Απαγορεύονταν οι φωτογραφίες, αλλά κουβέντα με κάποιους Σύριους μπορέσαμε να ‘χουμε μέσα από τα συρματοπλέγματα. Δεν τους είχε ενημερώσει κανείς για το μέλλον τους, εξού και ρωτούσαν με αγωνία τι πρόκειται να τους συμβεί και γιατί τους έχουν μαντρωμένους. Ζεστό νερό δεν υπήρχε και ήδη είχαν δημιουργηθεί έντονα επεισόδια μεταξύ Σύριων και Αφγανών. Υπήρχαν επίσης προβλήματα τροφοδοσίας: την έχει αναλάβει επ’ αμοιβή ιδιώτης, με έδρα την Αθήνα, ενώ αποκλείστηκαν οι ντόπιες δομές αλληλεγγύης που παρείχαν μέχρι τώρα φαΐ αφιλοκερδώς. Και φυσικά έχουν διακοπεί οι δραστηριότητες απασχόλησης των παιδιών σε αλληλέγγυα νηπιαγωγεία, ως άχρηστη πολυτέλεια. Ξεκίνησαν μάλιστα οι παρενοχλήσεις αλληλέγγυων, με προσαγωγές και ανακρίσεις, με βασικό στόχο να απομακρυνθούν από τη ΒΙΑΛ. Τραγική ειρωνεία: λίγες ώρες μετά, ο υπουργός κ. Φλαμπουράρης δήλωνε απερίφραστα στο γυαλί ότι κλειστά στρατόπεδα ούτε υπάρχουν ούτε θα υπάρξουν στην Ελλάδα!
Ήρθε, λοιπόν, η ώρα η αυθόρμητη ανθρωπιστική στάση του ελληνικού λαού, λαού πολύπαθου και γι’ αυτό ευαίσθητου στην ανθρώπινη δυστυχία, λαού με αρχαιότατο πολιτισμό φιλοξενίας, να μπει στο περιθώριο. Τη σκυτάλη παραλαμβάνουν οι απρόσωποι και απάνθρωποι μηχανισμοί της Ευρώπης των σύγχρονων Μέτερνιχ και των γραικύλων τοποτηρητών τους.
Θα περάσει αυτό; Διόλου εύκολο. Η στάση του κόσμου δύσκολα θα καμφθεί, οι ομάδες αλληλεγγύης θα συνεχίσουν. Όχι στο φόβο, όχι στην υποταγή, όχι στα τελεσίγραφα, όχι στις μνημονιακές αθλιότητες.
*Η Έρση Χατζηαργυρού είναι εικαστικός καλλιτέχνης
