Οι εργαζόμενοι, τα πλατιά λαϊκά στρώματα αποκτούν εισόδημα με την προσωπική εργασία τους. Τα άμεσα-ονομαστικά εισοδήματα από την εργασία (μισθοί, συντάξεις, τελικό εισόδημα αυτοαπασχολούμενων κ.λπ.) βελτιώνονται ή μειώνονται ανάλογα με την πορεία των διεκδικήσεων και τη δυναμική του εργατικού και λαϊκού κινήματος. Όμως το άμεσο αυτό εισόδημα δεν είναι δικό τους ολόκληρο. Ακολουθεί η διαδικασία της αναδιανομής μέσω της αγοράς και των διάφορων κυβερνητικών πολιτικών. Αυτή η αναδιανομή έχει σαν συνέπεια την πραγματική μείωση αυτού του ονομαστικού εισοδήματος. Ακόμα και στις περιόδους που η άνοδος των ονομαστικών εισοδημάτων ήταν θετική, μετά από επιτυχίες των εργατικών κινητοποιήσεων, ακολουθούσε η αναδιανομή σε βάρος των εργαζόμενων μέσω των παραπάνω διαδικασιών. Αυτή η αναδιανομή γίνεται με πάρα πολλούς τρόπους και μέσα από πολλαπλές διαδικασίες. Μερικές από τις πλέον χαρακτηριστικές διαδικασίες αναδιανομής είναι η άνιση φορολογική επιβάρυνση, οι αυξήσεις στα τιμολόγια των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, ο πληθωρισμός, ειδικά ο πληθωρισμός κερδών, που ροκανίζει τα λαϊκά εισοδήματα και δημιουργεί κέρδη για τους ολίγους, οι διάφορες κρατικές επιδοτήσεις που μεταφέρουν συνήθως εισόδημα στους έχοντες στο όνομα των επενδύσεων και της ανάπτυξης, η πολιτική επιτοκίων κλπ και φυσικά το σύνολο των διαδικασιών της κάθε οικονομικής κρίσης.
Ρευστότητα για τις αγορές
Η καπιταλιστική οικονομία ήταν στα πρόθυρα μιας νέας κρίσης στις αρχές του 2020, λίγο πριν από την πανδημία. Με αφορμή την πανδημία η κρίση αυτή έλαβε διαφορετικό χαρακτήρα και εκδηλώθηκε άμεσα εντός του 2020. Στο όνομα της αντιμετώπισης της κρίσης, κάτω από τον μανδύα της ενίσχυσης των εισοδημάτων όσων πλήττονταν περισσότερο από αυτήν, δόθηκαν κάποιες επιδοτήσεις αναλογικά μικρού ύψους στα λαϊκά στρώματα και τεράστια ποσά στο όνομα της σωτηρίας των επιχειρήσεων. Εκτός όμως από αυτές τις άμεσες επιδοτήσεις που συντελούσαν στην αναδιανομή έγινε μια ακόμα πολύ μεγαλύτερη αναδιανομή σε βάρος των πολλών και υπέρ ενός ελαχίστου αριθμού προσώπων της παγκόσμιας αλλά και κάθε ντόπιας ολιγαρχίας. Η αναδιανομή έγινε μέσω των πακτωλών χρημάτων που διατέθηκαν από τις κεντρικές τράπεζες στις διεθνείς αγορές για να σωθούν από την προβλεπόμενη συντριβή. Τα χρήματα που δόθηκαν (ρευστότητα προς τις αγορές) είχαν σαν συνέπεια την μεγάλη άνοδο των χρηματιστηριακών τιμών και δεικτών και την διατήρησή τους σε επίπεδα που δεν είχαν σχέση με την πραγματική οικονομική κατάσταση των εισηγμένων στα χρηματιστήρια επιχειρήσεων. Το αποτέλεσμα ήταν οι πλούσιοι να γίνουν πολύ πιο πλούσιοι χωρίς να αυξάνεται η παραγωγική τους δραστηριότητα. Την ίδια περίοδο οι εργαζόμενοι, αυτοαπασχολούμενοι και μικροεπιχειρηματίες βρίσκονταν σε φάση ανεργίας και πτωχεύσεων με ελάχιστα εισοδήματα από τις διάφορες επιδοτήσεις. Αυτή η αναδιανομή μέσω των επιδοτήσεων και της «ρευστότητας από το ελικόπτερο» οδήγησε τις πρώτες φάσεις της πληθωριστικής διαδικασίας όταν άρχισε να ομαλοποιείται η κατάσταση από τις συνέπειες της πανδημίας.
Πληθωρισμός
Η πληθωριστική διαδικασία που έχει λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις δεν είναι αποτέλεσμα του πολέμου στην Ουκρανία. Ο πληθωρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο υπήρχε πολύ πριν από την έναρξη του πολέμου στο τέλος Φεβρουαρίου 2022. Απλά ο πόλεμος επιδείνωσε την εξέλιξη του πληθωρισμού λόγω του φυσικού αερίου, των χρηματιστηριακών κερδοσκοπικών παιγνιδιών στη διαμόρφωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ότι ορισμένα αγροτικά αλλά και άλλα προϊόντα που έχουν ως κέντρο παραγωγής τους την Ουκρανία και κυρίως λόγω των μέτρων της Δύσης απέναντι στη Ρωσία και των αντίμετρων εκ μέρους της. Τα τελευταία είχαν σαν συνέπεια την επιδείνωση όλων των λοιπών άμεσων οικονομικών επιπτώσεων που προαναφέραμε.
Σε κάθε περίπτωση αυτή η πληθωριστική διαδικασία ανεξάρτητα από την αιτία της οδηγεί με δραματικό τρόπο στη μείωση των πραγματικών εισοδημάτων για τα λαϊκά νοικοκυριά. Η μείωση είναι ευθέως ανάλογη της πορείας του πληθωρισμού. Αύξηση των τιμών κατά 10% χωρίς αντίστοιχη αύξηση και των εισοδημάτων σημαίνει, σε γενικές γραμμές, πραγματική μείωση των εισοδημάτων κατά 10%. Στην περίπτωση της χώρας μας ο πληθωρισμός έχει ανέβει από τον Ιανουάριο 2019 στο 11,6%. Την ίδια στιγμή οι αυξήσεις μισθών που έχουν δοθεί σωρρευτικά για την ίδια περίοδο είναι 9,7%. Όμως αυτές δεν αφορούν όλους αλλά τον κατώτατο μισθό. Παράλληλα οι συνταξιούχοι είναι ακόμα στο περίμενε για την 1/1/2023 και η όποια αύξηση αποφασιστεί προβλέπεται να είναι κατώτερη του πληθωρισμού ενώ δεν θα αφορά το σύνολο των συντάξεων αλλά μόνο την κύρια. Συνεπώς μέσω της συνεχιζόμενης και εντεινόμενης πληθωριστικής διαδικασίας γίνεται μια τεράστια αναδιανομή εισοδήματος σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων ενώ κάποιοι κερδοσκοπούν στην αγορά αυξάνοντας την κερδοφορία τους.
Αυξήσεις επιτοκίων
Στο όνομα της αντιμετώπισης της πληθωριστικής διαδικασίας στα μεγάλα καπιταλιστικά κέντρα της Δύσης υιοθετήθηκε ως μονόδρομος η διαδικασία της αύξησης των επιτοκίων. Η διαδικασία αυτή προσθέτει ένα ακόμα μηχανισμό αναδιανομής κύρια σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων. Ειδικά δε στην περίπτωση της Ελλάδας αυτή η εξέλιξη θα οδηγήσει σε ένα νέο κύκλο δραματικής αύξησης των χρεών, χρεωκοπιών και μάλιστα χωρίς να υπάρχει πλέον κανένας μηχανισμός στήριξης των δανειοληπτών.
Η Αμερικανική Κεντρική Τράπεζα (FED) προχώρησε πρόσφατα στην Τρίτη αύξηση κατά 0,75% των επιτοκίων της διαμορφόνωντάς τα στο εύρος 3%-3,25%. Η προοπτική είναι να φτάσουν πάνω από το 4% μέχρι τέλος έτους.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), που μας αφορά, προχώρησε πρόσφατα στην πρώτη αύξηση των επιτοκίων κατά 0,75%, μετά από 11 χρόνια, διαμορφώνοντας το βασικό της επιτόκιο (αναχρηματοδότησης) στο 1,25%. Αναμένεται να ακολουθήσουν άλλες δύο αντίστοιχες αυξήσεις στην συνέχεια, με πρώτη τον Οκτώβριο. Η όλη διαδικασία έχει σαν συνέπεια την εκτίναξη των επιτοκίων Euribor τα οποία είναι τα επιτόκια αναφοράς/βάσης για το σύνολο σχεδόν των συμβάσεων πάσης φύσεως δανεισμού από το τραπεζικό σύστημα.
Έτσι όσοι έχουν δανεισμό με κυμαινόμενα επιτόκια που έχουν σαν βάση το Euribor, δηλαδή η συντριπτική πλειοψηφία των πάσης φύσεως δανειοληπτών και δανείων, αντιμετωπίζουν ήδη αυξήσεις της μηνιαίας τοκοχρεωλυτικής δόσης η οποίοι θα συνεχίσει αυξανόμενη με γρήγορους ρυθμούς και για το επόμενο διάστημα, όσο τα επιτόκια θα αυξάνονται. Οι αγορές φαίνεται να προεξοφλούν ότι το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ θα φτάσει το 3% τον Ιούνιο 2023, επίπεδο που είναι διπλάσιο σε σχέση με τις εκτιμήσεις που γίνονταν στις αρχές του μήνα.
Πρακτικά μέσω της διαδικασίας αύξησης των επιτοκίων μειώνεται το πραγματικό διαθέσιμο εισόδημα του δανειολήπτη και αυξάνονται τα έσοδα της κάθε τράπεζας. Αν αυτό συνδυαστεί με το γεγονός ότι τα επιτόκια ταμιευτηρίου είναι ουσιαστικά μηδενικά γίνεται κατανοητό το μέγεθος της αύξησης της κερδοφορίας των τραπεζών.
Συμπέρασμα
Την τελευταία τριετία η διαδικασία αναδιανομής εισοδήματος σε βάρος των λαϊκών στρωμάτων πραγματοποιείται και εντείνεται με κάθε τρόπο και κάθε ευκαιρία. Στην πανδημία με τις επιδοτήσεις και την παροχή ρευστότητας στις αγορές, που είχαν σαν συνέπεια τη έναρξη της πληθωριστικής διαδικασίας. Στη συνέχεια με την γιγάντωση του πληθωρισμού. Τώρα στο όνομα της αντιμετώπισης του πληθωρισμού με την αύξηση των επιτοκίων. Θα ακολουθήσει μία ακόμα φάση εκείνη της αύξησης της φορολογίας για να αντιμετωπιστούν οι χρεωκοπίες του ίδιου του Κράτους με το τεράστιο δημόσιο χρέος, των τραπεζών που θα βρεθούν κάποια στιγμή με ένα νέο γύρω προβληματικών δανείων και των επιχειρήσεων στο όνομα της ανάπτυξης. Το λογαριασμό και πάλι θα κληθεί να πληρώσει ο λαός όπως έχουν δείξει οι γνωστές και συνεχιζόμενες στην εφαρμογή τους μνημονιακές συνταγές. Κοινώς μονά κερδίζει η ολιγαρχία με αρωγό το πολιτικό και δικαστικό σύστημα, ζυγά χάνει ο λαός αφού αυτός φταίει πάντα….
