Ο υπαρκτός καπιταλισμός επαναφέρει, νοσταλγικά, τον υπαρκτό σοσιαλισμό.
Την ώρα που γιορταζόταν με πυροτεχνήματα, αφιερώματα και πανηγύρια, η επέτειος των 20 χρόνων από την πτώση του Τείχους και την ένωση των δύο Γερμανιών, μια πανεπιστημιακή έρευνα έδειχνε ότι η πλειοψηφία των «Όσις», των Ανατολικογερμανών, σε όλες τις ηλικίες, νοσταλγούσε το προηγούμενο καθεστώς έχοντας ανακαλύψει «ιδίοις όμμασι» ότι η ευημερία στον καπιταλισμό δεν ανήκει σε όλους. Νοσταλγία που απεικονίζεται και στο εκλογικό αποτέλεσμα, που δείχνει ότι οι «νοσταλγοί» της Ανατολικής ταυτίζονται σιωπηρά με τους απογοητευμένους της Δυτικής.
Κι αυτό στην πιο πλούσια και συγκροτημένη καπιταλιστική χώρα της Ευρώπης. Ανάλογες έρευνες σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ δεν κοινοποιούνται, γιατί όλες βρίσκονται σε οικτρή οικονομική, κοινωνική και ηθική κατάσταση. Ανεργία και άδεια ψυγεία, εγκληματικότητα και φόβος, διαφθορά και αυταρχισμός συνθέτουν τη νέα πραγματικότητα που βιώνουν οι λαοί αυτών των χωρών. Με πρώτα και καλύτερα «τα διαμάντια της Βαλτικής» όπου εφαρμόστηκαν όλα τα μοντέλα του «καθαρού» καπιταλισμού, με την καθοδήγηση συμβούλων από το αμερικανικό Πανεπιστήμιο Τζόρτζτάουν και τη βίαιη και αποτελεσματική κατάπνιξη κάθε αντίρρησης, εν τη γενέσει της, από την ντόπια πολιτική μαφία.
Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, Εσθονία, Λιθουανία και Λετονία μετατράπηκαν σε αποικίες των Δυτικών χρηματιστών. Ιδιωτικοποιήθηκε με μικρά ανταλλάγματα ο δημόσιος τομέας, απαλλάχτηκαν από φόρους οι ξένοι επενδυτές, δημιουργήθηκαν μονοπώλια, καθηλώθηκαν οι μισθοί, αυξήθηκαν οι αγορές δυτικών όπλων (με ένταξη στο ΝΑΤΟ) και περιορίστηκε στο ελάχιστο ο κρατικός έλεγχος. Τώρα, η χρεοκοπία τους είναι ολοκληρωτική. Είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος άρθρου του οικονομολόγου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Μισούρι Μάικλ Χάντσον και του διευθυντή του Κέντρου Ερευνών της Βαλτικής και καθηγητή στην Οικονομική Σχολή της Ρίγας Τζέφρι Σόμερς: «Νομίζετε ότι η Ελλάδα έχει προβλήματα; Η Λετονία οδηγείται στη δουλεία»!
Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν πέφτει με ρυθμό 20% ετησίως! Συναλλαγματικά αποθέματα δεν υπάρχουν πια! Οι ολιγάρχες μεταφέρουν τα κέρδη τους σε οφσόρ εταιρίες, η φτώχεια εξαπλώνεται, οι νέοι μεταναστεύουν στο εξωτερικό, το σύστημα υγείας έχει καταρρεύσει, υποθάλπεται ο ναζισμός και οι μειονότητες, ρωσικές, εβραϊκές κ.λπ., βρίσκονται υπό διωγμόν.
Για να συμβούν όλα αυτά, έπρεπε να διαλυθεί εντελώς ο κοινωνικός τομέας που ήταν αναπτυγμένος από το σοβιετικό καθεστώς και να καταπνιγεί κάθε εσωτερική αντίδραση.
Ψηφίστηκαν νόμοι που χώρισαν τους κατοίκους της Λετονίας ανάλογα με την εθνική τους καταγωγή, σε υπηκόους και μη υπηκόους. Όσοι δεν ήταν Λετονοί από καταγωγή, όπως και όσοι ανήκαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα, στερήθηκαν τα πολιτικά τους δικαιώματα και θεωρούνται απλά μόνιμοι κάτοικοι χωρίς δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Επίσης, περιορίστηκαν τα πολιτισμικά τους δικαιώματα, αφού απαγορεύτηκε η χρήση άλλης γλώσσας στην εκπαίδευση πλην της λετονικής.
Παρ’ όλες τις τροποποιήσεις των πρώτων εξαιρετικά περιοριστικών νομοθετικών ρυθμίσεων, κάτω από την πίεση της Ε.Ε. και της Ρωσίας, το μισό της ρωσικής μειονότητας που αποτελεί το 37,5% των 2,23 εκατ. κατοίκων της χώρας (59,2% Λετονοί), παραμένει χωρίς δικαιώματα. Γεγονός που αλλοιώνει κατάφορα τα εκλογικά αποτελέσματα, αφού περίπου το 20% του πληθυσμού δεν μπορεί να ψηφίσει. Οι συνθήκες αυτές επιβλήθηκαν από τη νέα πολιτική τάξη που διαμορφώθηκε μετά την ανεξαρτητοποίηση της Λετονίας και την ένταξή της στην Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ, με το πατρονάρισμα των δυτικών κυβερνήσεων και οργανισμών, που επέβαλαν το νεοφιλελεύθερο μοντέλο.
Η κοινωνία δεν φάνηκε να πείθεται. Εδώ και 20 χρόνια η πολιτική αστάθεια είναι καθεστώς. Κόμματα δημιουργούνται και εξαφανίζονται, συμμαχίες συνάπτονται και διαλύονται, οι κυβερνήσεις κρατάνε λίγους μήνες και κανένα κόμμα δεν συγκεντρώνει ποτέ πάνω από 20%.
Η εμπιστοσύνη στους πολιτικούς είναι ανύπαρκτη. Αυτό, βέβαια, δεν εμπόδισε τους διαχειριστές του κράτους να ξεπουλήσουν τα πάντα και να βυθίσουν τη χώρα στη χρεοκοπία. Η Λετονία, η οποία ξεκίνησε με μηδενικό χρέος, φέτος οφείλει (από 7,9% το 2007) το 74% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος! Και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, το εξωτερικό χρέος το 2014 θα εκτιναχθεί στο 89%.
Χωρίς ντόπια παραγωγή, χωρίς εξαγωγές, με εισαγωγή σχεδόν όλων των καταναλωτικών αγαθών, χωρίς δημόσιο τομέα, με εξαγορασμένες ή ελεγχόμενες τράπεζες, η Λετονία δεν έχει καμία ελπίδα να βρει χρήματα για να καλύψει το χρέος της και να ορθοποδήσει. Ανήκει στο πιο μαλακό υπογάστριο του αναπτυγμένου καπιταλιστικού κόσμου που τα διαμάντια του, π.χ. Ιρλανδία, Ισλανδία, Λιθουανία κ.ά. είναι άνθρακες.
Σ’ αυτή τη σκληρή καπιταλιστική πραγματικότητα, ακόμα και το παρηκμασμένο καθεστώς του «υπαρκτού» επανέρχεται νοσταλγικά.
