Εγωκεντρικοί αγωνιστές ή αγωνιστές της αλλαγής;
Της Σταματίας Καλλιβωκά*
Αν ήμουν δικηγόρος ίσως να είχα περισσότερα και καλύτερα επιχειρήματα, αν ήμουν δικαστής θα ήταν πολύ πιο εύκολο να μοιράσω τις ευθύνες εκεί που πρέπει.
Είμαι όμως μόνο μία απλή πολίτης.
Μόνο;
Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί ποτέ τί μπορεί να κάνει ένας/ μία απλός πολίτης και πόσα μπορούν να καταφέρουν πολλοί απλοί πολίτες μαζί;
Σίγουρα όχι να κατορθώσουν να σε πείσουν απόλυτα με τα επιχειρήματά τους τα οποία στηρίζονται σε ένα «Να σταματήσει αυτή η κατάσταση!», «Να μπουν φυλακή όσοι μάς έφεραν εδώ!», «Μην μού κόβετε άλλο τον μισθό!». Όταν τους ρωτάς γιατί, μπορούν να σού απαντήσουν: «Γιατί δεν πάει άλλο!». Δεν θέλει και ιδιαίτερη εξήγηση για όποιον έχει μάτια και βλέπει.
Σίγουρα όχι να αναζητήσουν άμεσα ευθύνες από το σύστημα και να τιμωρήσουν ή να ευνοήσουν.
Τα συστήματα, όμως, τα θεσπίζουν άνθρωποι. Και όπως μάς αποδεικνύει συνεχόμενα η επικαιρότητα, αυτά αλλάζουν και γίνονται ανά περίοδο περισσότερο δίκαια ή περισσότερο άδικα, περισσότερο σύμφωνα με τα ατομικά συμφέροντα ή με τις ομαδικές επιδιώξεις, όπως είχε πει και ένας πρόγονος «για το κοινό καλό».
Άνθρωποι είναι εκείνοι που θέτουν τους κανόνες και άνθρωποι είναι εκείνοι που τους υποστηρίζουν ή τους γράφουν από την αρχή.
Δυστυχώς, δεν μπορούμε μια ζωή να αποδίδουμε τις ευθύνες σε ένα εικονικό, φανταστικό σύστημα που ζει σε ένα παράλληλο σύμπαν και «αποφασίζει και διατάζει» ή «υπογράφει χωρίς την συναίνεσή σου για δικές σου αποφάσεις». Οφείλουμε, ωστόσο, να επιρρίψουμε ευθύνες στους ανθρώπους, οι οποίοι στις δυσκολίες στάθηκαν, είτε υπεύθυνα και θαρραλέα είτε ανεύθυνα.
Φυσικά και οι εξεγέρσεις έχουν τις συνέπειές τους.
Υπάρχει στον κόσμο αυτό το προσωπικό και το συλλογικό συμφέρον. Αν πρεσβεύεις μόνο το ατομικό σου όφελος, είναι πολύ πιθανόν να βλέπεις την αδικία μπροστά στα μάτια σου και να την αγνοείς, καθώς «εγώ εξασφαλίστηκα». Όταν, όμως, επιθυμείς να αλλάξεις το σύστημα, να το κάνεις περισσότερο δίκαιο, συναναστρέφεσαι και συζητάς με ανθρώπους. Στη χειρότερη περίπτωση, μαθαίνεις να απαιτείς το ηθικά σωστό.
Αυτή η κίνηση απαιτεί αμοιβαία συνεργασία και, όπως μού είπε μία πολίτης κάπου εκεί έξω «όχι να κάνουν και οι δύο πλευρές από ένα βήμα πίσω, αλλά από ένα βήμα μπροστά, μαζί».
Μπορεί να μην είμαστε όλοι δικηγόροι, αλλά γνωρίζουμε πολύ καλά ποια είναι τα δικαιώματά μας και μπορούμε κάθε μέρα να τα διεκδικούμε. Και τα προσωπικά, αλλά και την εξάλειψη της αδικίας.
Διότι δεν είναι ηθικό να βλέπεις μπροστά στα μάτια σου καταστάσεις δύσκολες και να μην αντιδράς.
Και ποιος φταίει; Μα…. «το σύστημα»!
Και οι άνθρωποι; Τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι, αρμόδιοι και μη;
Πάντως σίγουρα όχι να πεισμώσουν στην καρέκλα τους προσηλωμένοι στο ατομικό συμφέρον. Μπορούν να εργαστούν σκληρά για να πραγματώσουν την κοινή ευημερία, να επικοινωνήσουν με τον διάλογο, να ακούσουν απόψεις και να βάλουν για λίγο τον εαυτό τους στην θέση των άλλων.
Το πιο εύκολο είναι να πω «ξέρεις, εγώ εξασφαλίστηκα» ή «δεν μπορώ να υπερπηδήσω τις δυσκολίες επομένως θα ακολουθήσω την εύκολη λύση, την δίκαιη για εμένα και τους όμοιούς μου». Τότε είσαι εγωκεντρικός αγωνιστής, διότι αγωνίζεσαι για να εξασφαλίσεις τα προσωπικά σου δικαιώματα, αλλά αγνοείς την δικαιοσύνη.
Πραγματικός αγωνιστής, ωστόσο, είναι ο υπέρμαχος του ηθικά ορθού, ακόμα και αν αυτό σημαίνει ότι σε προσωπικό επίπεδο, έχει κάτι να χάσει.
Μπορούμε να αγωνιζόμαστε με δράσεις, μπορούμε να μεταβάλλουμε συστήματα με σωστή επικοινωνία προσηλωμένη στο κοινό καλό, μπορούμε να βγαίνουμε όλοι στους δρόμους, όχι επειδή έχουμε να χάσουμε κάτι από την καθημερινότητα ή την τσέπη μας, αλλά επειδή έχουμε μάτια και βλέπουμε.
Ανθρώπους βλέπουμε να αδικούν ή να αδικούνται.
Ανθρώπους βλέπουμε να υποφέρουν.
Ανθρώπους βλέπουμε να αποκλείονται.
Ανθρώπους βλέπουμε να φεύγουν.
Και όλα για ένα σύστημα.
Όταν υπάρχει πλειοψηφία, οι φωνές ακούγονται περισσότερο δυνατά.
Αξίζει, λοιπόν, να χάσεις και κάτι από την εξασφάλισή σου για να βγεις και να υπερασπιστείς πως «το σύστημα» δεν είναι πάντα σωστό και πως το κάθε «σύστημα» μπορεί να αλλάξει, εφόσον πρώτα αλλάξουν οι άνθρωποι.
Εντέλει, λύση δεν είναι να μαλλιοτραβιόμαστε μεταξύ μας γιατί «τα έκανε θάλασσα το σύστημα» αλλά να αποδεχθούμε τις ευθύνες μας, τις ηθικές, όχι τις επί πληρωμή.
* Η Σταματία Καλλιβωκά είναι φοιτήτρια στο Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, του Πανεπιστημίου Πατρών
