«H 9η Σύνοδος Κορυφής των Αμερικών ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία πριν καν ξεκινήσει», είπε ο Κουβανός υπουργός Εξωτερικών Ροντρίγκες Παρίγια, και δεν είχε πολύ άδικο. Οι ΗΠΑ, ως οικοδεσπότες και… τροχονόμοι της Συνόδου (αφού αυθαίρετα απέκλεισαν τη Βενεζουέλα, την Κούβα και τη Νικαράγουα), πήγαν για μαλλί και βγήκαν κουρεμένες. Αντί να επιβεβαιώσουν την ανάκτηση της επιρροής τους στην «πίσω αυλή τους», εισέπραξαν το μποϊκοτάζ της Συνόδου από μια σειρά ηγέτες, με σημαντικότερο τον Μεξικανό πρόεδρο, και οξείες επιθέσεις από πολλούς εξ όσων συμμετείχαν.
Είκοσι ηγέτες της περιοχής καταδίκασαν τον αποκλεισμό των τριών «μαύρων προβάτων», και ζήτησαν για μια ακόμη φορά τον τερματισμό του παράνομου εμπάργκο εναντίον της Κούβας. Ο Αργεντίνος πρόεδρος Αλμπέρτο Φερνάντεζ, μιλώντας μάλιστα ως εκπρόσωπος της CELAC (Κοινότητα Κρατών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής), ζήτησε επιπλέον την άμεση εκδίωξη του Λουίς Αλμάγκρο από την ηγεσία του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών, τον οποίο κατηγόρησε μεταξύ άλλων ως «χωροφύλακα των ΗΠΑ που υποστήριξε το πραξικόπημα στη Βολιβία». Επίσης, κατηγόρησε τις ΗΠΑ ότι υφάρπαξαν τον έλεγχο της Διαμερικανικής Αναπτυξιακής Τράπεζας και ζήτησε την επιστροφή της σε λατινοαμερικάνικα χέρια.
Ο Μπάιντεν, αιφνιδιασμένος από την οξύτητα της κριτικής ακόμη και ηγετών μικρών χωρών (όπως ο Τζον Μπρισένιο, πρωθυπουργός της Μπελίζ), ψέλλισε ότι «μπορεί να υπάρχουν ορισμένες διαφωνίες, αλλά στα βασικά ζητήματα είδα ενότητα». Όμως το μοναδικό «απτό» αποτέλεσμα της Συνόδου ήταν μια γενικόλογη διακήρυξη για τον «περιορισμό της παράνομης μετανάστευσης», συνοδευόμενη από υποσχέσεις των ΗΠΑ για οικονομική βοήθεια στις χώρες καταγωγής των μεταναστών. Κατά τα άλλα, οι εκκλήσεις του Μπάιντεν να ανακοπεί η περαιτέρω κινεζική διείσδυση έπεσαν στο κενό…
Στο άρθρο που ακολουθεί ο Αργεντίνος καθηγητής Ατίλιο Μπορόν γράφει για την εν λόγω Σύνοδο λίγο πριν ολοκληρωθεί, διαβάζοντάς την από λατινοαμερικάνικη σκοπιά ως μια ακόμη ένδειξη της παρακμής των ΗΠΑ.
Το παράλογο της Συνόδου Κορυφής των Αμερικών
του Ατίλιο Μπορόν*
Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν αντιμετωπίζει τεράστιες δυσκολίες πέντε μήνες πριν από τις κρίσιμες ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου, οι οποίες θα μπορούσαν να τερματίσουν τη θητεία του – όχι νομικά αλλά ντε φάκτο… Την ίδια στιγμή, η οικονομική κατάσταση χαρακτηρίζεται από εξάπλωση της φτώχειας και βίαιη εκτίναξη των τιμών, που προκαλείται από το «φαινόμενο μπούμερανγκ» των οικονομικών κυρώσεων κατά της Ρωσίας – οι οποίες βυθίζουν τις οικονομίες ολόκληρου σχεδόν του κόσμου σε έναν πληθωριστικό εφιάλτη.
Η αδυναμία της κυβέρνησης των ΗΠΑ να εγγυηθεί ακόμη και την παροχή γάλακτος για εκατομμύρια παιδιά –κάτι που «κανονικά» συμβαίνει μόνο σε μια υπανάπτυκτη χώρα– αντανακλάται στο πενιχρό ποσοστό αποδοχής του Αμερικανού προέδρου: 39%, σύμφωνα με το Associated Press. Το δυσοίωνο για τις ΗΠΑ φόντο στο οποίο λαμβάνει χώρα η 9η Σύνοδος Κορυφής των Αμερικών συμπληρώνεται από:
– Αμφιβολίες σχετικά με τη διανοητική ικανότητα του Μπάιντεν να παραμείνει στο αξίωμα.
– Μια καταστροφική εξωτερική πολιτική που, αντί να επιδιώκει μια διπλωματική διευθέτηση της κρίσης στην Ουκρανία, τροφοδοτεί την κλιμάκωση της σύγκρουσης (προς όφελος των κακοποιών του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος).
– Παράλογη ασυνέπεια της πολιτικής έναντι της Κίνας, για την οποία προειδοποίησε πριν από λίγες εβδομάδες ο Χένρι Κίσινγκερ.
– Δυσαρέσκεια των ηγετών του Δημοκρατικού Κόμματος για τον κίνδυνο επιστροφής ενός «Trump Reloaded».
Μη αναστρέψιμη παρακμή
Γιατί ένας πρόεδρος που αντιμετωπίζει τόσο τρομερά προβλήματα να συγκαλέσει μια τέτοια συνάντηση; Λόγω της απλοϊκής αντίληψης που έχουν οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ για αυτό το μέρος του κόσμου, το οποίο επιδιώκουν να ελέγξουν, όπως έκαναν για μεγάλο μέρος του 20ού αιώνα. Δεν φαίνεται να αντιλαμβάνονται τις αλλαγές: πλέον πολλές κυβερνήσεις της περιοχής θεωρούν ότι η παρακμή των ΗΠΑ είναι μη αναστρέψιμη και ότι βιώνουμε την αυγή μιας νέας γεωπολιτικής εποχής.
Εν πάση περιπτώσει, θεωρήθηκε βολικό να συγκληθεί μια συνάντηση χωρίς «ενοχλητικούς» συμμετέχοντες (Κούβα, Βενεζουέλα και Νικαράγουα) με στόχο την ευθυγράμμιση των κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής στους πολέμους της Αυτοκρατορίας: στον τρέχοντα εναντίον της Ρωσίας και στον επερχόμενο, σύμφωνα με τον μέτριο υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, εναντίον της Κίνας. Παρέβλεψαν μια όχι ασήμαντη λεπτομέρεια: ότι ο ασιατικός γίγαντας είναι ο πρώτος ή δεύτερος εμπορικός και οικονομικός εταίρος σχεδόν όλων των χωρών της περιοχής. Και ότι, ακόμη και κυβερνήσεις που έχουν μεγάλη τάση να ακολουθούν τις οδηγίες της Ουάσιγκτον, δεν είναι τόσο υποτακτικές ώστε να δαγκώνουν το χέρι της Κίνας που τις ταΐζει.
Πιεστικά ερωτήματα
Ίσως θα είναι ο Αλμπέρτο Φερνάντεζ αυτός που θα πει τι σκέφτονται πολλές κυβερνήσεις για τη σχέση μας με τις ΗΠΑ. Για παράδειγμα, ότι η Ουάσιγκτον πρέπει να θέσει τέλος στην απεχθή πρακτική της επέμβασης και αποσταθεροποίησης στις χώρες της περιοχής, όπως και στη σκανδαλώδη διγλωσσία της για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πώς εξηγείται ότι οι ΗΠΑ (και ο Καναδάς) δεν είναι συμβαλλόμενο μέρος της Αμερικανικής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα; Ή ότι δεν αναγνωρίζουν τη δικαιοδοσία του Διαμερικανικού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου;
Ακόμη περισσότερο: Πώς εξηγείται η ύπαρξη 76 στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ στις χώρες μας; Δεν υπάρχουν ένοπλες δυνάμεις οποιασδήποτε εξωηπειρωτικής χώρας στην περιοχή. Δεν υπάρχουν στρατεύματα από τη Ρωσία, την Κίνα ή το Ιράν. Άρα, οι βάσεις αυτές εγκαθίστανται για να εξασφαλίσουν την αποκλειστική πρόσβαση στους στρατηγικούς φυσικούς μας πόρους ή για να ελέγχουν τους λαούς της περιοχής σε περίπτωση που αποφασίσουν να κινηθούν προς μια κατεύθυνση ασύμβατη με τα συμφέροντα των ΗΠΑ.
Σε διαδοχικές Συνόδους Κορυφής οι ΗΠΑ ζήτησαν εμπορικό άνοιγμα από τις χώρες μας, εκθειάζοντας τις αρετές του ελεύθερου εμπορίου. Ωστόσο, η οικονομία των ΗΠΑ είναι έντονα προστατευτική, με δασμολογικά και μη δασμολογικά εμπόδια και «ποσοστώσεις εισαγωγών» που χρησιμοποιούνται ως μέσα πειθάρχησης των μικρότερων χωρών. Το αποτέλεσμα, από τη δεκαετία του 1990 και μετά, ήταν ένα κοινωνικό ολοκαύτωμα γιγαντιαίων διαστάσεων. Γιατί μας ζητείται ακόμη να εφαρμόσουμε μια συνταγή που απέτυχε παταγωδώς;
Το δηλητήριο καταστρέφει αυτόν που το χρησιμοποιεί
Ο τερματισμός του εγκληματικού εμπάργκο κατά της Κούβας, του πλέον μακροχρόνιου στην παγκόσμια ιστορία, πρέπει να απαιτηθεί τώρα, χωρίς καθυστέρηση. Ούτε καν η Μογγολική δυναστεία, η δυναστεία των Χαν, η Βυζαντινή, η Ρωμαϊκή, η Περσική ή η Αθηναϊκή αυτοκρατορία δεν υπέβαλαν ποτέ μια μικρή επαναστατημένη χώρα σε αποκλεισμό 62 ετών, όπως αυτός που έχει επιβληθεί στην Κούβα επειδή αποφάσισε να ελέγχει η ίδια τη μοίρα της. Το ίδιο ισχύει και για τις κυρώσεις που εξαπολύθηκαν κατά της Βενεζουέλας και της Νικαράγουας. Τελικά, όμως, το έγκλημα του αποκλεισμού μετατρέπεται σε δηλητήριο που διαβρώνει και καταστρέφει την ψυχή του δράστη.
* Αργεντίνος κοινωνιολόγος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος Άιρες. Το παρόν άρθρο, που εδώ αποδίδεται σε συντετμημένη μορφή, δημοσιεύθηκε στις 9/6/2022 στην εφημερίδα «Pagina 12» (www.pagina12.com.ar).
