Οι επέτειοι –όπως αυτή των δέκα χρόνων του Δρόμου– μας ωθούν να σκεφτούμε τη σχέση της ιστορίας με το παρόν και σχεδόν αυτόματα να προσπαθούμε να φανταστούμε το μέλλον. Αν ήθελα να εκφραστώ περιορισμένη στην επιστημονική μου ειδίκευση, θα ισχυριζόμουν ότι οι μόνοι πραγματικοί χρόνοι στη γλώσσα είναι οι παρελθοντικοί και οι παροντικοί. Ο μέλλοντας δεν είναι πραγματικά χρόνος, είναι η έκφραση της βούλησής μας. Γι’ αυτό και σε ένα πλήθος γλωσσών ο μέλλοντας προκύπτει από ρήματα που δηλώνουν βούληση, π.χ. το νεοελληνικό «θα» προέρχεται από το εθέλω + ίνα της αλεξανδρινής ελληνικής, το αγγλικό will προέρχεται από το ρήμα willen (θέλω) της μεσαιωνικής αγγλικής. Άρα ο μέλλοντας είναι κυρίως βούληση.
Ας σταθώ, επομένως, στα σίγουρα δεδομένα, στο παρελθόν του Δρόμου. Ο χειμώνας και η άνοιξη του 2010 βρήκε τους δρόμους της Αθήνας και των άλλων ελληνικών πόλεων γεμάτους από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις της μεταπολίτευσης. Ο ελληνικός λαός διαδήλωνε την στεντόρεια αντίθεσή του στην επιβολή των μνημονίων. Στα αμέσως επόμενα χρόνια τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα έπεσαν στην αναξιοπιστία και μεγάλα τμήματα του λαού στήριξαν τις ελπίδες τους στην Αριστερά. Η εφημερίδα Δρόμος ξεκίνησε την διαδρομή της εκείνη την ταραγμένη εποχή, επιχειρώντας να υπηρετήσει δύο αντιφατικά καθήκοντα: αφενός την στήριξη του πολιτικού εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ και αφετέρου την κριτική σε όσες οπισθέλκουσες δυνάμεις κρατούσαν την Αριστερά σε καθαρά συστημικά πλαίσια. Και επιχείρησε να κινηθεί έτσι, με ανοιχτό μυαλό και διάθεση διαλόγου με όλα τα ρεύματα και τις απόψεις, θέτοντας προβληματισμούς και ζητήματα από όλον τον κόσμο και αρνούμενη τον ελληνικό ή τον ευρωπαϊκό επαρχιωτισμό.
Η συνέχεια είναι γνωστή: οι οπισθέλκουσες δυνάμεις επικράτησαν, ο ελληνικός λαός ηττήθηκε, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ υπερέβη σε αναξιοπιστία όλες τις προηγούμενες. Άλλωστε, ιστορική αλλαγή σημαίνει διαφοροποίηση. Στο σημείο καμπής του 2015, ο Δρόμος διάλεξε τη δύσκολη εναλλακτική. Εκτός των προσβάσεων στην εξουσία, μακριά από τη ζεστή αγκαλιά των αριστερών θεσφάτων. Δεν δίστασε να αντιπαρατεθεί στην συλλήβδην καταδίκη του λαού που αντέδρασε στη συμφωνία των Πρεσπών του 2018, δεν φοβήθηκε τις κατηγορίες περί «εθνικισμού». Κι αυτό γιατί οι άνθρωποι του Δρόμου έχουν και παλαιότερη ιστορία, έχουν γενετική σχέση με το κομμάτι του κομμουνιστικού κινήματος που υπηρέτησε το λαό, ακόμη κι αν κατηγορήθηκε για «αριστεροχουντισμό» στην πρώιμη μεταπολίτευση ή για «χουλιγκανισμό» από το σοβιετικό καθεστώς πολύ παλιότερα.
Επιστροφή στη γλωσσολογία: το παρελθόν επιζεί στο παρόν ως ίχνος, ως μνήμη. Και τώρα στο μέλλον, που είναι κυρίως βούληση και ευχή: Πολλά Χρόνια ακόμη για τον Δρόμο, με την ίδια καθαρή ματιά, με την ίδια διάθεση ανυπακοής, με την ίδια ετοιμότητα για νέους δρόμους, για ένα άλλο μέλλον για τη χώρα και για την ανθρωπότητα!
* Η Γιάννα Γιαννουλοπούλου είναι πανεπιστημιακός (ΕΚΠΑ)
