Ο πρόσφατος δυτικός βομβαρδισμός τριών… άδειων συριακών αποθηκών με πάνω από 100 πυραύλους είχε έναν διπλό στόχο. Πρώτον, να αποτραπεί ο πλήρης εξευτελισμός των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, που διαφήμιζαν επί μέρες ότι επίκειται συντριπτικό τιμωρητικό πλήγμα κατά του Άσαντ «ο οποίος χρησιμοποιεί χημικά όπλα εναντίον αμάχων». Και δεύτερον, να καταβληθεί κάθε προσπάθεια ώστε να μην θεωρήσουν οι Ρώσοι ότι απειλούνται ευθέως – καθώς η Μόσχα είχε προειδοποιήσει ότι τέτοιου είδους επίθεση θα απαντηθεί εξίσου σθεναρά. Εν πάση περιπτώσει το συγκεκριμένο «επεισόδιο» θεωρείται λήξαν, έστω και όπως-όπως…
Πλέον διακρίνονται δύο επιλογές για το δυτικό στρατόπεδο. Η μία είναι να χρησιμοποιηθεί το Ισραήλ, που ήδη έχει βομβαρδίσει φιλοϊρανικές δυνάμεις στη Συρία και εκτοξεύει ολοένα και μεγαλύτερες απειλές κατά του Ιράν, ως δύναμη κρούσης για μία ανοιχτή επίθεση κατά της Τεχεράνης. Η άλλη, να συνεχίσει η Δύση να βάζει εμπόδια στη Ρωσία χρησιμοποιώντας ως μοχλό την αμφισβήτηση της πολυμερούς (και επικυρωμένης από τον ΟΗΕ) συμφωνίας του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Και στις δύο περιπτώσεις, το Ιράν βρίσκεται άμεσα στοχοποιημένο από τις ΗΠΑ – οι οποίες την ίδια στιγμή υποφέρουν από οξείες εσωτερικές αντιθέσεις, που καθιστούν την κατάσταση ακόμη πιο απρόβλεπτη και επικίνδυνη.
Φαίνεται ότι μέχρι στιγμής προωθούνται, με ταχύτητα και προτεραιότητα εναλλασσόμενη από βδομάδα σε βδομάδα, και οι δύο επιλογές. Έτσι ο Τραμπ, διαρκώς αμφισβητούμενος με πρόσχημα τα… σεξουαλικά και άλλα σκάνδαλα στα οποία έχει εμπλακεί, υιοθετεί τους αυθαίρετους ισραηλινούς ισχυρισμούς περί «ιρανικής απειλής». Και επικουρείται σ’ αυτό από τον νέο ΥΠΕΞ Μάικ Πομπέο καθώς και άλλα γεράκια των ΗΠΑ, με το φιλοϊσραηλινό λόμπι να χτυπά τα τύμπανα του πολέμου.
Απομακρύνεται το ενδεχόμενο ύφεσης
Από την άλλη, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (όπως και, φυσικά, η Ρωσία και η Κίνα) αμφισβητεί τους ισχυρισμούς των ισραηλινών και των φίλων τους στην Ουάσιγκτον. Οι δε Ευρωπαίοι, αφού αρχικά καταδίκασαν «ομόφωνα» την πρόθεση του Τραμπ να αποχωρήσει από τη διεθνή συμφωνία, τώρα έχουν… μαλακώσει – με πιο ξεφωνημένη περίπτωση αυτή του Γάλλου προέδρου Μακρόν, ο οποίος διαβεβαίωσε τον Τραμπ ότι θέλει «να εργαστεί για μια νέα, πιο ολοκληρωμένη συμφωνία με το Ιράν»*. Πρόκειται για προώθηση της δεύτερης επιλογής, που στο βάθος στοχεύει τη Μόσχα…
Όμως και οι δύο επιλογές που έχει μπροστά της η Δύση είναι προβληματικές. Το Ιράν δεν αποτελεί εύκολο στόχο, ενώ τυχόν υπερβολικές προκλήσεις κατά της Ρωσίας μπορεί να οδηγήσουν σε γενίκευση του πολέμου. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο μπορεί να… γοητεύει τους νεοσυντηρητικούς, αλλά βρίσκει αντιπάλους ακόμη και εντός της κυβέρνησης Τραμπ, και φυσικά εντός του πιο «ρεαλιστικού» Πενταγώνου. Στο μεταξύ όμως πυκνώνουν οι σχηματισμοί των ιμπεριαλιστικών αρμάδων στη Ν.Α. Μεσόγειο, οι Ρώσοι ανακοινώνουν ότι θα εξοπλίσουν τη Συρία με την «ομπρέλα» των S300, και η αντιπαράθεση οξύνεται.
Σε αυτό το φόντο, έχει ενδιαφέρον η στάση της περιφερειακής δύναμης που, περισσότερο από κάθε άλλη, μπαίνει στο στόχαστρο της Δύσης. Η δήλωση του ΥΠΕΞ του Ιράν που δημοσιεύουμε εδώ είναι, απ’ αυτήν την άποψη, αρκετά διαφωτιστική για τις θέσεις και τις προθέσεις της Τεχεράνης. Ο Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ απορρίπτει κάθε πρόταση επαναδιαπραγμάτευσης «μιας συμφωνίας που ήδη εφαρμόζεται με καλή πίστη», τονίζει ότι το Ιράν –σε αντίθεση με τους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή– δεν έχει επιτεθεί εδώ και αιώνες σε καμία χώρα, και χαρακτηρίζει τις δυτικές κατηγορίες «καρτουνίστικες».
Το Ιράν υλοποιεί όλες τις δεσμεύσεις του
του Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ
Στα πρώτα δύο χρόνια της θητείας μου ως Υπουργός Εξωτερικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν, αφιέρωσα τον περισσότερο χρόνο μου σε διαπραγματεύσεις με τους ομολόγους μου από την Ε.Ε., τη Ρωσία, την Κίνα, τη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Φτάσαμε σε μια συνολική συμφωνία το 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Την ονομάσαμε Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης (ΚΟΣΔ-JCPOA). Στη συμφωνία αυτή η χώρα μου δέχτηκε να κάνει συγκεκριμένα πρακτικά βήματα, με σκοπό να κατευνάσει τις ανησυχίες κυρίως των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ με τη σειρά τους δεσμεύτηκαν να άρουν τις κυρώσεις και να σταματήσουν τα εμπόδια στο εμπόριο με το Ιράν. Η συμφωνία αυτή δεν ήταν «Σύμβαση» ώστε να φέρει την υπογραφή ή την επικύρωση καμίας πλευράς, αλλά κατέστη δεσμευτική για όλους λόγω της ομόφωνης υιοθέτησής της από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Από τότε έως σήμερα η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ (IAEA) έχει επιβεβαιώσει έντεκα φορές ότι το Ιράν έχει εφαρμόσει όλες τις δεσμεύσεις του στο πλαίσιο της συμφωνίας. Αντίθετα, οι ΗΠΑ έχουν παραβιάσει συστηματικά τη συμφωνία, κυρίως εκφοβίζοντας άλλους για να τους εμποδίσουν να κάνουν εμπόριο με το Ιράν.
Εδώ και ένα χρόνο περίπου ακούμε πως ο Πρόεδρος Τράμπ είναι δυσαρεστημένος από τη συμφωνία. Τώρα φαίνεται ότι η αντίδραση ορισμένων Ευρωπαίων είναι να προσφέρουν κάποιες παραχωρήσεις από τη δική μας τσέπη. Οι κατευνασμοί αυτοί περιέχουν υποσχέσεις για μια «Νέα Συμφωνία» και περιλαμβάνουν θέματα που συμφωνήσαμε όλοι να αποκλείσουμε από τη συμφωνία, από την αρχή κιόλας των διαπραγματεύσεών μας – συμπεριλαμβανομένων των αμυντικών δυνατοτήτων και της περιφερειακής επιρροής του Ιράν. Αλλά πρέπει να γίνει κατανοητό πώς και στα δύο θέματα είναι το Ιράν και όχι η Δύση που έχει παράπονα και πολλές απαιτήσεις.
Εδώ και αιώνες δεν έχουμε επιτεθεί σε καμία χώρα, αλλά δεχτήκαμε εισβολή. Η τελευταία περίπτωση ήταν από τον Σαντάμ Χουσεΐν, ο οποίος υποστηριζόταν τότε από τις ΗΠΑ ως περιφερειακός σύμμαχος. Η Δύση μας εμπόδισε ενεργά από το να αγοράζουμε αμυντικά εργαλεία, ακόμα και όταν ο Σαντάμ έκανε χρήση χημικών όπλων εναντίον των στρατιωτών και των αμάχων μας.
Μάταιη κάθε απόπειρα εκφοβισμού μας
Παρά την εν λόγω τρομακτική εμπειρία, δαπανούμε απλά ένα κλάσμα των αμυντικών δαπανών χωρών όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Και η εμβέλεια των πυραύλων μας είναι μικρότερη αυτών της Σαουδικής Αραβίας. Και, αντίθετα με τους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, που έχουν προβεί σε πλύση εγκεφάλου, χρηματοδότηση και εξοπλισμό ομάδων όπως η Αλ Κάιντα, οι Ταλιμπάν και το ISIS, εμείς παίξαμε σημαίνοντα ρόλο νικώντας αυτές τις εξτρεμιστικές ομάδες.
Επιτρέψτε μου να το ξεκαθαρίσουμε μία για πάντα: Εμείς δεν πρόκειται να εκχωρήσουμε την ασφάλειά μας, ούτε να επαναδιαπραγματευτούμε ή να προσθέσουμε κάτι σε μια συμφωνία που ήδη εφαρμόζεται με καλή πίστη. Για να το θέσω και με όρους αγοράς ακινήτων: Όταν αγοράζεις σπίτι και φέρνεις μέσα την οικογένειά σου ή όταν το κατεδαφίζεις για να υψώσεις ουρανοξύστη, δεν μπορείς να έρχεσαι ύστερα από δύο χρόνια και να προσπαθήσεις να επαναδιαπραγματευτείς την τιμή.
Στις επόμενες μέρες οι ΗΠΑ πρέπει να αποφασίσουν αν θα εφαρμόσουν τελικά τις δεσμεύσεις τους ή όχι. Το Ιράν στέκεται σταθερά απέναντι σε κάθε μάταιη απόπειρα εκφοβισμού. Αλλά εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να παραβιάζουν τη συμφωνία ή αποσυρθούν από αυτήν συνολικά, εμείς θα κάνουμε χρήση του δικαιώματός μας για απάντηση με τρόπο που θα επιλέξουμε οι ίδιοι. Ο θόρυβος και οι απειλές δεν θα φέρουν «Νέα Συμφωνία» για τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα όταν δεν έχει τιμήσει την ήδη υπάρχουσα συμφωνία.
Οι καρτουνίστικες κατηγορίες, οι οποίες αποτελούν αναμάσημα όσων είχαν λεχθεί πάνω από δέκα χρόνια πριν και με τις οποίες ασχολήθηκε η ΙΑΕΑ στο παρελθόν, με σκοπό την απόρριψη της συμφωνίας, δεν ξεγελούν κανέναν. Έτσι, είναι συνετό οι ΗΠΑ να αρχίσουν τελικά να τιμούν τις δεσμεύσεις τους. Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, οι ΗΠΑ και μόνο θα πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τις συνέπειες της μη τήρησης των δεσμεύσεών τους.
* Ο Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ είναι υπουργός Εξωτερικών της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν. Ο τίτλος και ο μεσότιτλος είναι της Σύνταξης.
