της Ειρήνης Τσέλου*
Αύξηση τριών (3) ποσοστιαίων μονάδων παρουσίασε η ανεργία των γυναικών μέσα στην περίοδο της πανδημίας, με τα αντίστοιχα στοιχεία στους άνδρες να δείχνουν οριακή αύξηση 0,2% σύμφωνα με έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ. Την ίδια στιγμή, τα τηλεφωνήματα για υποστήριξη λόγω ενδοοικογενειακής βίας τον περσινό Απρίλιο έφτασαν τα 1.070, τριπλάσια σε σχέση με τα 325 που καταγράφηκαν τον Μάρτιο. Η ανισότητες και οι πολλαπλές μορφές καταπίεσης που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες δεν είναι ένα θεωρητικό ζήτημα, είναι βίωμα, για τις περισσότερες από εμάς, εδώ και τώρα.
Η θέση της γυναίκας είναι ένα αδιάψευστος δείκτης της προόδου μια κοινωνίας. Χαρακτηριστικά σε περιόδους πολιτικού σκότους, όπως η επταετία της Χούντας για την χώρα μας, είναι περίοδοι μεγάλων πισωγυρισμάτων και για τη θέση της γυναίκας μέσα στην κοινωνία. Η σημερινή περίοδος παρουσιάζει μια μεγάλη παραδοξότητα. Την ίδια στιγμή, που ο κόσμος μας παρουσιάζεται ως πολύ προοδευτικός, τείνοντας να σπάσει όλες τις δεσμεύσεις του παρελθόντος, οι γυναίκες βρίσκονται αντιμέτωπες με μια σειρά παλιά και καινούργια πεδία καταπίεσης και αλλοτρίωσης.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κατοχύρωση βασικών στοιχείων ισότητας των δύο φύλλων, κατοχυρώνονται πολύ πρόσφατα, σαν αποτέλεσμα μεγάλων αγώνων του γυναικείου κινήματος. Μόλις το 1934, 87 χρόνια πριν, ψήφισαν πρώτη φορά 439 γυναίκες από τις 2.655 οι οποίες μάλιστα έπρεπε να είναι άνω των 30 και με απολυτήριο δημοτικού, ενώ μόλις το 1975 καθιερώθηκε στο Σύνταγμα η αρχή ισότητας των δύο φύλλων. Το 1984 θεσπίζεται νομικό πλαίσιο για τους βιασμούς –ο βιασμός εντός γάμου στην Ελλάδα θεωρήθηκε κακούργημα το 2006– ενώ το 1986 νομιμοποιούνται οι εκτρώσεις.
Πόσες φορές όμως σήμερα ερχόμαστε αντιμέτωπες με λόγια και πράξεις που μπορούν να μας τσακίσουν τα όνειρα, την αξιοπρέπεια ή ακόμη και την ίδια μας τη ζωή; Μπορεί αυτά άλλοτε να θάβονται εύκολα, άλλοτε να γίνονται καρικατούρες αλλά η νεκρή φοιτήτρια Ελένη Τοπαλούδη και ο οχετός της υπερασπιστικής γραμμής των δολοφόνων της, τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης των τελευταίων ημερών, θα κάνουν πάντα ξεκάθαρα τα πράγματα, γιατί δείχνουν ότι οποιαδήποτε μπορεί να βρεθεί στην θέση τους.
Αυτή η πραγματικότητα ασφυκτιά μέσα στα δίπολα που χτίζονται στον πολιτικό λόγο. Από τη μία ένας σεξιστικός συντηρητικός λόγος, που προσπαθεί να διαιωνίσει φραγμούς και ρόλους, και φτάνει μέχρι να δικαιώσει δολοφόνους. Από την άλλη, η υπερπροοδευτική διαστρέβλωση, της υπέρβασης των ταυτοτήτων (τύπου γονέας 1, γονέας 2), που απογειωμένη ούσα υποτιμά τη ζώσα εμπειρία των καθημερινών γυναικών, και προτιμά να διυλίζει τον κώνωπα των τύπων.
Για χρόνια επίσημες επιτροπές ισότητας και διάφορες ΜΚΟ δηλώνουν πως «πασχίζουν» για να είναι η θέση της γυναίκας ισότιμη με αυτή του άντρα. Οι στατιστικές, όμως, γύρω από ζητήματα αμοιβών, διευθυντικών θέσεων, συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων αλλά και πολιτικής εκπροσώπησης –θέμα που μάλιστα φανερώνει έλλειμμα δημοκρατίας– είναι αδιάψευστες για το πόσο λίγο έχει προχωρήσει και εμπεδωθεί ως αντίληψη η πολυπόθητη ισότητα. Κανένα θεσμικό όργανο και καμία επιτροπή δεν υποκαθιστά τον καθημερινό αγώνα που δίνει κάθε μία από εμάς, έναν διπλό αγώνα για ελευθερία.
Στις 8 Μάρτη θα διαβάσουμε πολλά ιστορικά γεγονότα, θα σηκώσουμε φωτογραφίες με τις Κούρδισες αντάρτισσες, θα γράψουμε για το άλλο μισό του ουρανού και γενικά θα προσπαθήσουμε να απομακρύνουμε (χρονικά ή γεωγραφικά) αυτό με το οποίο δεν θέλουμε να αναμετρηθούμε. Ο αγώνας μας για ισότητα και απελευθέρωση μπορεί να αναβαπτιστεί μέσα από τις καθημερινές εμπειρίες, να σπάσει τις προκατασκευασμένες αντιλήψεις που είτε θέλουν λυμένο το ζήτημα είτε το θέτουν έξω από την ουσία του, να δημιουργήσει και άλλες νέες μορφές αλληλεγγύης που όπως φάνηκε μπορούν να δώσουν σημαντική ανάσα.
* Η Ειρήνη Τσέλου είναι εκπαιδευτικός
