του Βαγγέλη Σπαθά
Στις 26 Μαρτίου ψηφίστηκε στο Ευρωκοινοβούλιο η πρόταση της Κομισιόν για το copyright στο διαδίκτυο. Αρκετές ιστοσελίδες και ιδρύματα που προωθούν το ελεύθερο και ανοιχτό λογισμικό, όπως η Wikipedia, χαρακτηρίζουν τη συγκεκριμένη ψηφοφορία μαζί με την επικείμενη ψήφιση από το Ευρωπαϊκό συμβούλιο στις 15 Απρίλη σαν πολύ σημαντική εξέλιξη που θα αλλάξουν το διαδίκτυο όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Το περιεχόμενο του ψηφισμένου κειμένου χαρακτηρίζεται από δύο σημαντικά άρθρα – το 11 και το 13.
Φόρος για το σύνδεσμο
Το άρθρο 11 περιγράφει την έννοια του «φόρου για το σύνδεσμο» (Tax link). Ο διακηρυγμένος στόχος είναι πως όσοι χρησιμοποιούν online ειδησεογραφικό περιεχόμενο θα πρέπει πρώτα να πληρώσουν για να αγοράσουν άδεια από τον εκδότη. Με το δικαίωμα του εκδότη να ισχύει για 20 χρόνια.
Αν εφαρμοστεί το συγκεκριμένο μέτρο θα κινδυνεύουν με κλείσιμο ιδιαίτερα οι πιο μικρές ιστοσελίδες και οι μπλόγκερς αφού θα πρέπει να πληρώνουν για εικόνες, άρθρα και βίντεο που χρησιμοποιούν σαν συνδέσμους (links) από μεγάλες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες.
Επίσης σαφέστατα αλλάζει η λογική της λειτουργίας του διαδικτύου που γνωρίζουμε σαν ένα μέσο που μπορούμε να διαμοιραστούμε περιεχόμενο εύκολα από και προς κάθε σημείο του πλανήτη.
Φίλτρο περιεχομένου
Το άρθρο 13 περιγράφει την έννοια του φιλτραρίσματος περιεχομένου. Ότι ανεβαίνει στο διαδίκτυο σε ιστοσελίδες φιλοξενίας περιεχομένου όλων των ειδών (μουσικής, βίντεο, ειδήσεων, φωτογραφιών κ.λπ.) θα πρέπει προτού ανέβει να περάσει κάποιο ειδικό φίλτρο. Μηχανισμοί φιλτραρίσματος θα πρέπει να δημιουργηθούν από τις υπηρεσίες φιλοξενίας.
Εκ των πραγμάτων το να μπει η αρχή του να φιλτράρεται ότι ανεβαίνει στο διαδίκτυο και να εγκρίνεται ή να απορρίπτεται αναλόγως με το αν υπόκειται στο copyright είναι μια κομβική αλλαγή. Είναι δεδομένο πως θα οδηγήσει σε περιορισμό της ελεύθερης έκφρασης. Καθετί που ανεβάζουμε θα αντιμετωπίζεται σαν κάτι εξ’ αρχής «παράνομο» μέχρι να αποδειχτεί ότι είναι «νόμιμο» από τον αντίστοιχο μηχανισμό φιλτραρίσματος.
Ορισμένα πασιφανή παραδείγματα που θα είναι από τα πρώτα που θα δούμε να κόβονται είναι τα memes (χιουμοριστικές παραλλαγές σε εικόνες, video και μουσική) που θα είναι εκ των πραγμάτων δύσκολο να ελεγχθούν για το αν παραβιάζουν copyright και άρα θα «κόβονται» μέχρι να αποδείξουν ότι είναι χιούμορ και όχι κλοπή ιδιοκτησίας. Ή αντίστοιχα ο ανοιχτός και ελεύθερος κώδικας που βασίζεται πολύ μεγάλο μέρος από το λογισμικό που παράγεται στις μέρες μας θα περιοριστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό καθώς θα αντιμετωπίζεται εύκολα σαν εν δυνάμει «κλεμμένος» κώδικας.
Συρρίκνωση της ελεύθερης έκφρασης
Οι προωθούμενες αλλαγές αν εφαρμοστούν θα οδηγήσουν σε συρρίκνωση της ελεύθερης έκφρασης, σε κλείσιμο μικρότερων ιστοσελίδων και υπηρεσιών φιλοξενίας περιεχόμενου και άρα περισσότερη μονοπώληση του διαδικτύου από τις μεγάλες πολυεθνικές τεχνολογίας που θα υπογράφουν συμβόλαια με τις μεγάλες ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, τις εταιρείες διαχείρισης πνευματικών δικαιωμάτων για τη μουσική, τις ταινίες, τις φωτογραφίες κ.α. Ήδη έτσι και αλλιώς οι μεγάλες εταιρείες όπως το Facebook έχουν ήδη εφαρμόσει το φιλτράρισμα περιεχομένου. Και έτσι στο όνομα της πάταξης των ψεύτικων ειδήσεων βλέπουμε καθημερινά να κατεβαίνουν πάμπολλες ειδήσεις π.χ. ειδήσεις αλληλεγγύης στο παλαιστινιακό λαό ή στα Κίτρινα γιλέκα στη Γαλλία… Αν κάτι όμως «ξέφευγε» στο διαδίκτυο ήταν η μεγάλη αυτονομία που είχαν να εκφραστούν ελεύθερα και να διαμοιραστούν περιεχόμενο χρήστες μικρότερων ιστοσελίδων και υπηρεσιών ή bloggers.
Στις ψηφοφορίες, πέρα από τον Ν. Χουντή (ΛΑΕ) και την Σ. Σακοράφα (ΜΕΡΑ25), όλη η υπόλοιπη ελληνική αντιπροσωπεία είτε απείχε είτε υπερψήφισε, αποδεικνύοντας τη πλήρη συμμόρφωση του ελληνικού πολιτικού προσωπικού με τις επιταγές της Κομισιόν.
