του Γιώργου Καραμπελιά
Σε αυτό το, εξ ανάγκης, σύντομο πρωτοχρονιάτικο σημείωμα, εκπλήσσοντας πιθανώς όσους και όσες θα ανέμεναν μια επικέντρωση στα «οικεία κακά», θα επικεντρωθώ μάλλον στις ευρύτερες ανθρωπολογικές μετατοπίσεις και τις πλανητικού χαρακτήρα εξελίξεις του κόσμου μας.
Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία μετά την δημιουργία του homo sapiens το αντικείμενο των εξελίξεων αφορά στην ίδια την ανθρώπινη φύση.
Τωόντι, για πρώτη φορά, ο άνθρωπος αποκτά τη δυνατότητα παρέμβασης στο ίδιο το γονιδιακό υλικό του, ενώ μέσω της τεχνητής νοημοσύνης και της ρομποτικής, προσεγγίζει τη δυνατότητα της παραγωγής «σκεπτόμενων» μηχανών και διερευνάται η συνεπαφή ανάμεσα σε έμβια και μηχανικά μέρη. Εξάλλου η προσθετική ιατρική έχει ήδη ανοίξει τον δρόμο.
Το γεγονός πως ήδη στην Κίνα γεννήθηκαν ήδη τον Νοέμβριο του 2018 δύο κοριτσάκια από γενετικά τροποποιημένα ωάρια, δεν είναι παρά η επισημοποίηση πειραματισμών που διεξάγονται εδώ και δεκαετίες από μυστικές υπηρεσίες και στρατούς, χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα η Ρωσία και όχι μόνο.
Μπαίνουμε λοιπόν στην εποχή του «μετανθρώπου» και είναι βέβαιο πως κατά τον 21ο αιώνα οι συγκρούσεις για τον έλεγχο της τεχνολογίας και των βιοεπιστημών θα αποδειχθούν ως καθοριστικού χαρακτήρα πεδίο των επερχόμενων συγκρούσεων. Με επίδικο αντικείμενο τον ίδιο τον προσανατολισμό και τη διαμόρφωση του ίδιου του ανθρώπινου είδους και τη μορφή των ανθρώπινων κοινωνιών. Ο Ντεκάρτ όταν διατύπωνε το «πρόγραμμα» του θαυμαστού καινούργιου κόσμου που εγκαινίαζε η Αναγέννηση, ο διαφωτισμός και η γενικευμένη εμπορευματοποίηση του κόσμου, αναθέτοντας στον καινούργιο άνθρωπο την κατηγορική επιταγή να καταστεί «κύριος και κάτοχος της φύσης» δεν μπορούσε να φανταστεί πως αυτή αφορούσε και την ίδια την ανθρώπινη φύση!
Να αρχίσουν να αναδεικνύονται προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις που θα κατορθώσουν να εκφράσουν πολιτικά το ριζοσπαστικό μήνυμα των «κίτρινων γιλέκων»
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ σε ένα άλλο μακροεπίπεδο εκείνο της κατοίκησης του πλανήτη και της κατανομής του ανθρώπινου πληθυσμού σε αυτόν πολλαπλασιάζονται προβλήματα αδιέξοδα και ανατροπές.
Κατ’ αρχάς η αυξανόμενη επιβάρυνση της βιόσφαιρας επιταχύνει την περιβαλλοντική κρίση και το φαινόμενο του θερμοκηπίου με αυξανόμενες συνέπειες στην κλιματική αλλαγή και στην κοινωνική πραγματικότητα, τις μεταναστεύσεις κ.λπ.
Παράλληλα ενισχύεται η πληθυσμιακή ανισοκατανομή και η παραγωγική αναδιάταξη. Η Ινδία, η Κίνα, η Αφρική αριθμούν από 1,3 δισεκατομμύρια πληθυσμού η κάθε μία, η Εγγύς και Μέση Ανατολή πλησιάζει σε ανάλογα μεγέθη, ενώ υπολογίζεται ότι η Αφρική θα φτάσει τα 2,5 δισ. πληθυσμού το 2050. Την ίδια στιγμή η Ευρώπη η Ιαπωνία και η Ρωσία εμφανίζονται όλο και πιο γερασμένες και κάποτε κυριολεκτικά «αδειανές», όπως η Ρωσία. Επί πλέον δεν διαθέτουν πλέον την οικονομική υπεροχή. Το επίκεντρο της βιομηχανικής παραγωγής μετατοπίζεται στην Κίνα, την Ινδία, και τον άλλοτε Τρίτο Κόσμο και η ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή του κόσμου είναι η… Αφρική!
Η παγκοσμιοποίηση που αποτέλεσε το έσχατο όπλο της Δύσης, μεταβλήθηκε σε μπούμερανγκ που την απειλεί, τόσο στο οικονομικό πεδίο, όσο και στο πληθυσμιακό. Το λάβαρο της παγκοσμιοποίησης το κραδαίνει πλέον ο Σι Ζι Πινγκ και το αποποιείται ο Τραμπ. Και όχι μόνο στο πεδίο της ελεύθερης μετακίνησης εμπορευμάτων και κεφαλαίων αλλά και σε εκείνο της μετακίνησης ανθρώπων, της αυξανόμενης μετανάστευσης. Εξ ου και το τείχος του Τραμπ και η θυελλώδης ανάπτυξη των αντιμεταναστευτικών κομμάτων και κινήσεων στην Ευρώπη (χαρακτηριστική η αιφνίδια και ταχύτατη εμφάνιση του αντιμεταναστευτικού κόμματος Vox στην Ισπανία).
Ιδιαίτερα η Ευρώπη, με τον μάλλον γερασμένο πληθυσμό της, στον βαθμό που συνεχίζεται η ηγεμονία των δυνάμεων της παγκοσμιοποίησης, σε λιγότερο από πενήντα χρόνια θα μεταβληθεί στην κυριολεξία σε Ευρασία και Ευραφρική, όπου οι κυρίαρχες τάξεις και ελίτ θα διατηρούν την ηγεμονία τους μέσα από την υπερτεχνολογική περιχαράκωση και την ενίσχυση του ελιτίστικου χαρακτήρα της εξουσίας τους, δηλαδή ένα μοντέλο μιας δυαδικής κοινωνίας «τύπου Blade Runner». Και η αντίπαλη προοπτική δεν είναι άλλη από την «Ευρώπη φρούριο», τόσο στο οικονομικό πεδίο, όσο και στο πληθυσμιακό-δημογραφικό.
Γι’ αυτό και οι παραδοσιακές δυνάμεις του Ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος, η φιλελεύθερη δεξιά και η σοσιαλδημοκρατία έχουν μπει σε κρίση χωρίς επιστροφή. Τόσο από τα δεξιά, αρχικώς, όσο και από την αντίπαλη όχθη των λαϊκών τάξεων και δυνάμεων, θα επιταχυνθούν οι διεργασίες για μια εθνοτική, ταυτοτική και λαϊκή απόρριψη της παγκοσμιοποίησης και των κοινωνικών και πληθυσμιακών συνεπειών της. Αυτό καταδεικνύουν τόσο οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία όσο και το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» στη Γαλλία που συνιστά και το ελπιδοφόρο μήνυμα που μας αφήνει το 2018.
ΤΟ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ του 2019 θα είναι λοιπόν το εάν απέναντι σε μια τάση πολιτικής μονοπώλησης του αντιπαγκοσμιοποιητικού ρεύματος και των λαϊκών τάξεων από τη δεξιά ή ακόμα και την ακροδεξιά, θα αρχίσουν έστω να αναδεικνύονται προοδευτικές πολιτικές δυνάμεις που έχουν συνείδηση των διακυβευμάτων. Δυνάμεις οι οποίες, εγκαταλείποντας επί τέλους τον ακραίο δικαιωματισμό και τον πολιτισμικό φιλελευθερισμό στον οποίο έχει μετεξελιχθεί ο κάποτε μαρξιστικός διεθνισμός, θα κατορθώσουν να εκφράσουν πολιτικά το ριζοσπαστικό μήνυμα των «κίτρινων γιλέκων». Και καταδείχτηκε πως οι πρώτες απόπειρες για κάτι καινούργιο στην Ελλάδα, ή στην Ισπανία, έσπασαν τα μούτρα τους τα προηγούμενα χρόνια. Είναι ανάγκη λοιπόν για μια νέα σύνθεση.
Αλλά γι’ αυτά και προπαντός για την Ελλάδα που βιώνει με τον πιο ακραίο τρόπο όλες αυτές τις προκλήσεις σε ένα άλλο σημείωμα.
