του Κώστα Βενιζέλου
Τα γεωπολιτικά παιχνίδια συνδέονται με την εν εξελίξει ανακατανομή ισχύος και προκαλούν εντάσεις μεγατόνων. Από την Ουκρανία, που πολλά διακυβεύονται σε σχέση με τις διεθνείς ισορροπίες μέχρι και την ανατολική Μεσόγειο, οι εξελίξεις αναμένονται ραγδαίες. Σε αυτό το υπό διαμόρφωση σκηνικό, είναι προφανές πως οι Αμερικανοί αναφορικά με τη δική μας περιοχή επενδύουν στη μετά τον Ερντογάν περίοδο, ωστόσο, έχουν ξεκινήσει από τώρα τις προσπάθειες ομαλοποίησης των σχέσεων με την Τουρκία. Το ίδιο πράττει και το Ισραήλ, που κάνει κινήσεις θεωρώντας πως ο Ερντογάν βρίσκεται ένα βήμα πριν από την «πτώση», που θα επέλθει –όπως εκτιμούν– στις εκλογές του 2023. Αυτά, βέβαια, είναι σενάρια επί χάρτου καθώς πολλές φορές στο παρελθόν είχε εκτιμηθεί πως φθάνει το τέλος του Ταγίπ, αλλά αυτός παραμένει στα ηνία.
Η κατοχική Τουρκία, φαίνεται να επωφελείται και από αυτούς τους σχεδιασμούς, που διαμορφώνονται στη βάση του κακού σεναρίου για το μέλλον του σημερινού καθεστώτος της Άγκυρας. Οι Αμερικανοί το γνωρίζουν περισσότερο, πως με την Άγκυρα διαχρονικά η ομαλοποίηση περνά μέσα από την ικανοποίηση αξιώσεών της. Στην Ουάσινγκτον παρουσιάζονται μεν ενοχλημένοι με τα τουρκικά τερτίπια, τις κινήσεις Ερντογάν, που λειτουργούν ενάντια στα συμφέροντα και τους σχεδιασμούς τους, ωστόσο, στο «βαθύ κράτος» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπάρχει έντονη η άποψη πως δεν θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η Τουρκία. Ότι θα πρέπει να διαμορφωθούν συνθήκες προσέγγισης, ώστε να βελτιωθούν οι σχέσεις. Αυτή η προσπάθεια προϋποθέτει, προφανώς, τη γνωστή παλιά τακτική, την πολιτική του κατευνασμού. Αυτό το γνωρίζουν στην Άγκυρα και κινούνται έχοντας υπόψη αυτή τη διαχρονική προσέγγιση των Αμερικανών, των Ευρωπαίων, αλλά δυστυχώς και της ελληνικής πλευράς.
Στα πλαίσια αυτά εντάσσονται και οι πρόσφατες εξελίξεις, με τη δημιουργία μηχανισμού ΗΠΑ-Τουρκίας για τις διμερείς σχέσεις. Πρόκειται για έναν μηχανισμό, ο οποίος θα αντιμετωπίζει τα προβλήματα, τις διαφορές. Συμφωνήθηκε στη συνάντηση Μπάιντεν-Ερντογάν στη Ρώμη, στις 31 Οκτωβρίου 2021, στο περιθώριο της συνόδου G-20. Το προχώρησε από τουρκικής πλευράς ο εκπρόσωπος της τουρκικής προεδρίας Ιμπραχίμ Καλίν, ο οποίος πρόσφατα απέστειλε επιστολή προς την αμερικανική κυβέρνηση για να προχωρήσει η υλοποίηση των συμφωνηθέντων. Η κατοχική Τουρκία θέτει στο τραπέζι όλα τα θέματα, περιλαμβανομένου ασφαλώς και αυτού της αγοράς των ρωσικών πυραύλων και της απομάκρυνσης της Άγκυρας από το πρόγραμμα των F-35, το συριακό, τις κυρώσεις.
Κομμάτι στο παζλ θεωρείται και η παρέμβαση της Ουάσινγκτον για τον αγωγό East Med. Όπως έγινε γνωστό, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέστειλε non paper στις εμπλεκόμενες χώρες, με το οποίο εν πολλοίς ξεκαθαρίζει πως δεν στηρίζει το έργο. Βασικοί αποδέκτες του εγγράφου ήταν η Κύπρος, η Ελλάδα και το Ισραήλ ενώ πληροφορίες φέρουν τους Αμερικανούς να έχουν ενημερώσει και την κατοχική Τουρκία, η οποία ως γνωστό αντιδρά στην κατασκευή του αγωγού. Γιατί οι ΗΠΑ παρεμβαίνουν για ένα ζήτημα που δεν εμπλέκονται; Οι λόγοι που προτάσσονται από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ επιβεβαιώνουν πως η κίνηση έγινε για να ικανοποιηθεί η Άγκυρα. Θεωρούν πως δεν πρέπει να γίνει ο αγωγός για περιβαλλοντικούς λόγους, βιωσιμότητας (που υφίστανται) και επειδή προκαλείται ένταση. Δηλαδή, επικαλούνται εν πολλοίς την αντίδραση της Άγκυρας για την ακύρωσή του.
Τούτο επιβεβαιώνει, λοιπόν, τη διάσταση, που συνδέεται με την προσπάθεια του βαθέως Στέιτ Ντιπάρτμεντ να… μην χαθεί η Τουρκία.
Στην Ουάσινγκτον παρουσιάζονται μεν ενοχλημένοι με τις κινήσεις Ερντογάν ωστόσο, στο «βαθύ κράτος» του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπάρχει έντονη η άποψη πως δεν θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η Τουρκία. Ότι θα πρέπει να διαμορφωθούν συνθήκες προσέγγισης, ώστε να βελτιωθούν οι σχέσεις. Αυτή η προσπάθεια προϋποθέτει, προφανώς, τη γνωστή παλιά τακτική, την πολιτική του κατευνασμού
Τι θα κερδίσει η Άγκυρα
Συνήθως η κατοχική Τουρκία θέτει ψηλά τον πήχη των διεκδικήσεών της, αλλά και των αξιώσεών της. Θέλει, πάντα, πολλά δώρα για να συνεργαστεί. Είναι προφανές πως στα «λάφυρα», τα τουρκικά «αιτήματα», είναι όλα αυτά που αφορούν τις απαιτήσεις της σε βάρος της Ελλάδος και της Κύπρου. Αυτό έγινε πολλές φορές στο παρελθόν, όπως για παράδειγμα το 2004, στο αλήστου μνήμης σχέδιο Ανάν.
Όλο αυτό το σκηνικό των «παροχών» προς την Άγκυρα αναμένεται να ενταθεί εάν στην εξουσία ανέλθει η αντιπολίτευση. Κι αυτό θα πρέπει να το γνωρίζουν σε Αθήνα και Λευκωσία. Ελλάδα και Κύπρος φαίνεται να παρακολουθούν τα όσα συντελούνται, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι έχουν σχέδιο διαχείρισης. Μπορούν να βρεθούν στη μεγάλη εικόνα; Είναι προφανές πως αν μείνουν εκτός, θα είναι οι παράπλευρες απώλειες και θα κληθούν να πληρώσουν τον λογαριασμό. Και ο τουρκικός λογαριασμός γνωρίζουμε όλοι τι περιέχει. Η Τουρκία προβάλλει τη… χρησιμότητά της και τη στρατιωτική της ισχύ. Η Ελλάδα και η Κύπρος;
Ξεκίνησε νωρίς-νωρίς τις εκλογές ο ΔΗΣΥ
Το μετέωρο βήμα της αντιπολίτευσης
Δεκατρείς μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο και η κυβερνώσα παράταξη, ο ΔΗΣΥ, έσπευσε να καθορίσει το σκηνικό. Ο πρόεδρος του κόμματος Αβέρωφ Νεοφύτου έχει ανακοινώσει την υποψηφιότητά του ενώ παραιτήθηκε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης. Ο τελευταίος έχει δηλώσει το ενδιαφέρον του για τις προεδρικές αλλά σημείωσε πως είναι πρόωρο να οριστικοποιήσει τις αποφάσεις του. Κάτω από την πίεση Αβέρωφ να ξεκαθαρίσει και να περάσει από τις εσωκομματικές διαδικασίες, ο Χριστοδουλίδης έχει υποβάλει την παραίτησή του και τον διαδέχθηκε ο τέως ΥΠΕΞ, Ιωάννης Κασουλίδης. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης επενδύει στην ψηλή δημοφιλία του και στο γεγονός ότι εισπράττει στήριξη από όλους τους κομματικούς και ιδεολογικούς χώρους. Ένα στοιχείο, το οποίο ουδόλως επηρεάζει τους σχεδιασμούς Αβέρωφ.
Στην αντίπερα όχθη, η αντιπολίτευση ακόμη ψάχνεται. Το ΑΚΕΛ αναζητά έναν κεντροδεξιό υποψήφιο, ο οποίος να μπορεί να υποστηριχθεί και από το ΔΗΚΟ. Το εγχείρημα επί του παρόντος φαντάζει δύσκολο ενώ την ίδια ώρα γέφυρες προς το ΔΗΚΟ ρίχνει και ο Δημοκρατικός Συναγερμός.
Είναι σαφές πως το μεγάλο στοίχημα είναι η συμμετοχή στη νομή της εξουσίας έστω και διά «αντιπροσώπου». Για την αντιπολίτευση το ζητούμενο είναι να μην είναι εκτός εξουσίας για τρίτη πενταετία. Από την άλλη η δεξιά, όπως αυτή εκφράζεται από το κυβερνών κόμμα, τον ΔΗΣΥ, επιδιώκει να παραμείνει στην εξουσία, στοχεύοντας να εδραιώσει μια καθεστωτική κατάσταση πραγμάτων, που να ελέγχει το κράτος και τους διάφορους κοινωνικούς θεσμούς.
Στο κάδρο βρίσκονται και τα μικρότερα κόμματα, που μάλλον θα ακολουθήσουν έναν από τους δυο πόλους. ΕΔΕΚ, ΔΗΠΑ (Καρογιάν, διάσπαση από ΔΗΚΟ), Οικολόγοι θα αναμένουν να διαμορφωθεί το σκηνικό. Στη γωνία παραμένει το ακροδεξιό ΕΛΑΜ, που θα ακολουθήσει αυτόνομη κάθοδο και στον δεύτερο γύρο σιωπηρά να υποστηρίξει τον υποψήφιο του ΔΗΣΥ.
Την πρόθεση να κατέλθει υποψήφιος πρόεδρος έχει δηλώσει ο δικηγόρος Γιώργος Κολοκασίδης, ο οποίος έχει ψηλά στην ατζέντα τη θέση του εναντίον της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Ο Γ. Κολοκασίδης υπήρξε αναπληρωτής πρόεδρος του ΔΗΚΟ αλλά εδώ και χρόνια δεν συμμετέχει στο κομματικό γίγνεσθαι.
Επίσης ο δικηγόρος Αχιλλέας Δημητριάδης άρχισε κύκλο επαφών, οργανώνοντας εκδηλώσεις, με στόχο να τύχει υποστήριξης από το ΑΚΕΛ.
