Ο Paul Auster είναι ένας από τους αγαπημένους μου συγγραφείς. Πέρα από το έργο του, που απλώνεται σε πολλά βιβλία και αγγίζει πλήθος εκφάνσεων της ζωής και της ψυχής μας, πάντα με εντυπωσίαζε αυτό που θα χαρακτηρίσω ως ειλικρίνειά του.
Η εντύπωση αυτή γίνεται βεβαιότητα με το «Αιματοβαμμένο Έθνος» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο σε μετάφραση της Ιωάννας Ηλιάδη.
Ένα βιβλίο τολμηρό. Ένα βιβλίο που αμφιβάλλω πόσοι θα είχαν το θάρρος να γράψουν, προσεγγίζοντας με τέτοιον αιχμηρό τρόπο την αλήθεια.
Ένα βιβλίο που το κλείνεις συγκλονισμένος. Δεν είναι μόνο το εξαιρετικό κείμενο του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα, αλλά και οι φωτογραφίες του Spencer Ostrander.
Όπως γράφει στον πρόλογό του ο συγγραφέας, «Επί δύο χρόνια ο Σπένσερ Οστράντερ ταξίδευε σε ολόκληρη τη χώρα για να αποτυπώσει σε φωτογραφίες τους τόπους όπου σημειώθηκαν περισσότερα από τριάντα περιστατικά μαζικών πυροβολισμών τα τελευταία χρόνια. Κατά τρόπο αξιοσημείωτο, οι φωτογραφίες χαρακτηρίζονται από την απουσία ανθρώπινων φιγούρων και από το γεγονός ότι σε καμία από αυτές δεν είναι εμφανή –ούτε καν υπονοούνται– τα όπλα. Απεικονίζονται κτίρια σε αδιάφορα, ουδέτερα αμερικανικά τοπία, ξεχασμένα οικοδομήματα όπου άντρες με τουφέκια και πιστόλια διέπραξαν φριχτές σφαγές αιχμαλωτίζοντας πρόσκαιρα την προσοχή της χώρας, προτού τελικά περάσουν στη λήθη, ως τη στιγμή που ο Σπένσερ Οστράντερ τα μεταμόρφωσε με τη φωτογραφική μηχανή του σε επιτύμβιες στήλες της συλλογικής μας θλίψης»…
Να πω ότι οι φωτογραφίες συνοδεύονται από λιτές λεζάντες, όπου αναφέρεται η μέρα της σφαγής, ο αριθμός των θυμάτων και η σημερινή κατάσταση του κτιρίου.
Κι αν ο τίτλος σάς ξενίζει, τα στοιχεία που παραθέτει ο συγγραφέας τα λένε όλα:
- Κάθε χρόνο, περίπου σαράντα χιλιάδες Αμερικανοί σκοτώνονται από τραύματα λόγω πυροβολισμού.
- Οι Αμερικανοί έχουν 25 φορές περισσότερες πιθανότητες να δεχτούν πυροβολισμό απ’ ό,τι οι πολίτες άλλων πλούσιων, προηγμένων, όπως λέγεται, χωρών.
- Από το 1968 και μετά, οι σφαίρες έχουν καταστρέψει τις ζωές ενάμισι εκατομμυρίου Αμερικανών – ευθύνονται για περισσότερους θανάτους απ’ ό,τι όλοι οι πόλεμοι στους οποίους συμμετείχε η χώρα συνολικά από τότε που έπεσε η πρώτη τουφεκιά στην Αμερικανική Επανάσταση.
- Μέσα στην πανδημία, στη Νέα Υόρκη, οι πυροβολισμοί αυξήθηκαν τον Μάιο του 2021 σε σχέση με τον Μάιο του 2020 κατά 73%.
- Το ποσοστό οπλοκατοχής έχει ανέλθει από το 32% στο 39% του πληθυσμού.
Ο συγγραφέας ωστόσο ξεκινά από τη δική του σχέση με τα όπλα. Κάποια μαθήματα σκοποβολής, ο στρατός… Όμως αυτό που σημαδεύει την οικογένειά του και το οποίο αγνοεί μέχρι την ενήλικη ζωή του, είναι πως η γιαγιά του είχε σκοτώσει τον παππού του πυροβολώντας τον!
Μιλά ακόμα για τον τρόπο που επέδρασε ο κινηματογράφος, τα μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης. Και γράφει:
«Τα αυτοκίνητα και τα όπλα είναι οι δίδυμοι πυλώνες της πιο βαθιάς εθνικής μυθολογίας μας, διότι και τα δύο αντιπροσωπεύουν μια ιδέα ελευθερίας και προσωπικής ενδυνάμωσης, τις πιο συναρπαστικές μορφές αυτοέκφρασης που διαθέτουμε»…
Ωστόσο δεν μένει στην επιφάνεια των πραγμάτων, αλλά αναζητεί τις ρίζες του κακού στην ίδια την Ιστορία: «Τούτη εδώ είναι μια χώρα που γεννήθηκε μέσα στη βία, αλλά γεννήθηκε έχοντας και παρελθόν, μια προϊστορία εκατόν ογδόντα χρόνων με συνεχείς πολέμους εναντίον των κατοίκων της γης που οικειοποιηθήκαμε, και με συνεχείς πράξεις καταπίεσης σε βάρος της σκλαβωμένης μειονότητάς μας – δύο αμαρτίες που κουβαλάμε μαζί μας στην Επανάσταση και για τις οποίες δεν έχουμε εξιλεωθεί ακόμη».
Το πιο τολμηρό, όμως, είναι όταν κάνει συγκρίσεις της χώρας του με τη Γερμανία και τους Ναζί. Αναρωτιέμαι τι θα γινόταν εδώ αν κανείς τολμούσε να γράψει τέτοια πράγματα για την Αμερική, το αγαπημένο Έθνος των κυβερνήσεών μας.
«Στο Βερολίνο υπάρχει ένα μουσείο αφιερωμένο στα θύματα του Ολοκαυτώματος. Στην Ουάσινγκτον δεν υπάρχει μουσείο αφιερωμένο στα θύματα της δουλοκτησίας. Αν τυχόν πιστεύει κανείς ότι υπερβάλλω κάνοντας αυτόν τον παραλληλισμό, ας σημειωθεί ότι η πολιτική του Χίτλερ σχετικά με τις φυλές ήταν ευθέως εμπνευσμένη από τους αμερικανικούς νόμους περί φυλετικού διαχωρισμού και από το αμερικανικό κίνημα ευγονικής. Ο συνδυασμός των δύο είχε ως αποτέλεσμα τους Νόμους της Νυρεμβέργης και ένα αρχιπέλαγος από στρατόπεδα θανάτου…»
Παράλληλα, στις ρίζες της βίας βρίσκει και τον τρόπο που αναπτύχθηκε ο καπιταλισμός στις ΗΠΑ, με βάση περισσότερο από οπουδήποτε αλλού τον ατομισμό: «Κάτι που καλλιεργεί μια βαθύτατη, συχνά ασυνείδητη κοσμοθεωρία, βάσει της οποίας το άτομο έχει προτεραιότητα έναντι της ομάδας».
Από εκεί και πέρα αναλύει με οξυδέρκεια κάποια συγκεκριμένα περιστατικά, διερευνά τις διαμάχες μεταξύ των υπερασπιστών της κατοχής όπλων και όσων ζητούν αυστηρότερους ελέγχους, χωρίς ωστόσο να πιστεύει πως η λύση θα βρεθεί μέσω της δικαστικής οδού, αν και πιστεύει στους αυστηρότερους ελέγχους.
Το ζήτημα είναι πώς θα καταπολεμηθούν οι αιτίες που γεννούν αυτή τη βία, που είναι αμερικανική ιδιαιτερότητα.
Και το βιβλίο του Auster ανοίγει σίγουρα τον δρόμο. Όμως τίποτε δεν είναι βέβαιο για το μέλλον…
