Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
Διαστημική αποτέφρωση, διαστημικό γλυπτό
O πύραυλος Falcon 9 της αμερικανικής εταιρείας Space X του Ίλον Μασκ, ο οποίος εκτοξεύθηκε το βράδυ της Δευτέρας από την αεροπορική βάση Βάντενμπεργκ της Καλιφόρνια, έθεσε σε τροχιά 64 μικρούς δορυφόρους, πετυχαίνοντας έτσι νέο ρεκόρ για τις ΗΠΑ.
Είναι ο μεγαλύτερος αριθμός δορυφόρων που έχουν ποτέ εκτοξευθεί από αμερικανικό έδαφος πάνω σε ένα μόνο πύραυλο. Το παγκόσμιο ρεκόρ κατέχει ο πύραυλος Polar Satellite Launch Vehicle (PSLV) της Ινδίας, που το 2017 είχε θέσει σε τροχιά 104 δορυφόρους ταυτόχρονα.
Μεταξύ άλλων στο διάστημα ταξίδεψε ένας μικρός δορυφόρος, ο Elysium Star 2 της νεοσύστατης αμερικανικής εταιρείας Elysium Space, που μεταφέρει ό,τι έχει απομείνει από τους αποτεφρωμένους πελάτες της, οι οποίοι είχαν πληρώσει 2.490 δολάρια ο καθένας για να μετατραπούν σε «πεφταστέρια» στον ουρανό. Ένας άλλος δορυφόρος, ο Orbital Reflector, αποτελεί μέρος μιας καλλιτεχνικής εγκατάστασης, καθώς θα θέσει σε τροχιά στο διάστημα ένα λαμπερό γλυπτό που θα φουσκώσει μόνο του και θα αντανακλά τις ακτίνες του Ήλιου, έτσι ώστε να τραβάει τα μάτια των ανθρώπων προς τον ουρανό. Μέσα σε λίγες εβδομάδες όμως, η τριβή της γήινης ατμόσφαιρας θα κάψει το διαστημικό γλυπτό.
Επρόκειτο για τη 19η επιτυχή εκτόξευση από τη Space X το 2018, που ξεπέρασε έτσι το ετήσιο ρεκόρ των 18 εκτοξεύσεων του 2017. Ο επαναχρησιμοποιούμενος πυραυλικός φορέας του Falcon 9 προσγειώθηκε απαλά πάνω σε ένα πλοίο drone στον Ειρηνικό Ωκεανό.
Η Space Χ προσπάθησε –ξανά ανεπιτυχώς– να πιάσει μέσα σε ένα μεγάλο δίχτυ πλοίου και την προστατευτική μύτη του πυραύλου, η οποία περιβάλλει τους δορυφόρους κατά την εκτόξευση και πέφτει με αλεξίπτωτο στο νερό διαχωρισμένη σε δύο κομμάτια. Η εταιρεία σχεδιάζει να καταστήσει επαναχρησιμοποιήσιμο και αυτό το μέρος του πυραύλου, το οποίο κοστίζει περίπου έξι εκατομμύρια δολάρια για να κατασκευαστεί.
«Μπορεί να έχασαν το δίχτυ, αλλά έπεσαν απαλά στο νερό, από όπου τα μάζεψε το πλοίο μας Mr. Steven. Το σχέδιο είναι να τα στεγνώσουμε και να τα εκτοξεύσουμε ξανά. Δεν είναι κακό λίγο μπάνιο…», έγραψε στο Twitter ο Μασκ, ο οποίος κάνει ό,τι μπορεί για να μειώσει το κόστος των εκτοξεύσεων, ώστε η Space X να είναι ανταγωνιστική διεθνώς. Η νέα «φουρνιά» των 64 δορυφόρων περιλαμβάνει 49 cubesats και 15 μικροδορυφόρους, από κράτη, διεθνείς οργανισμούς, πανεπιστήμια, ακόμη και ομάδες μαθητών, από συνολικά 17 χώρες.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αστεροειδής Μπενού
Το σκάφος Osiris-REx της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) δεν πρόφθασε να φθάσει στον αστεροειδή Μπενού (στις 3 Δεκεμβρίου) και ανακάλυψε κιόλας ίχνη νερού σε αυτόν. Αυτή είναι η πρώτη επιστημονική παρατήρηση που κάνει η διαστημοσυσκευή, η οποία, αφού μελετήσει τον αστεροειδή, θα συλλέξει δείγμα από την επιφάνειά του και θα τα φέρει πίσω στη Γη το 2023.
Η σχετική ανακοίνωση έγινε από τους επιστήμονες της αποστολής στο ετήσιο φθινοπωρινό συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης στην Ουάσιγκτον.
Καθώς πλησίαζε τον αστεροειδή, τα επιστημονικά όργανα (φασματόμετρα) του σκάφους αποκάλυψαν την παρουσία μορίων που περιέχουν συνδεδεμένα άτομα οξυγόνου και υδρογόνου (υδροξύλια). Τα μόρια αυτά φαίνεται να υπάρχουν διάσπαρτα σε όλον τον αστεροειδή μέσα σε ένυδρα ορυκτά αργίλου, πράγμα που σημαίνει ότι στο παρελθόν τα πετρώματα του Μπενού είχαν έλθει σε επαφή με νερό.
Ο αστεροειδής, ο οποίος είχε ανακαλυφθεί το 1999, είναι πολύ μικρός για να περιείχε ποτέ νερό σε υγρή μορφή (έχει διάμετρο περίπου 550 μέτρα), όμως υγρό νερό πρέπει κάποτε να υπήρχε στο μητρικό σώμα του Μπενού, κάποιον πολύ μεγαλύτερο αστεροειδή.
Επίσης η μέχρι τώρα κατόπτευση του Μπενού από απόσταση έως επτά χιλιομέτρων δείχνει ότι είναι ένα μίγμα από πολλές περιοχές γεμάτες βράχους (περισσότερους του αναμενομένου) και πολύ λίγες ομαλές περιοχές. Ένας βράχος έχει ύψος περίπου 50 μέτρα και πλάτος 55 μέτρα.
Το σκάφος αναμένεται να τεθεί σε κανονική και κοντινή τροχιά γύρω από τον Μπενού στις 31 Δεκεμβρίου, όπου και θα παραμείνει έως τα μέσα Φεβρουαρίου του 2019, θέτοντας δύο νέα ιστορικά ρεκόρ: θα είναι αφενός το μικρότερο ουράνιο σώμα γύρω από το οποίο θα τεθεί σε τροχιά μια διαστημοσυσκευή και αφετέρου θα είναι η πιο κοντινή τροχιά γύρω από ένα ουράνιο σώμα που θα έχει τεθεί ένα σκάφος.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
Ινδικός δορυφόρος
Τον βαρύτερό της δορυφόρο έθεσε σε τροχιά με γαλλικό πύραυλο η Ινδία, προκειμένου να ενισχύσει τις υπηρεσίες του ευρυζωνικού της ίντερνετ.
Όπως αναφέρει το BBC, η ινδική διαστημική υπηρεσία (ISRO) εκτόξευσε τον 5,8 τόνων δορυφόρο GSAT-11 από το διαστημοδρόμιο του Κουρού στη Γαλλική Γουιάνα, νωρίς το πρωί της Τετάρτης. Ο ισχυρός τηλεπικοινωνιακός δορυφόρος θα τεθεί σε γεωστατική τροχιά (γύρω από τον ισημερινό, με σταθερή ταχύτητα) και οι μεταδότες του θα έχουν ενεργοποιηθεί ως τα τέλη του μήνα.
Ο επικεφαλής της ISRO, Καϊλασαβαντιβού Σιβάν, είπε σε δημοσιογράφους πως ο δορυφόρος θα «παίζει ζωτικής σημασίας ρόλο στην παροχή ευρυζωνικών υπηρεσιών ανά τη χώρα». Επιστήμονες λένε πως θα παρέχει πρόσβαση στο Ίντερνετ σε απομακρυσμένες περιοχές στην Ινδία (π.χ. λόφοι και νησιά), όπου δεν είναι διαθέσιμες συμβατικές συνδέσεις ίντερνετ, και θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμος σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης και αντιμετώπισης καταστροφών, ενώ θα παρέχει επίσης δυνατότητες πρόσβασης στο ίντερνετ από πτήσεις στην Ινδία. Σημειώνεται πως στη χώρα υπάρχουν πάνω από 440 εκατομμύρια χρήστες του διαδικτύου, αριθμός που αναμένεται να διπλασιαστεί ως το 2022.
Η Ινδία επέλεξε γαλλικό πύραυλο για την αποστολή του δορυφόρου (η διάρκεια ζωής του οποίου θεωρείται πως θα είναι 15 έτη), επειδή δεν έχει η ίδια δικό της πύραυλο ικανό να σηκώσει τέτοιο φορτίο. Παρόλα αυτά, η χώρα αναμένεται να αποτελέσει ισχυρό «παίκτη» στην αναδυόμενη αγορά του διαστήματος, με δεκάδες τηλεπικοινωνιακούς και μετεωρολογικούς δορυφόρους σε τροχιά – το 2014 είχε καταφέρει να στείλει σκάφος στον Άρη με την πρώτη απόπειρα. Ακόμη, το 2018 είχε καταφέρει να στείλει στο διάστημα 104 δορυφόρους διαφόρων μεγεθών με μία εκτόξευση, ξεπερνώντας το προηγούμενο ρεκόρ των 37, που κατείχε η Ρωσία από το 2014. Σύμφωνα με τους Times of India, ο GSAT-11 εκτοξεύτηκε μαζί με τον νοτιοκορεατικό Geo-Kompsat-2A, ο οποίος αφέθηκε τέσσερα λεπτά μετά την αποδέσμευση του ινδικού δορυφόρου.
Τα συγχαρητήριά του έδωσε στη διαστημική υπηρεσία μέσω Twitter ο πρωθυπουργός της χώρας, Ναρέντρα Μόντι: «Συγχαρητήρια για την επιτυχή εκτόξευση του GSAT-11, που είναι ο βαρύτερος, μεγαλύτερος και πιο προηγμένος δορυφόρος τηλεπικοινωνιών της Ινδίας».
Κλιματικές αλλαγές
Ο Οκτώβριος που πέρασε ήταν ο δεύτερος πιο θερμός στην ιστορία, σύμφωνα με στοιχεία από την Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (NOAA), η οποία διαθέτει αρχείο δεδομένων από το 1880.
Σύμφωνα με τη NOAA, ο Οκτώβριος του 2018 σηματοδοτεί τον 42ο συνεχόμενο Οκτώβριο και τον 406ο συνεχόμενο μήνα με θερμοκρασίες πάνω από το μέσο όρο του 20ου αιώνα.
Σε κανένα μέρος του κόσμου δεν παρατηρήθηκαν χαμηλές θερμοκρασίες ρεκόρ τον περασμένο μήνα. Αντ’ αυτού, καταγράφηκαν υψηλές θερμοκρασίες ρεκόρ από τον Ατλαντικό και τον Ινδικό Ωκεανό ως την Αλάσκα, τη Ρωσία, την Αυστραλία και την Κεντρική Αφρική.
Ξεχωριστές αναλύσεις από το Ινστιτούτο Γκόνταρντ της NASA και την Μετεωρολογική Υπηρεσία της Ιαπωνίας, υπολόγισαν επίσης ότι ο Οκτώβριος του 2018 ήταν ο δεύτερος θερμότερος στην ιστορία. Η NASA υπολόγισε τη μέση θερμοκρασία της Γης στους 0,99 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο του 1951-1980, πίσω μόνο από τον Οκτώβριο του 2015 με 1,08 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο.
Στους πόλους, η Αρκτική σημείωσε την τρίτη μικρότερη ποσότητα θαλάσσιου πάγου για το μήνα από τότε που ξεκίνησαν οι μετρήσεις το 1979. Στην Ανταρκτική, η έκταση των πάγων στη θάλασσα ήταν στο τέταρτο μικρότερο επίπεδο για τον μήνα Οκτώβριο.
