Όταν είδα τον τίτλο του μυθιστορήματος της Τίνας Κουτσουμπού «Χλομά βουνά – στ’ αχνάρια του Χρηστομάννου» (εκδόσεις ΑΩ) είχα την εντύπωση πως αναφερόταν στον Κωνσταντίνο Χρηστομάνο, τον μεγάλο Έλληνα λογοτέχνη και ιδρυτή της «Νέας Σκηνής».
Τι σχέση όμως είχαν τα βουνά;
Μόλις άνοιξα το βιβλίο η παρεξήγηση λύθηκε. Πρωταγωνιστής είναι ο Θέοντορ Χρηστομάννος –που όντως υπήρξε συγγενής του Κωνσταντίνου– μέχρι εκείνη τη στιγμή παντελώς άγνωστος σε μένα.
Σελίδα τη σελίδα ανακάλυπτα μια πολύ ξεχωριστή προσωπικότητα, έναν άνθρωπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του τουρισμού στις Άλπεις. Ενός ανθρώπου ξεχωριστού, με πάθος και όραμα. «Παλαιάς κοπής» θα έλεγε κανείς.
Η συγγραφέας δημιουργεί βεβαίως και μυθιστορηματικούς χαρακτήρες που συμπορεύονται με τον Χρηστομάννο και αξιοποιεί ακόμη και το σασπένς κάνοντας την αφήγησή της ακόμη πιο συναρπαστική. Το ζευγάρι των ηρώων της ξεκινά από την Καλαμάτα και μέσα από μια ξεχωριστή διαδρομή η ζωή τους διασταυρώνεται με τη ζωή και τις δράσεις του Χρηστομάννου.
Στις σελίδες παρελαύνουν και πολλές προσωπικότητες της εποχής όπως η Αυτοκράτειρα Σίσσυ και ο Φραγκίσκος Ιωσήφ. Παράλληλα είναι φανερή η γνώση και η αγάπη της συγγραφέως για τα Χλομά Βουνά και την περιοχή των Δολομιτικών Άλπεων, που υπήρξαν και αντικείμενο διαμάχης μεταξύ της Ιταλίας και της Αυστρίας.
Αποτέλεσμα: Ένα αφήγημα με ξεχωριστό ενδιαφέρον.
«Σήμερα όσο ποτέ έχουμε ανάγκη από τέτοιους πολίτες, πολιτικούς, επιστήμονες, πνευματικούς ανθρώπους αφοσιωμένους στο καθήκον που αφουγκράζονται τα μηνύματα των καιρών και δρουν κόντρα στις σκοπιμότητες»
Θα μπορούσατε να μας πείτε μερικά βασικά στοιχεία-ορόσημα της ζωής του Θέοντορ Χρηστομάννου;
Ο Θέοντορ Χρηστομάννος είναι ένα ιστορικό πρόσωπο που έδρασε στα τέλη του 19ου αιώνα στα εδάφη του Τιρόλου στο δυτικό άκρο της αυτοκρατορίας της Αυστροουγγαρίας του Φραγκίσκου Ιωσήφ και της Σίσσυ. Δεύτερης γενιάς Μακεδόνας Έλληνας, νομικός και πολιτικός με μεγάλη ευφυία και διορατικότητα άφησε τη σφραγίδα του στα πρώτα έργα τουριστικής μεταμόρφωσης των Δολομιτών. Σημαντικές ημερομηνίες που καθόρισαν την πορεία του τόπου του αλλά και την ίδια τη ζωή του είναι συνοπτικά οι εξής:
- Το 1884 εγκαθίσταται στο Μεράνο της σημερινής επαρχίας της Β. Ιταλίας: Τρεντίνο-Άλτο Άντιτζε όπου εργάζεται σαν δικηγόρος. Γνωρίζεται με τους κατοίκους της περιοχής, εντυπωσιάζεται από την ανόθευτη φύση και τους ανθρώπους των χωριών που ζουν στην απομόνωση και πετυχαίνει να εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος με το κόμμα των φιλελεύθερων τιρολέζων.
- Το 1890 ιδρύει την ένωση ξενοδόχων των Άλπεων. Ο πρώτος δρόμος της περιοχής, ο δρόμος της Σόλντα (1891) είναι γεγονός και παίρνουν σειρά και τα πρώτα σύγχρονα ξενοδοχεία: Σόλντα και Τραφόι (1892 και 1893).
- Το 1896 εγκαινιάζει το υπερπολυτελές ξενοδοχείο Καρέτσα, στην ομώνυμη λίμνη.
- Το 1905 εκλέγεται βουλευτής στο κοινοβούλιο του Τιρόλου.
- Από το 1880-1909 κατασκευάζεται τμηματικά με τις ενέργειές του το έργο της ζωής του, ο περίφημος δρόμος των Δολομιτών.
Τι είναι αυτό που έκανε για σας ξεχωριστή την προσωπικότητά του;
Η ανιδιοτέλειά του, ο αλτρουισμός και η ευρηματικότητά του. Μένει προσηλωμένος στα πιστεύω του και πρεσβεύει το «όλα για τους άλλους» σαν στάση ζωής, χωρίς να ζητά για την προσφορά του στο κοινωνικό σύνολο καμία ανταμοιβή. Πολυπράγμων και ευφυής, κοινωνικός και αποφασιστικός υλοποιεί το όραμά του να μετασχηματίσει μια ολόκληρη περιοχή μέσω του τουρισμού και σημαντικών έργων υποδομής (σιδηροδρομικές συνδέσεις, καταφύγια, δρόμους, ξενοδοχεία πολυτελείας).
Σήμερα όσο ποτέ έχουμε ανάγκη από τέτοιους πολίτες, πολιτικούς, επιστήμονες, πνευματικούς ανθρώπους αφοσιωμένους στο καθήκον που αφουγκράζονται τα μηνύματα των καιρών και δρουν κόντρα στις σκοπιμότητες. Ανθρώπους με ακράδαντη την πίστη πως ο ίδιος ο άνθρωπος καθορίζει τη μοίρα του, την πρόοδό του, το ίδιο το ήθος του.
Μέσα στο μυθιστόρημα αναφέρεστε και στην άγνωστη –τουλάχιστον σ’ εμένα– ιστορία της Cleo, της κόρης του, που υπήρξε εμβληματικό πρόσωπο-εικόνα της εποχής της Μπελ Επόκ. Είχε διατηρήσει κάποιους δεσμούς με την Ελλάδα;
Η Cleo de Merode είναι μια γυναίκα σύμβολο της ομορφιάς της εποχής της, μπαλαρίνα της όπερας του Παρισιού, αργότερα των Φολί Μπερζέ, έχει φωτογραφηθεί για καρτ ποστάλ, περιοδικά και έχει ακόμη ποζάρει για γλύπτες και ζωγράφους της εποχής, ίσως και του Κλιμτ. Το πρόσωπό της αποτελεί το πρότυπο της θηλυκής ομορφιάς για την γυναίκα της εποχής της. Μέσω της τέχνης της φωτογραφίας, τις απεικονίσεις της στον τύπο και τις διαφημίσεις της εποχής ίσως έγινε γνωστή και στην Ελλάδα της εποχής της μπελ επόκ. Με τον ελληνικής καταγωγής πατέρα της, απ’ όσο γνωρίζουμε, οι σχέσεις της ήταν ελάχιστες, το ίδιο και με την Ελλάδα.
Πού τελειώνει η ιστορία και αρχίζει η μυθοπλασία στο μυθιστόρημά σας;
Η ιστορία συμπλέκεται με τη μυθοπλασία σε όλο το βιβλίο. Πρέπει παράλληλα να σημειωθεί πως προσπάθησα να ενσωματώσω και στοιχεία ιστορικά, λαογραφικά, πολιτιστικά, στοιχεία της παράδοσης αλλά και την τοπιογραφία της περιοχής, που βοηθούν στην αναβίωση της εποχής και του τόπου όπου εκτυλίσσεται η ιστορία μας. Δεν αποτελεί όμως καθαρά μια βιογραφία του Χρηστομάννου. Είναι εμπνευσμένη από τη δράση και τη ζωή του σπουδαίου αυτού προσώπου αλλά με πολλά φανταστικά στοιχεία όσον αφορά τους δευτεραγωνιστές για τις ανάγκες της πλοκής αλλά και για να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αναπνέει όλος εκείνος ο κόσμος λίγο πριν την αυγή του 20ού αιώνα. Εμπορικές και κοινωνικές σχέσεις, η καθημερινότητα, η κουλτούρα, ζωγράφοι, μουσικοί, η αστική τάξη, η ελίτ της Βιέννης. Αλλά και η ζωή στη Μεσσηνία (Καλαμάτα και Κορώνη) καθώς και οι μετεξελίξεις τους σε σημαντικά εμπορικά κέντρα. Τα στοιχεία που αφορούν τον Χρηστομάννο (δράση και ενέργειές του, οικογενειακά στοιχεία) είναι αληθή, ενώ στη σφαίρα του φανταστικού ανήκουν οι χαρακτήρες του Περικλή, της Αρετής και των λοιπών συνοδοιπόρων του.
Ο τουρισμός που οραματίστηκε πόση σχέση έχει με τη σημερινή τουριστική ανάπτυξη;
Ο Θ.Χ. έθεσε τις βάσεις για τη μετεξέλιξη της περιοχής των Δολομιτών σε Α΄ κατηγορίας τουριστικό θέρετρο. Το σύνθημά του ήταν ο σεβασμός στη φύση κι η ορθολογική εκμετάλλευση των δώρων της με σεβασμό στην προστασία της για τη διευκόλυνση της ζωής του ανθρώπου. Αυτό, ήταν για εκείνον ο ορισμός της προόδου. Όλα έπρεπε να σχεδιασθούν για να εξυπηρετούν μεν το κοινωνικό σύνολο χωρίς να παραβιάζονται οι κανόνες του φυσικού μας περιβάλλοντος. Το οικονομικό όφελος έπρεπε να έρχεται πάντα σε δεύτερη μοίρα όταν επρόκειτο να υλοποιηθεί ένα σημαντικό έργο υποδομής. Λόγια που υποδηλώνουν τη σκέψη και τις πεποιθήσεις του αλλά και καθορίζουν μια συγκεκριμένη στάση και ήθος τα οποία έχει απόλυτη ανάγκη η εποχή μας. Το αν μοιάζει αυτή η αντίληψη με τις σημερινές πρακτικές, αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα που το αφήνω στην κρίση του καθενός μας.
