Οι Ισλανδοί είναι ένας μικρός λαός που όρθωσε το ανάστημά του στη Μεγάλη Βρετανία και το ΔΝΤ. Αρνήθηκαν να πληρώσουν τα χρέη των ιδιωτικών τραπεζών σε ένα δημοψήφισμα που επέβαλαν. Σήμερα παλεύουν ενάντια στην κρίση, η οποία αλλάζει εκ βάθρων τη ζωή τους. Για την πολιτική και οικονομική κατάσταση στην Ισλανδία μίλησε στο Δρόμο ο πρόεδρος του Red Forum, Thorvaldur Thorvaldsson, ο οποίος βρέθηκε στη χώρα μας την προηγούμενη βδομάδα, προσκεκλημένος του Φεστιβάλ Resistance.
Πότε ιδρύθηκε και τι επιδιώκει το Red Forum;
Το Red Forum ιδρύθηκε το 2008 μετά από ένα χρόνο προετοιμασίας και συζητήσεων. Είχαν προηγηθεί κατά διαστήματα προσπάθειες να αναπτυχθούν σοσιαλιστικές και επαναστατικές οργανώσεις που δεν είχαν διάρκεια και μέχρι το 2008 οι περισσότεροι αριστεροί και επαναστάτες συμμετείχαν στο Κίνημα των Αριστερών Πράσινων. Αλλά όλο και περισσότεροι δεν ήταν ικανοποιημένοι με την ηγεσία του και την πολιτική της και αυτή η δυσαρέσκεια εντάθηκε περισσότερο όταν ανέλαβαν την κυβέρνηση και συνέχισαν την ίδια πολιτική με την προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση. Το Red Forum σχηματίστηκε λίγο πριν την οικονομική κατάρρευση. Στην αρχή είχαμε στο μυαλό μας να διεξάγουμε μια συζήτηση για την επαναστατική πλατφόρμα και ξαφνικά ανακαλύψαμε πως πρέπει να δράσουμε άμεσα και να αναπτυχθούμε γρήγορα, γιατί η πορεία των γεγονότων ήταν και είναι ταχύτατη. Η κρίση εξελίσσεται πολύ γρήγορα, κάνοντας την κατάσταση επείγουσα και πιστεύουμε πως ίσως σε έναν χρόνο χιλιάδες ή ακόμα και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θα διωχτούν από τα σπίτια τους, καθώς δεν θα είναι σε θέση να πληρώσουν τις υποθήκες. Σχεδόν στον μισό πληθυσμό της χώρας έχει επιβληθεί περικοπή εισοδήματος, στο δημόσιο τομέα έχουμε γενική περικοπή μισθών, αλλά και στον ιδιωτικό τομέα έχουν γίνει δραματικές μειώσεις μισθών σε πολλούς κλάδους.
Το πρόβλημα είναι πως, με διάφορους χειρισμούς, η συζήτηση κατευθύνθηκε από τον Τύπο στο ότι η κατάρρευση και η κρίση προκλήθηκαν από μια συμμορία εγκληματιών και στο πώς αυτοί θα οδηγηθούν στη δικαιοσύνη. Εμείς προωθούμε το ερώτημα τι πρέπει να αλλάξει στην Ισλανδία. Υποστηρίζουμε ότι αυτή η κρίση δεν δημιουργήθηκε από μια σπείρα εγκληματιών, αλλά από το καπιταλιστικό σύστημα.
Ποιοι είναι οι στόχοι σας;
Προωθούμε ένα πρόγραμμα ενότητας το οποίο επικεντρώνεται σε βήματα προς την κοινωνικοποίηση σε αντίθεση με την ιδιωτικοποίηση. Γιατί και μετά την κατάρρευση, παρότι πολύς κόσμος μπορεί να δει πώς προκλήθηκε ή ότι βάθυνε η κρίση εξαιτίας των ιδιωτικοποιήσεων σε όλους τους τομείς, οι κυβερνώντες προωθούν ιδιωτικοποιήσεις ακόμα και στην υγεία, την εκπαίδευση και άλλους τομείς που ήταν παραδοσιακά δημόσιοι. Και η αιτιολογία είναι πως δεν έχουμε άλλη επιλογή, γιατί το ΔΝΤ απαγορεύει στο κράτος να δανειστεί για να χρηματοδοτήσει υποδομές σ’ αυτούς τους τομείς. Αυτή η πολιτική μόνο σε καταστροφή μπορεί να οδηγήσει. Λέμε πως πρέπει να σταματήσουμε αυτή τη δικτατορία της αγοράς. Έχουμε επισημάνει εννέα τομείς που πρέπει να κοινωνικοποιηθούν πλήρως και προσπαθούμε να πετύχουμε την πλατύτερη ενότητα σ’ αυτή τη γραμμή. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ακούνε αυτά που λέμε, γιατί βλέπουν πως αυτή είναι η μόνη εναλλακτική λύση απέναντι στην πολιτική του ΔΝΤ.
Αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που δημιουργούν πολύ μεγάλη δυσαρέσκεια στο Κίνημα των Αριστερών Πράσινων. Παρότι η ηγεσία τους άσκησε κριτική στη συμφωνία που έκανε η προηγούμενη κυβέρνηση με το ΔΝΤ, τρεις μήνες αργότερα, όταν αυτή βρέθηκε στην κυβέρνηση «κατάπιε» κάθε κριτική και συνέχισε την ίδια πολιτική. Έτσι, στις τοπικές εκλογές τον προηγούμενο μήνα το Κίνημα των Αριστερών Πράσινων είχε πτώση στο Ρέικιαβικ στο 7,1% σε σχέση με το 14% που είχε κερδίσει το 2006.
Συγκρίνοντας ποσοστά μετά την κατάρρευση, σε επίπεδο χώρας έπεσε στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων από το 40% στο 22%. Στο Ρέικιαβικ εκλέχτηκε δήμαρχος ένας αστείος που σχημάτισε κόμμα με κωμικούς και ανθρώπους του χώρου του θεάματος πριν 4-5 μήνες, και απάντησε σε όλα τα ζητήματα με αστεία και ανέκδοτα.
Το κόμμα του αναδείχτηκε πρώτο για το συμβούλιο της πόλης με 34%, εξέλεξε 6 στους 15 συμβούλους και τώρα έχει την πλειοψηφία μαζί με τους σοσιαλδημοκράτες. Αυτό ήταν μια απάντηση του κόσμου που είπε: «Αν όλα τα κόμματα είναι της πλάκας, θα ψηφίσουμε το πιο αστείο».
Πόσοι άνθρωποι επηρεάζονται από το πρόβλημα των ενυπόθηκων δανείων;
Πρόσφατες έρευνες αποκαλύπτουν πως ο μισός πληθυσμός δεν μπορεί να πληρώσει τα δάνειά του και το εισόδημά του δεν επαρκεί για να αντιμετωπίσει τις καθημερινές του ανάγκες. Μιλάμε για το περίπου το 30%-40% του κόσμου, και η κατάσταση χειροτερεύει συνεχώς. Αυτό σημαίνει ότι όταν δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές τους ανάγκες και να πληρώνουν το δάνειο το σπίτι βγαίνει σε πλειστηριασμό και ακόμα έχουν χρέη, αφού υπάρχει διαφορά μεταξύ δανείου και τιμής πώλησης.
Πρόκειται για μια διαδικασία που δεν έχει αρχίσει ακόμα, γιατί οι πλειστηριασμοί γενικά αναβλήθηκαν.
Η κυβέρνηση αναζητά κάποιες λύσεις, αλλά δεν προτίθεται να βρει γενικές λύσεις, όπως για παράδειγμα να μειώσει συνολικά τις υποθήκες σύμφωνα με το δείκτη τιμών των τελευταίων τριών χρόνων ή παρόμοιες ρυθμίσεις. Και οι τράπεζες, από την πλευρά τους, προσπαθούν να κάνουν χωριστές συμφωνίες με κάθε δανειολήπτη και είναι πρόθυμες να διαπραγματευτούν μόνο με όσους εμφανίζουν υψηλά εισοδήματα και θα μπορούν να πληρώνουν και στο μέλλον, ενώ εκείνοι που έχουν χαμηλό εισόδημα αποκλείονται.
Η αναβολή των πλειστηριασμών ισχύει μέχρι τον Οκτώβρη και τότε πιστεύουμε πως θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μια πολύ δύσκολη κατάσταση. Πολύς κόσμος, ίσως και δεκάδες χιλιάδες οικογένειες θα διωχτούν από τα σπίτια τους.
Τι θα κάνουν αυτές οι οικογένειες;
Δεν ξέρουμε τι θα γίνει. Ίσως κάποιοι να καταφέρουν να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα, αλλά και το έξοδο του ενοικίου με δυσκολία θα μπορούν να το αντιμετωπίσουν. Νομίζουμε πως αυτό θα είναι και το πιο μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα που θα προκαλέσει η κρίση.
Τι γίνεται με τις δουλειές;
Η ανεργία, πολύ γρήγορα μετά την κατάρρευση, εκτινάχτηκε στο 10% και παραμένει σε αυτά τα επίπεδα. Όμως οι αριθμοί δεν λένε ολόκληρη την αλήθεια. Πολλοί άνθρωποι έχουν επιστρέψει στην εκπαίδευση, επειδή έχασαν τις δουλειές τους και τα πανεπιστήμια έχουν γεμίσει, αλλά νομίζω πως αυτό θα είναι μόνο για λίγο χρόνο γιατί μετά από ένα διάστημα δεν θα μπορούν καν να αντεπεξέλθουν στο κόστος των σπουδών. Όλα αυτά σε μια χώρα που πριν τρία χρόνια θεωρούνταν από τις λίγες πλούσιες χώρες του κόσμου.
Μετά την κατάρρευση άρχισε η συζήτηση για την Ε.Ε. και την πιθανότητα να γίνει μέλος της η Ισλανδία. Συνεχίζεται ακόμα αυτή η συζήτηση;
Μετά την κατάρρευση, είχαμε μια κατάσταση σοκ και δεχτήκαμε μια τεράστια προπαγάνδα ότι η είσοδος στην Ε.Ε. θα λύσει τα προβλήματα.
Μετά, όταν η Ε.Ε. αναμείχθηκε ενεργά στην πίεση προς την Ισλανδία να πληρώσει τα χρέη των ιδιωτικών τραπεζών και συμπεριφέρθηκε ελεεινά απέναντι στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, η υποστήριξη της κοινής γνώμης προς αυτήν έπεσε πολύ χαμηλά. Σήμερα, η αντίθεση στη συμμετοχή στην Ε.Ε. ξεπερνά το 60%. Στις 16 του περασμένου Ιουλίου είχε εγκριθεί η υποψηφιότητα της Ισλανδίας στην Ε.Ε. με οριακή πλειοψηφία, κυρίως γιατί το Κίνημα των Αριστερών Πράσινων διψούσε για εξουσία, αναζητούσε την πρώτη κυβερνητική θητεία στην ιστορία του και ήταν έτοιμο να καταπιεί τα πάντα.
Έτσι συμφώνησε να υποστηρίξει την υποψηφιότητα της Ισλανδίας. Στη συνέχεια, υπήρξε μια κάποια στασιμότητα στις διαδικασίες, γιατί η Ε.Ε. έχει προβλήματα και το γνωρίζει. Εμείς, στο Red Forum, θεωρούμε πολύ σημαντικό ζήτημα να αποφύγουμε την είσοδο της Ισλανδίας στην Ε.Ε. Και είμαστε αισιόδοξοι πως είτε δεν θα τεθεί το ζήτημα, είτε θα απορριφθεί από το δημοψήφισμα.
