Αμηχανία μπροστά στην αλλαγή συσχετισμών μέσα στην Αριστερά
Η πρώτη αντίδραση του κόμματος, μέσα από την απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής που συνήλθε στις 18 Ιούνη, δείχνει εμφανή αμηχανία. Αναφέρεται συγκεκριμένα: «Η Κ.Ε. καλεί όλους εκείνους που προτίμησαν αυτήν την φορά να ψηφίσουν αντί το ΚΚΕ, άλλα κόμματα και ιδιαίτερα ΣΥΡΙΖΑ να προβληματισθούν πολύ σοβαρά, έστω και εκ των υστέρων». Μα προφανώς αυτή η σκέψη δεν μπορεί να αποτελέσει γραμμή για την αντιμετώπιση της μετακίνησης του μισού των ψηφοφόρων του ΚΚΕ στον ΣΥΡΙΖΑ. Άλλωστε, το βασικό επιχείρημα περί σοσιαλδημοκρατικής στροφής του ΣΥΡΙΖΑ είχε χιλιοειπωθεί προεκλογικά και κρίθηκε στις εκλογές.
Ο κόσμος που εγκατέλειψε εκλογικά το ΚΚΕ στις 17 Ιούνη, γνώριζε και έκρινε -προφανώς αρνητικά- αυτό το επιχείρημα. Γιατί να το «ξανασκεφτεί» μετεκλογικά; Περιμένουν, άραγε, τα στελέχη του Περισσού να κάνει μετεκλογικά τέτοιες… πατάτες ο ΣΥΡΙΖΑ, που να κάνουν τον κόσμο να το «ξανασκεφτεί»; Παρ’ ότι ενδεχομένως αυτή είναι η ελπίδα ορισμένων στελεχών, οι περισσότεροι ήδη γνωρίζουν ότι κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να επιβεβαιωθεί. Πολύ απλά, ο ΣΥΡΙΖΑ συγκρούστηκε με την τρόικα και με το ντόπιο πολιτικό σύστημα, με πραγματικά… πυρά. Αυτή η κατεύθυνση επικροτήθηκε εκλογικά από το λαό και σε αυτήν την κατεύθυνση είναι δεσμευμένος να συνεχίσει να κινείται ο ΣΥΡΙΖΑ. Το πιο πιθανό, μάλιστα, είναι αυτή η κατεύθυνση να κερδίσει κι άλλο κόσμο από το χώρο του ΚΚΕ, γιατί όντως αρκετοί θα το «ξανασκεφτούν» και, μάλιστα, στην αντίθετη κατεύθυνση από αυτήν που περιμένουν τα στελέχη του ΚΚΕ.
Απαξίωση του ριζοσπαστικού λαϊκού ρεύματος
Την ίδια στιγμή η ηγεσία του ΚΚΕ πιέζεται από το ερώτημα πολύ κόσμου που στηρίζει το κόμμα, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν η δύναμη που εξέφρασε τη λαϊκή οργή και όχι το ΚΚΕ. Ας δούμε την ερμηνεία που δίνει η Κ.Ε. του ΚΚΕ: «Το συμπέρασμα είναι ότι το συνολικό εκλογικό αποτέλεσμα εκφράζει τάση ανάσχεσης του όποιου ταξικού ριζοσπαστισμού που αναπτύχθηκε στη διάρκεια της περιόδου της κρίσης, κάτω από το ρεύμα του ανερχόμενου μικροαστικού ριζοσπαστισμού, υπό την καθοδήγηση της αστικής ιδεολογίας και προπαγάνδας. Είναι φανερό ότι οι αγώνες που αναπτύχθηκαν δεν μπόρεσαν να δώσουν μεγαλύτερο βάθος και σταθερότητα στο ριζοσπαστισμό, καθώς δεν απέκτησαν τη μαζικότητα και κυρίως την οργάνωση και τον πολιτικό προσανατολισμό που απαιτούν οι συνθήκες».
Η τοποθέτηση αυτή δεν δείχνει απλά αμηχανία, αλλά πολιτική αδυναμία. Διότι είναι αναμφισβήτητο ότι σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις το ΚΚΕ εισέπραττε σε προνομιακό βαθμό σε σχέση με την υπόλοιπη Αριστερά τη λαϊκή ψήφο διαμαρτυρίας. Και προφανώς σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους, δεν μπορεί κανείς λογικός άνθρωπος να πει ότι έχουμε το τελευταίο δίχρονο υποχώρηση του λαϊκού κινήματος και του ριζοσπαστισμού του. Συνεπώς, το ερώτημα είναι αμείλικτο: γιατί σε συνθήκες ανόδου του λαϊκού κινήματος έχουμε πτώση της επιρροής του ΚΚΕ;
Το γεγονός ότι η Κ.Ε. του ΚΚΕ καταφεύγει σε ένα κρεσέντο υποτίμησης του λαϊκού ριζοσπαστισμού δείχνει ακριβώς μεγάλη αδυναμία. Τα «περί ανερχόμενου μικροαστικού ριζοσπαστισμού υπό την καθοδήγηση της αστικής ιδεολογίας» δείχνουν ένα χάος ανάμεσα στο κόμμα και στην τάξη που θα όφειλε να εκπροσωπεί. Τα περί αγώνων που «δεν απέκτησαν μαζικότητα» δείχνουν έλλειψη επαφής με την πραγματικότητα που έζησε όλη η Ελλάδα. Και η αδυναμία απάντησης στα ουσιώδη ερωτήματα του κόσμου γίνεται κραυγαλέα, όταν από τη γενική γραμματέα του ΚΚΕ, Αλ. Παπαρήγα, καλείται «ο λαός να διορθώσει την ψήφο του».
Η αλήθεια είναι ότι το ΚΚΕ βρέθηκε σε μεγάλη απόσταση από το ριζοσπαστισμό του λαού και τους αγώνες που αυτός τροφοδότησε το τελευταίο δίχρονο (πλατείες, παρελάσεις κ.λπ.). Το πολιτικό πρόσημο αυτού του ριζοσπαστισμού ήταν ουσιωδώς αντισυστημικό, όταν απαιτούσε με τον πιο αποφασιστικό και τον πιο μαζικό τρόπο, να φύγουν τρόικα και μνημόνια, να φύγει το καθεστώς της χούντας και της «νέας κατοχής», να φύγουν οι «κλέφτες» κ.λπ. Όχι, αυτή η κατεύθυνση δεν είναι «καθοδηγημένη από την αστική ιδεολογία και προπαγάνδα», όπως εντελώς άτοπα θεωρεί η Κ.Ε. του ΚΚΕ. Βρίσκεται, δε, σε απόσταση από το λαϊκό ριζοσπαστικό πολιτικό ρεύμα η ηγεσία του ΚΚΕ ακριβώς γιατί αδυνατεί να αντιληφθεί το βάθος και την ταξικότητα της λαϊκής διεκδίκησης για πραγματική δημοκρατία, εθνική αξιοπρέπεια και ανεξαρτησία, για γκρέμισμα του πολιτικού συστήματος της διαφθοράς και της διαπλοκής.
Αστική εξουσία και δημοκρατικό-ανεξαρτησιακό πρόταγμα
Αναφέρει η απόφαση της Κ.Ε. του ΚΚΕ: «Αν και το λαϊκό κίνημα στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια είχε σημαντική άνοδο και κινητοποιήσεις πανευρωπαϊκής απήχησης, δεν είχε ούτε τον προσανατολισμό ούτε τη μαζικότητα-οργανωτικότητα ώστε άμεσα να απειλεί την αστική εξουσία του κεφαλαίου». Εκτός του ότι το συγκεκριμένο απόσπασμα αντιφάσκει με τους υποτιμητικούς χαρακτηρισμούς που προαναφέρθηκαν, αντιφάσκει επίσης και με μια ακόμη βασική διαπίστωση του ίδιου κειμένου που μιλά για «άμεση, προκλητική, απροκάλυπτη επέμβαση στην εκλογική αναμέτρηση της Κομισιόν, της Γερμανίας, Γαλλίας, Ιταλίας, του ΔΝΤ, των ΗΠΑ, των διεθνών Μέσων Ενημέρωσης». Τελικά, αν δεν απειλούταν το σύστημα, τότε γιατί όλοι αυτοί οι δυναμικοί παράγοντες του παγκόσμιου συστήματος προέβησαν σε τόσο απροκάλυπτες παρεμβάσεις;
Το ουσιώδες συμπέρασμα είναι ότι αυτό που είναι κατακτημένο από το ριζοσπαστικό λαϊκό πολιτικό ρεύμα σε επίπεδο συνείδησης, σήμερα, το δημοκρατικό-ανεξαρτησιακό πρόταγμα δηλαδή, απειλεί ευθέως την «εξουσία του κεφαλαίου». Απειλεί να γκρεμίσει το πολιτικό σύστημα όπως υπάρχει σήμερα. Ενδεχομένως όχι ολοκληρωτικά το καπιταλιστικό οικοδόμημα. Αλλά το σημερινό νευρικό του ιστό. Ανατροπή, που αν γίνει και φθάσουμε σε μια «μεταπολίτευση του λαού», θα έρθει σε θέση ισχύος ο λαός και θα ανοίξει ο δρόμος σε ριζικότερες πολιτικές αλλαγές και ευρύτερους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Γιατί η ηγεσία του ΚΚΕ υποτιμά αυτήν την υπαρκτή δυνατότητα;
Πολιτικά η ανταπόκριση σε αυτήν τη δυνατότητα -που άλλωστε έγινε παλλαϊκό αίτημα- θα σήμαινε μια μετωπική συνεργασία του ΚΚΕ με τον ΣΥΡΙΖΑ και με ευρύτερες λαϊκές και αριστερές δυνάμεις. Με όσες επιφυλάξεις, εύλογα ή όχι, θα μπορούσε να διατηρήσει το ΚΚΕ για τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι τέτοιο θα προκαλούσε πολύ σοβαρό πρόβλημα στο σύστημα εξουσίας. Θα έφερνε το κόμμα και την Αριστερά συνολικά στην πρωτοπορία ενός προελαύνοντος λαϊκού κινήματος χωρίς περιορισμό στους στόχους του (βλ. αναλυτικά άρθρο «θα ενταθεί το θλιβερό αδιέξοδο του ΚΚΕ» του Γ. Τσίπρα, στο Δρόμο φ. 118 σελ. 13)
«Γωνιακή» συγκέντρωση δυνάμεων ή κεντρική πολιτική ρήξη;
Τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια η στρατηγική του ΚΚΕ εστιάζει στη συγκέντρωση δυνάμεων στο κόμμα, έχοντας την εκτίμηση ότι δεν μπορεί να υπάρξει ανατροπή. Πρόσφατα αυτή η εκτίμηση αναβαπτίστηκε με τη δήλωση της γενικής γραμματέως, Αλ. Παπαρήγα, ότι «ο λαός δεν είναι ώριμος για την ανατροπή». Σε αυτά τα χρόνια είδαμε επίσης μια αντιπαλότητα του κόμματος σε οποιοδήποτε κίνημα εξέφραζε μια κοινωνική έκρηξη (π.χ. Δεκέμβρης 2008) ή κατάφερνε νίκες στο νεοφιλελευθερισμό (π.χ. για το άρθρο 16). Με αυτούς τους όρους η διαδικασία συγκέντρωσης δυνάμεων σε μια «γωνία» του πολιτικού συστήματος -αποκομμένη από μια πολιτική ρήξεων και ανατροπής των τωρινών συσχετισμών προς όφελος του λαού- δεν προκάλεσε ποτέ ιδιαίτερη ενόχληση στο σύστημα. Πρόκειται για αντικειμενική διαπίστωση -ανεξάρτητα από προθέσεις, που δεν κρίνουμε αυτή τη στιγμή.
Το ΚΚΕ δεν ενδιαφέρθηκε για ρήξεις σε κεντρικούς πυλώνες του συστήματος, όπως τα μνημόνια και η τροϊκανή επιτροπεία της χώρας, όπως η μιντιοκρατία, η διαπλοκή και η τραπεζοκρατία. Δεν ενδιαφέρθηκε -σε χρόνο ενεστώτα- για μια ριζική αλλαγή των πολιτικών συσχετισμών και για μια άλλη πορεία της χώρας. Ούτε προφανώς για ένα πλατύ λαϊκό Μέτωπο -παρά τις διακηρύξεις για ΑΑΔΜ- που να διεξάγει κεντρικό πολιτικό αγώνα διεξόδου από το «φοβερό σήμερα» που ζει ο λαός. Αυτή είναι η αιτία που το ΚΚΕ βρίσκεται σε τόση δυσαρμονία με το λαϊκό ριζοσπαστισμό. Η δυσαρμονία αυτή θα ενταθεί αν συνεχιστεί η ίδια αντίληψη στην ηγεσία του κόμματος, καθώς οι αντικειμενικές συνθήκες θα τροφοδοτούν την ανάπτυξη του λαϊκού ρεύματος με βάση το δημοκρατικό-ανεξαρτησιακό πρόταγμα και την ενωτική μετωπική κατεύθυνση.
Από την άποψη αυτή, το προσεχές 19ο Συνέδριο θα έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον.
