Στο Κόσοβο συνεχίζεται η ένταση μεταξύ των αρχών του ΝΑΤΟϊκού προτεκτοράτου και των περιοχών με σερβική πλειοψηφία, ενώ ταυτόχρονα οι Δυτικοί προστάτες απαιτούν ταχύτερη ευθυγράμμιση της τοπικής κυβέρνησης με τις απαιτήσεις τους για «μεταρρυθμίσεις». Στόχος είναι μεταξύ άλλων η καταπολέμηση της κοινωνικής δυσαρέσκειας, άρα και της πολιτικής αστάθειας, ώστε σύντομα το προτεκτοράτο να ενταχθεί και επίσημα στη δυτική «οικογένεια». Η επιδίωξη αυτή πυροδοτεί αντιδράσεις όχι μόνο από το σερβικό στοιχείο, αλλά και από τη Ρωσία. Η τελευταία (όπως και η Σερβία, βέβαια) επιμένει στην εφαρμογή του «ξεχασμένου» ψηφίσματος 1244 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που ορίζει ότι το Κόσοβο παραμένει τμήμα της σερβικής επικράτειας. Έτσι η κυβέρνηση του Κοσόβου, προσπαθώντας με ένα σμπάρο να πετύχει δύο τρυγόνια (να μειώσει τις δυτικές πιέσεις και να δείξει «αποφασιστικότητα» εναντίον του κοινού εχθρού – δηλαδή της Μόσχας) ζήτησε αυτήν την εβδομάδα την απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών…
Η αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή επιτείνεται και από τις εξελίξεις στη λεγόμενη «Βόρεια Μακεδονία», όπου ο πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ έχει… μισοπαραιτηθεί μετά την ταπεινωτική ήττα του κόμματός του στις δημοτικές εκλογές του περασμένου Σαββατοκύριακου. Ήδη μια σειρά νεοεκλεγέντες δημοτικοί άρχοντες της γειτονικής χώρας δηλώνουν ότι θα χρησιμοποιούν σκέτη την ονομασία «Μακεδονία», προκαλώντας αντιδράσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Βουλγαρία. Από την πλευρά τους οι Δυτικοί καλούν σε… αυτοσυγκράτηση, υπενθυμίζοντας στην πολιτική τάξη της γείτονος ότι μια τέτοια στάση προκαλεί ανεπιθύμητες περιπλοκές, ενώ ταυτόχρονα αντιδρά και η ισχυρή αλβανική μειονότητα της χώρας.
Ένα απίθανο μόρφωμα
Όμως η μεγαλύτερη τρικυμία έρχεται από το άτεχνα συγκολλημένο κατασκεύασμα που ακούει στο όνομα «Βοσνία και Ερζεγοβίνη». Αυτό το κρατικό μόρφωμα, απότοκο της επιτυχούς διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας από τη δυτική επέμβαση και από αλλεπάλληλες αιματοχυσίες όλων εναντίον όλων, κατοικείται από Βόσνιους μουσουλμάνους (50%), Σέρβους ορθόδοξους (31%), Κροάτες καθολικούς (15%) και άλλους (4%), και είναι μάλλον μοναδικό στον κόσμο: Πρόκειται για μια συνομοσπονδία που συγκροτείται από μια κροατομουσουλμανική ομοσπονδία (την οποία με τη σειρά τους συγκροτούν τα βοσνιακά και κροατικά καντόνια), μια σερβική οντότητα (Ρεπούμπλικα Σρπσκα, δηλαδή Σερβική Δημοκρατία) και μια «αυτόνομη περιοχή» στον Βορρά (η λειτουργία της οποίας είναι να διχοτομεί το σερβικό έδαφος…). Επικεφαλής είναι μια τριμελής προεδρική επιτροπή (Βόσνιος, Σέρβος, Κροάτης), στις αποφάσεις της οποίας έχει όμως δικαίωμα βέτο ένας «Υψηλός Επιτετραμμένος» – από τον Αύγουστο τη θέση κατέχει ο Γερμανός Κρίστιαν Σμιντ, παρά τη διαφωνία της Ρωσίας.
Πέρα από το τριμελές προεδρείο της συνομοσπονδίας, το κράτος αυτό διαθέτει 14 κοινοβούλια(!), και 260 υπουργούς σε όλα τα επίπεδα: από την «ενιαία» κυβέρνηση της συνομοσπονδίας ως τις κυβερνήσεις των οντοτήτων που τη συγκροτούν, τις κυβερνήσεις των καντονιών κ.λπ. Το αβίωτο και τεχνητό αυτό μόρφωμα συντηρείται στη ζωή μέσω του Δυτικού καταναγκασμού, συνοδευόμενου από ροή «οικονομικών ενισχύσεων» από τη Δύση, η οποία υπόσχεται στους κατοίκους του ένα λαμπρό μέλλον μέσω της ενσωμάτωσής τους στον ευρωατλαντισμό… Επικουρικά, ως επιπλέον «επιχείρημα», στην περιοχή σταθμεύει και η ευρωπαϊκή δύναμη EUFOR, διοικούμενη από τον Αυστριακό στρατηγό Αλεξάντερ Πλάτζερ, καθώς και μια μονάδα του ΝΑΤΟ στο Σεράγεβο.
Η σερβική «ανταρσία»
Ήταν ζήτημα χρόνου να αναζωπυρωθεί η ένταση, και μάλιστα αφότου διέρρευσαν τα σχέδια ορισμένων (μειοψηφικών) Δυτικών κύκλων για επαναχάραξη των συνόρων στα Δυτικά Βαλκάνια, σύμφωνα με τα οποία η Σερβία και η Κροατία θα ενσωμάτωνε το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού βοσνιακού μορφώματος, ενώ η Αλβανία θα αποσπούσε σχεδόν όλο το Κόσοβο και τμήμα της «Βόρειας Μακεδονίας»*. Έτσι, επικαλούμενος τις διαρκείς ασυμφωνίες στα πλαίσια της τριμελούς συμπροεδρίας, καθώς και τις σε βάρος των Σέρβων μεροληπτικές παρεμβάσεις του Κρίστιαν Σμιντ (όπως και του προκατόχου του, του Αυστριακού Βαλεντίν Ίνσκο), ο Σέρβος ηγέτης Μίλοραντ Ντόντικ απειλεί ήδη από το καλοκαίρι με ντε φάκτο απόσχιση. Συγκεκριμένα, μιλά για απόσυρση από όλους τους «θεσμούς» της συνομοσπονδίας, και για ανασύσταση του στρατού της Ρεπούμπλικα Σρπσκα.
Ο Ντόντικ διάλεξε καλά τη στιγμή να πεισμώσει, αφού αυτές τις μέρες το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ πρέπει να αποφασίσει αν θα ανανεωθεί η παρουσία των δυτικών «ειρηνευτικών» δυνάμεων. Η Μόσχα άρπαξε την ευκαιρία, απαιτώντας να μην υπάρξει καμία αναφορά στον Γερμανό «Υψηλό Επιτετραμμένο», που εμμέσως πλην σαφώς είχε σπεύσει να χρεώσει στη Ρωσία τη σερβική «ανταρσία» και το ενδεχόμενο «νέας αιματοχυσίας». Οι Δυτικοί επιχείρησαν να υπερασπιστούν τον «θεσμό» του αντιβασιλέα –όρος που χρησιμοποιείται ευρύτατα, κι όχι ειρωνικά, αφού τίποτα δεν αποφασίζεται στο κράτος αυτό δίχως τη σύμφωνη γνώμη του εκάστοτε Υψηλού Επιτετραμμένου– υποστηρίζοντας ότι αυτός προβλέπεται από τη Συμφωνία του Ντέιτον. Η απάντηση των Ρώσων ήταν ότι το μοναδικό πράγμα που έχει απομείνει όρθιο από την εν λόγω συμφωνία είναι ο… Σμιντ. Το αποτέλεσμα ήταν μια καταρχήν αποδοχή και των Δυτικών μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (η Κίνα ήδη είχε συνταχθεί με τη ρωσική θέση) να «ξεχάσουν» τον Σμιντ. Όμως το πρόβλημα παραμένει, καθώς οι Σέρβοι της Βοσνίας επιμένουν για μια νέα συνολικότερη διευθέτηση…
* «Το “σλοβενικό” non paper» (φύλλο 544).
