Και στην Βορειανατολική Θράκη σχεδιάζει να κατασκευάσει πυρηνικό εργοστάσιο η τουρκική κυβέρνηση, βάζοντας σε κίνδυνο ολόκληρη την Βαλκανική Χερσόνησο. Το εργοστάσιο σχεδιάζεται να γίνει στην Ιγκνεάντα, η οποία βρίσκεται 12 χλμ. από τα σύνορα με τη Βουλγαρία και 250 χλμ. από την Ελλάδα. Η συγκεκριμένη περιοχή έχει επιβεβαιωθεί ήδη από το 2015, ενώ ένα χρόνο νωρίτερα υπογράφηκε συμφωνία με την κινεζική κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας (SNPTC) και την αμερικανική Westinghouse. Οι οποίες έχουν αναλάβει τον πλήρη έλεγχο του έργου. Το συγκεκριμένο έργο μπορεί να βρίσκεται ακόμα σε αρκετά πρώιμο στάδιο αλλά αν κρίνουμε από την ταχύτητα που προχωράνε τα έργα στην περίπτωση του Ακούγιου είναι μάλλον σίγουρο ότι θα έχει σχετικά γρήγορη κατάληξη.
Στο Ακούγιου, στα νότια παράλια της Τουρκίας απέναντι από την Κύπρο, τα προπαρασκευαστικά έργα ολοκληρώθηκαν και από τις αρχές Απριλίου έχει αρχίσει η κατασκευή του πρώτου πυρηνικού αντιδραστήρα. Οι υπόλοιποι τρεις αντιδραστήρες έχουν προγραμματιστεί για να ξεκινήσει η ανέγερσή τους, ένας ανά έτος, στα επόμενα τρία χρόνια. Παρά τις πολλές αντιδράσεις που συνάντησε η τουρκική ηγεσία, ο Ερντογάν και το επιτελείο του, γνωρίζουν πολύ καλά ότι για να είσαι μια πραγματικά μεγάλη δύναμη χρειάζεσαι πυρηνική ενέργεια –μάλλον και πυρηνικά όπλα– και προχωρούν ακάθεκτοι στην πραγματοποίηση του «Οράματος 30 χρόνων», όπως δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο εργοτάξιο μαζί με τον Ρώσο ομόλογό του. Ο Βλ. Πούτιν ήθελε να δει από κοντά το έργο το οποίο έχει αναλάβει η ρώσικη κρατική εταιρεία Rosatom. Μάλιστα στη συμφωνία περιλαμβάνεται η διαχείριση από τη ρωσική εταιρεία για 49 χρόνια.
Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Τουρκία είχε φτάσει το 2015 να εισάγει το 75% της ενέργειάς της. Η δε κατανάλωση το 2016 υπολογιζόταν στις 278 Twh (Τεραβατώρες) και υπολογίζεται από το τουρκικό υπουργείο Ενέργειας και Φυσικών Πόρων να φτάσει τις 357 TWh το 2023. Οι Τούρκοι θέλουν να αλλάξουν άρδην αυτή την εικόνα, γι’ αυτό παράλληλα με τις εργασίες στο Ακούγιου θέλουν να προχωρήσουν τις διαδικασίες για το δεύτερο πυρηνικό εργοστάσιο στη Σινώπη στα βόρεια της χώρας έχοντας παράλληλα στα σκαριά το σχέδιο για το τρίτο εργοστάσιο στην Βορειοανατολική Θράκη.
Το εργοστάσιο στην Σινώπη το έχει αναλάβει ένα γαλλοϊαπωνικό κονσόρτσιουμ και έχει υπογραφεί και σχετική διακρατική συμφωνία με την Ιαπωνία από τον Απρίλιο του 2014. Το πυρηνικό εργοστάσιο της Σινώπης αναμένεται να παράγει 5.000 με 5.600 MW (του Ακούγιου θα παράγει 4.800 MW) και το κόστος εκτιμάται στα 22 με 25 δισ. δολάρια. Ωστόσο οι προκαταρκτικές μελέτες που υπολογιζόταν να έχουν τελειώσει στα μέσα του 2017 δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμη, έτσι αλλάζουν και τα σχέδια που προέβλεπαν την έναρξη της λειτουργίας του το 2023. Παρόλα αυτά οι εργασίες για την ανέγερσή του αναμένεται να ξεκινήσουν μέσα στο 2019.
Μία ακόμα πτυχή των αντιδράσεων για τα πυρηνικά σχέδια της Τουρκίας αφορά ένα απλό ερώτημα: Ποιος είναι οι πραγματικές πυρηνικές φιλοδοξίες του Ερντογάν; Μιλάμε για μία χώρα που ήδη εμπλέκεται σε πολεμικές συρράξεις, με την ανέγερση τέτοιων εργοστασίων αποκτά και τις υλικές προϋποθέσεις ώστε, πέρα από την παραγωγή ενέργειας, να προχωρήσει και στην κατασκευή πυρηνικών όπλων
Οι ανησυχίες
Η προσπάθεια της Άγκυρας να γίνει πυρηνική δύναμη έχει προκαλέσει αρκετές ανησυχίες και αντιδράσεις. Και η Βορειοανατολική Θράκη αλλά και η περιοχή στα νότια παράλια της Τουρκίας απέναντι από την Κύπρο είναι αυξημένα σεισμογενείς και προφανώς η κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων αποτελεί μεγάλο κίνδυνο και για τα Βαλκάνια αλλά και για την Ανατολική Μεσόγειο, την Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική. Για την Ελλάδα και την Κύπρο όπως καταλαβαίνουμε το πρόβλημα είναι μεγάλων διαστάσεων αφού βρίσκονται περικυκλωμένες από πυρηνικά εργοστάσια με απρόβλεπτες συνέπειες. Επίσης γίνεται αντιληπτό από τον καθένα τι θα σήμαινε για ένα κλειστό οικοσύστημα, όπως η Μεσόγειος, ένα πυρηνικό ατύχημα. Ιδιαίτερα αν συνυπολογίσουμε τη γεωγραφική θέση του εργοστασίου του Ακούγιου –ελάχιστα χιλιόμετρα από τον πόλεμο που μαίνεται στη Μέση Ανατολή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε την εμπειρία της Φουκοσίμα το 2011 όπου λόγω του σεισμού και του τσουνάμι που ακολούθησε έγιναν εκρήξεις στους αντιδραστήρες του εργοστασίου και προκλήθηκε διαρροή ραδιενέργειας που μόλυνε ολόκληρο τον Ειρηνικό Ωκεανό μέχρι τις ακτές της Βόρειας Αμερικής. Ακόμα και σήμερα, εφτά χρόνια μετά, η Φουκοσίμα συνεχίζει να διαρρέει την εκπληκτική ποσότητα 300 τόνων ραδιενεργών αποβλήτων στον Ειρηνικό Ωκεανό κάθε μέρα, και θα συνεχίσει να το πράττει επ’ αόριστον καθώς οι πηγές της διαρροής δεν μπορούν να σφραγιστούν, καθώς είναι απρόσιτες στους ανθρώπους και τα ρομπότ λόγω των εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών και όχι μόνο.
Μήπως και πυρηνικά όπλα;
Μία ακόμα πτυχή των αντιδράσεων για τα πυρηνικά σχέδια της Τουρκίας αφορά ένα απλό ερώτημα: Ποιες είναι οι πραγματικές πυρηνικές φιλοδοξίες του Ερντογάν; Μιλάμε για μία χώρα που ήδη εμπλέκεται σε πολεμικές συρράξεις, με την ανέγερση τέτοιων εργοστασίων αποκτά και τις υλικές προϋποθέσεις ώστε, πέρα από την παραγωγή ενέργειας, να προχωρήσει και στην κατασκευή πυρηνικών όπλων. Το Πακιστάν, με το οποίο η Τουρκία διατηρεί πολύ στενές σχέσεις, έχει ήδη εξαγάγει τέτοια τεχνογνωσία σε αρκετές χώρες. Αυτά τα δύο δεδομένα –παρότι μέχρι στιγμής δεν έχει επιβεβαιωθεί τέτοιου είδους συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών– μεγαλώνουν τις ανησυχίες για το τι έχει κατά νου ο σουλτάνος. Αν αυτό το συνδυάσουμε με το ανησυχητικό γεγονός του τουρκικού προγράμματος ανάπτυξης πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς που θεωρούνται κατάλληλοι μόνο για μεταφορά όπλων μαζικής καταστροφής, τότε καταλαβαίνουμε ότι τα πράγματα είναι σοβαρότερα από όσο νομίζουμε.
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες η Τουρκία συμπεριλαμβάνεται στη λίστα χωρών που η κοινότητα των πυρηνικών δυνάμεων θεωρεί ότι έχουν φιλοδοξίες απόκτησης πυρηνικών όπλων. Μάλιστα σε άρθρο του ένας πρώην επικεφαλής σχεδιασμού του γερμανικού υπουργείου Άμυνας το 2014 είχε ισχυριστεί ότι η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Πληροφοριών της Γερμανίας διέθετε στοιχεία για την προσπάθεια της Τουρκίας να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Γιατί τόση σιωπή;
Ένα μεγάλο ερώτημα είναι γιατί υπάρχει τόση σιωπή περιφερειακά και διεθνώς για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τουρκίας. Πέρα από τις χλιαρές αντιδράσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της Κύπρου και ενός μεγάλου αριθμού Τούρκων πολιτών που κινητοποιούνται για το ζήτημα, πέρα από αυτά, επικρατεί σιωπή. Κανονικά οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου θα έπρεπε να κάνουν πολλή μεγάλη φασαρία για αυτό το θέμα σε όλα τα επίπεδα και ανάλογα θα έπρεπε να κινηθούν και οι κυβερνήσεις της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων, της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Το ίδιο θα έπρεπε να κάνουν και οι διάφοροι διεθνείς οργανισμοί και ενώσεις αλλά και οι μεγάλοι περιβαλλοντικοί οργανισμοί κ.ο.κ. Μάλλον η αντίληψη ότι πρέπει ο Ερντογάν να καλοπιάνεται για να μην φύγει από το δυτικό στρατόπεδο ή και ο τούρκικος πακτωλός χρημάτων που ξοδεύεται παράγουν αυτή την εκκωφαντική σιωπή.
