Πυκνώνουν πάλι τα μαύρα σύννεφα στον ουρανό των Δυτικών Βαλκανίων, όπου παραμένουν άλυτα πολλά από τα προβλήματα που άφησε πίσω της μια δεκαετία συγκρούσεων και πολέμων. Όπως και στην προηγούμενη φάση, η «απαραίτητη» μόχλευση των εθνικισμών και των θρησκευτικών διαφορών μπορεί να αποτελέσει το φιτίλι για ένα νέο γύρο σύγκρουσης. Έχουν όμως προστεθεί και νέα στοιχεία, με κυρίαρχο το ζήτημα του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων στα πεδία της ενέργειας και των μεταφορών:
1. Η ακύρωση του Southstream από τη Ρωσία και η θέληση για την αντικατάστασή του από τον Turkishstream (υπάρχει ήδη μια πρώτη συμφωνία μεταξύ Ρωσίας-Τουρκίας), ο οποίος θα μεταφέρει στην Ευρώπη 47 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω Ελλάδας-ΠΓΔΜ-Σερβίας-Ουγγαρίας-Αυστρίας. Πρόσφατα μάλιστα έγινε και 5μερής σύσκεψη σε επίπεδο ΥΠΕΞ για το θέμα.
2. Οι έντονες προσπάθειες για τη δημιουργία σύγχρονου και ταχύτατου σιδηρόδρομου από την Κίνα, με αφετηρία το λιμάνι του Πειραιά και διαδρομή μέσα από τις ίδιες χώρες για τη μεταφορά των εμπορευμάτων της στην Ευρώπη.
.
Όχημα η «Μεγάλη Αλβανία»
Πρωταρχικό ρόλο στην αποσταθεροποιητική όξυνση των τελευταίων μηνών εμφανίζεται να κατέχει και πάλι η Αλβανία, με τις ΗΠΑ να της παρέχουν πλήρη υποστήριξη. Τα Τίρανα εκφράζουν ξανά την επιδίωξή τους για τη δημιουργία της «Μεγάλης Αλβανίας», που πρακτικά σημαίνει την προσάρτηση εδαφών άλλων κρατών και τη βίαιη μετακίνηση πληθυσμών… Με πρωτεργάτη τον «εκσυγχρονιστή-σοσιαλιστή» πρωθυπουργό Έντι Ράμα ξεκίνησαν από το περασμένο φθινόπωρο οι προκλήσεις προς τη Σερβία (προκλητικές δηλώσεις στο ταξίδι του στο Βελιγράδι, «εισβολή» της αλβανικής σημαίας με αεροπλανάκι στον αγωνιστικό χώρο ποδοσφαιρικού αγώνα κ.λπ.). Συνεχίζονται μέχρι σήμερα με την ανακοίνωση του πρώην αρχηγού του UCK, και σημερινού ΥΠΕΞ του Κοσόβου, ότι θα επισκεφτεί το Βελιγράδι για ένα συνέδριο ενώ… έχει καταδικαστεί ερήμην σε 10 χρόνια φυλάκιση από τη Σερβία και απειλείται με σύλληψη! Οι απειλές της Αλβανίας στρέφονται και προς την Ε.Ε. «αν δεν αναγνωρίσει τα πλήρη δικαιώματα των Κοσοβάρων» και κυρίως αν δεν μπλοκαριστεί η προοπτική συγκρότησης ειδικού δικαστηρίου για τα εγκλήματα του UCK. Σ’ αυτήν την περίπτωση τα Τίρανα «θα πάρουν πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης του Κοσόβου στη μητέρα πατρίδα»…
.
Βοσνία-Ερζεγοβίνη και ΠΓΔΜ δεν μένουν εκτός
Η αποσταθεροποίηση που επιχειρείται δεν μένει στο κρατίδιο του Κοσόβου, αλλά εμπλέκει και άλλα κράτη – ειδικά αυτά από τα οποία πρόκειται να περάσει ο αγωγός ή ο σιδηρόδρομος. Πρώτη και καλύτερη η ΠΓΔΜ, στην οποία υπήρξε δυναμική επανεμφάνιση του UCK και επίθεση σε αστυνομικό τμήμα της πόλης Γκόσιντσε, με σαφή την πρόθεση αναζωπύρωσης του εθνικισμού της ισχυρής αλβανικής μειονότητας ενάντια στο σημερινό status quo. Σημειώθηκαν επίσης συγκρουσιακές διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης με αφορμή τη δολοφονία ενός νεαρού πριν 4 χρόνια από αστυνομικούς, ζητώντας την παραίτηση της κυβέρνησης Γκρούεφσκι (η οποία δείχνει σημάδια συνεργασίας με τη Ρωσία). Αυτές οι συγκρούσεις έρχονται σε συνέχεια μιας τρίμηνης πολιτικής κρίσης στην ΠΓΔΜ, με αλληλοκατηγορίες για τηλεφωνικές υποκλοπές, χρηματισμούς πολιτικών, εμπλοκή ξένων μυστικών υπηρεσιών κ.λπ. Το συννεφιασμένο σκηνικό ολοκληρώθηκε με την επίθεση ισλαμιστών (προσπαθήθηκε να συνδεθούν με το ISIS) σε αστυνομικό τμήμα της πόλης Ζβόρνικ, στο σερβικό τομέα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, πολύ κοντά στα σύνορα με τη Σερβία και σε σημείο καθημερινής κίνησης ανθρώπων και εμπορευμάτων από τη μια πλευρά στην άλλη λόγω της γέφυρας του Δρίνου που υπάρχει εκεί.
.
Ο ανταγωνισμός των «μεγάλων» ξανά σε βάρος των «μικρών»
Με όλα αυτά να πυκνώνουν είναι δικαιολογημένες οι ανησυχίες ότι είναι πιθανή μια νέα ανάφλεξη, η οποία θα εξυπηρετήσει και πάλι τα συμφέροντα και τον ανταγωνισμό των μεγάλων παικτών της γεωπολιτικής σκακιέρας. Προφανώς υπάρχουν κι άλλες παράμετροι που εμπλέκονται στο πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα και δεν αναφέρονται στο παρόν σημείωμα (όπως ο ρόλος της Τουρκίας). Το σίγουρο είναι ότι ο ενεργειακός και γεωπολιτικός ανταγωνισμός δυναμώνει. Γερμανία και ΗΠΑ, οι δύο χώρες με τη μεγαλύτερη επιρροή στην περιοχή, δείχνουν ανησυχία για την επιχειρούμενη διείσδυση της Ρωσίας (αρνητική στάση Ουγγαρίας και Σλοβακίας στις κυρώσεις για Ουκρανία, ρωσικές βλέψεις για ναυτική βάση σε Μαυροβούνιο παράλληλα με οικονομικές επενδύσεις, βασική σύμμαχος η Σερβία, και τώρα η 5μερής για τον αγωγό φυσικού αερίου που παρακάμπτει την Ουκρανία…). Έτσι, Ουάσιγκτον και Βερολίνο προσπαθούν να μπλοκάρουν τη «ρωσική διείσδυση», χωρίς όμως να υπάρχει ταύτιση στις τελικές επιλογές τους. Ο Γερμανός Γιοχάνες Χαν, ειδικός εντεταλμένος της Ε.Ε. για τη διεύρυνση στα Δυτικά Βαλκάνια, όλο το προηγούμενο διάστημα εμφάνισε μεγάλη κινητικότητα και προσπάθησε να προσεγγίσει όσους δεν είναι ικανοποιημένοι από τη στήριξη των ΗΠΑ (και του ΝΑΤΟ), με τους δεύτερους να απαντούν τελευταία με το γνωστό τρόπο υπόθαλψης των εθνικισμών.
.
Γιώργος Τζαφέρης
