Συνέδριο με θέμα «Η ελληνική βιομηχανική κληρονομιά στα χρόνια της κρίσης: Σύγχρονοι προβληματισμοί και προκλήσεις», διοργανώνει το Ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH), από τις 2 έως τις 5 Οκτωβρίου, στη Λάρισα. Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στο ιστορικό συγκρότημα του Μύλου Παππά, επιδιώκοντας να συνδεθεί με την τοπική αγροτοβιομηχανική κληρονομιά της πόλης της Λάρισας, αναζητώντας τα ίχνη που άφησε η μακρά παράδοση αγροτικής εκμετάλλευση τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην ύπαιθρο του θεσσαλικού κάμπου.
Όπως αναφέρουν οι οργανωτές, το συνέδριο λαμβάνει χώρα σε μια περίοδο κρίσιμη για την ίδια την βιομηχανική κληρονομιά της χώρας μας, καθώς «κατά την τελευταία δεκαετία, η πολύπλευρη κρίση, η πανδημία και τα ποικίλης έκτασης και έντασης έργα αστικών αναπλάσεων έχουν φέρει τα ίδια τα ιστορικά βιομηχανικά κατάλοιπα, καθώς και τους κλάδους της βιομηχανικής αρχαιολογίας και της διαχείρισης της βιομηχανικής κληρονομιάς αντιμέτωπους με εντελώς νέες συνθήκες που εμπεριέχουν σοβαρούς κινδύνους, προκλήσεις, αλλά ταυτόχρονα, δυναμικές και δυνατότητες. Η συνεργασία φορέων, οργανισμών, επιστημόνων και ενεργών πολιτών που ασχολούνται με τη μελέτη και διατήρηση της βιομηχανικής κληρονομιάς στην Ελλάδα, η επαναδιαπραγμάτευση των προτεραιοτήτων και της μεθοδολογίας της καταγραφής και της τεκμηρίωσης, των επαναχρήσεων και της διαχείρισης, η επεξεργασία νέων εργαλείων και η διεύρυνση της εκπαίδευσης αναδεικνύονται σήμερα σε κρίσιμους παράγοντες για την προστασία των υλικών και άυλων ιστορικών καταλοίπων της βιομηχανικής δραστηριότητας στη χώρα».
Στόχοι του συνεδρίου όπως έχουν τεθεί από της οργανωτική και επιστημονική του επιτροπή είναι:
- Η συγκέντρωση και αποτίμηση των αλλαγών που έχουν συντελεστεί αυτό το διάστημα στον κλάδο
- Η δημιουργία ενός χώρου συνάντηση, διαλόγου, σύνθεσης και συγκρότησης για την επόμενη περίοδο
- Η λειτουργεία ενός ζωντανού εργαστηρίου στο οποίο θα μοιραστούμε εμπειρίες και θα επικαιροποιήσουμε τις εξελίξεις στον επιστημονικό κλάδο της βιομηχανικής αρχαιολογίας διεθνώς, καθώς και τις κατακτήσεις του διεπιστημονικού πεδίου της βιομηχανικής κληρονομιάς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο θεματικά στρογγυλά τραπέζια του Συνεδρίου με σημαντικούς συνομιλητές. Το πρώτο με τίτλο «Αγροτοβιομηχανικός τομέας: Από το χθες στο σήμερα και στο μέλλον» θα επιχειρήσει να συνδέσει τη βιομηχανική κληρονομιά του κλάδου με τη σημερινή κατάσταση πραγμάτων και τις προοπτικές/ δυνατότητες ανάπτυξής του. Το δεύτερο στρογγυλό τραπέζι με θέμα «Επενδύσεις και αστικές αναπλάσεις» στοχεύει σε ένα γόνιμο διάλογο μεταξύ των βασικών δρώντων στο αντικείμενο, προκειμένου να αναδείξει τις προκλήσεις και να συμβάλει στη διαμόρφωση νέων αποτελεσματικών πρακτικών και συνεργειών ειδικότερα αναφορικά με την αξιοποίηση ιστορικών βιομηχανικών συγκροτημάτων και τις αναπλάσεις πρώην βιομηχανικών εκτάσεων.
Τέλος όπως τονίζεται και στην πρόσκληση του συνεδρίου «Το Συνέδριο –με θεματικές, που εκτείνονται από την έρευνα, τα μουσεία, τις καταγραφές και τα τεκμήρια, τον εξοπλισμό, τις διαδικασίες και την επανάχρηση μέχρι την ενέργεια, τον τουρισμό και την τέχνη– πραγματεύεται το ιδιαίτερο πολιτιστικό απόθεμα που ορίζουμε ως βιομηχανική κληρονομιά στη συνθετότητά του, με τις υλικές και άυλες εκφάνσεις του, και φιλοδοξεί να αφήσει σημαντικό αποτύπωμα στα πεδία της βιομηχανικής αρχαιολογίας και κληρονομιάς στην Ελλάδα».
Το Συνέδριο αυτό, αν και φαινομενικά «εξειδικευμένο», είναι διπλά επίκαιρο
Δήλωση στον Δρόμο της Μαρίας Μαυροειδή, προέδρου του Ελληνικού Τμήματος της TICCIH*
Κατ’ αρχάς, πραγματεύεται τη βιομηχανική κληρονομιά –με όλη της την πολυπλοκότητα μέσω των υλικών και άυλων στοιχείων που την απαρτίζουν– ως συστατικό στοιχείο του ιστορικού και πολιτισμικού μας αποθέματος. Η μελέτη της ιστορίας και των καταλοίπων της ελληνικής βιομηχανίας είναι επίκαιρη όχι μόνο από την άποψη της διατήρησής τους, αλλά και από τη άποψη της λειτουργίας τους ως τεκμήρια ενός παρελθόντος που είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και σημαντικό για το σήμερα.
Η ενασχόληση με τη βιομηχανική κληρονομιά καταρρίπτει μύθους καθώς αποκαλύπτει/ φωτίζει το πλούσιο και πολύμορφο παραγωγικό παρελθόν της χώρας. Γι’ αυτό και θέτει ερωτήματα στο σήμερα και για το αύριο: ποιο είναι το ισχύον παραγωγικό μοντέλο και ποιο θέλουμε να δημιουργήσουμε στα επόμενα χρόνια; Με αυτόν τον τρόπο η «κληρονομιά» παύει να είναι νεκρή, στατική, μουσειακή και αποκτά πιο ζωντανά και ουσιαστικά χαρακτηριστικά ως βασικός παράγοντας για τον εμπλουτισμό της γνώσης, του προβληματισμού και των σχεδιασμών μας. Το παραγωγικό παρελθόν μπορεί να συμβάλει σε ένα παραγωγικό μέλλον;
Κατά τη γνώμη μου, αυτή η διάσταση της βιομηχανικής κληρονομιάς, δηλαδή η ανησυχία για το παρόν και το μέλλον, έχει συμβάλει ώστε η κοινότητα που ασχολείται με τη μελέτη, την προστασία και την ανάδειξη των καταλοίπων της περιόδου της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα να έχει διευρύνεται με νέα εγχειρήματα που προσελκύουν ευρύτερες ομάδες, πέρα από τους ειδικούς.
Το δεύτερο στοιχείο επικαιρότητας σχετίζεται με το κεντρικό θέμα του Συνεδρίου, αφού ο αγροτοβιομηχανικός τομέας συνδυάζει τα κατάλοιπα του παρελθόντος με μία ζώσα παραγωγική δραστηριότητα, και μάλιστα στον τόπο διεξαγωγής του τη Λάρισα, στην καρδιά του θεσσαλικού κάμπου με τη μακρά παράδοση αγροτικής εκμετάλλευσης.
Επιπλέον, οι καταστροφικές πλημμύρες στη Θεσσαλία –που οδήγησαν και στην αναβολή του Συνεδρίου– μόλις ένα χρόνο πριν, εκτός από τις ανυπολόγιστες απώλειες ανθρώπινων ζωών, ζωικού-φυτικού κεφαλαίου και υποδομών, έπληξαν και τους πολιτιστικούς πόρους της περιοχής, αναδεικνύοντας με εμφατικό τρόπο την ανάγκη προετοιμασίας και επεξεργασίας σχεδίων για τη διαχείριση κρίσεων και για τη βιομηχανική κληρονομιά.
* Η Μαρία Μαυροειδή, είναι Δρ ιστορικός – Βιομηχανική Αρχαιολόγος. Είναι μέλος της επιτροπής στήριξης του συνεδρίου για «Το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας στην τροχιά του 21ου αιώνα», και συντόνισε στο διήμερο του Μαΐου, την θεματική συζήτηση με θέμα: «Ζητήματα συλλογικής και πολιτιστικής συνείδησης της ελληνικής κοινωνίας», την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε στο κανάλι του συνεδρίου στο youtube, στον παρακάτω σύνδεσμο: youtu.be/a-TnOCSDC6U.
Ο Μύλος του Παππά
Ο Μύλος του Παππά, δεν επιλέχθηκε τυχαία ως χώρος διοργάνωσης του συνεδρίου. Κατασκευασμένος στα τέλη του 19ου αιώνα, σε λειτουργεία από το 1893, στην συνοικία Ταμπάκικα, ο πάλαι ποτέ μύλος, λειτουργεί σήμερα ως μουσείο πολιτιστικής κληρονομιάς στην πόλη της Λάρισας, αποτελώντας, μέσα από μια διαφορετική χρήση, ένα ζωντανό κομμάτι της ιστορίας της πόλης, με σημαντική παρακαταθήκη αναμνήσεων.
Το συνέδριο
Οι τέσσερις μέρες του Συνεδρίου, περιλαμβάνουν 12 θεματικές, 83 ανακοινώσεις, περισσότερους από 100 ομιλητές, επισκέψεις σε ιστορικούς χώρους-τόπους της βιομηχανικής και αγροτοβιομηχανικής δραστηριότητας σε Λάρισα, Τρίκαλα και Καρδίτσα, παρουσιάσεις, εργαστήρια, προβολές και συζητήσεις. Επιδιώκουν να αποτελέσουν ένα καλειδοσκόπιο αντικειμένων, ειδικοτήτων, προβληματισμών και προσεγγίσεων. Το αναλυτικό πρόγραμμα του συνεδρίου μπορείτε να το βρείτε στη σελίδα www.ticcih.gr.
INFO
H Διεθνής Επιτροπή για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς – TICCIH, είναι ένας διεθνής κυβερνητικός οργανισμός, ο οποίος ιδρύθηκε τον Μάιο του 1973, στην ιστορική περιοχή των ορυχείων Ironbridge της Μεγάλης Βρετανίας. Μέλη του είναι ενώσεις και πρόσωπα από όλον τον κόσμο. Το TICCIH συνεργάζεται με το ICOMOS (Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων) και την UNESCO για την προστασία των καταλοίπων της βιομηχανίας σε όλο τον πλανήτη. Σε αυτά περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων μεταλλουργίες, κλωστοϋφαντουργίες, βυρσοδεψεία, ορυχεία, ατμόμυλοι, σιδηροδρομικά δίκτυα, γέφυρες και ενεργειακοί σταθμοί, ναυπηγεία, φάροι αλλά και εργατικοί οικισμοί ή λιμενικές εγκαταστάσεις.
Στην Ελλάδα, το Ελληνικό Τμήμα του TICCIH δημιουργήθηκε τον Μάρτιο του 1992. Από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, προώθησε σε συνεργασία με κρατικούς και επιστημονικούς φορείς σημαντικά έργα διάσωσης και ανάδειξης των μνημείων της βιομηχανικής κληρονομιάς της χώρας.
