Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας
«Η διατήρηση του ανατολικού πλατάνου δεν αφορά μόνο την προστασία ενός δέντρου, αλλά την προστασία ενός ολόκληρου τοπίου, της βιοποικιλότητας, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της κοινωνικής ταυτότητας των περιοχών όπου αυτά ευδοκιμούν» επισημάνθηκε κατά τη επιστημονική ημερίδα με θέμα «Μεταχρωματικό έλκος πλατάνων. Επιπτώσεις στα δασικά οικοσυστήματα και το τοπίο», που πραγματοποιήθηκε στις 9/10 στην αίθουσα του Περιφερειακού Συμβουλίου Θεσσαλίας.
Τον κύκλο των ομιλιών άνοιξε ο δασολόγος και περιβαλλοντολόγος Ιωάννης Παππάς, που τόνισε τη σημαντική οικολογική αξία των πλατανιών, αναλύοντας τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα πλατανοδάση, όπως η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η προστασία των παραποτάμιων περιοχών και η αισθητική αξία για τους κατοίκους. Παρουσίασε, επίσης, σύγχρονες μεθόδους διάγνωσης της νόσου, οι οποίες επιτρέπουν την έγκαιρη ανίχνευση και τη λήψη προληπτικών μέτρων.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσίασε η ομιλία του Γιάννη Ελαφρόπουλου, μέλους της επιστημονικής ομάδας IGEM Ioannina 2024, με τίτλο «Η συνθετική βιολογία για τη θεραπεία του μεταχρωματικού έλκους των πλατάνων». Ο κ. Ελαφρόπουλος ανέλυσε τις καινοτόμες προσεγγίσεις της ομάδας για την ανάπτυξη ασφαλών θεραπειών, εστιάζοντας στην προστασία τόσο του περιβάλλοντος όσο και των ίδιων των δέντρων. Όπως τόνισε, «οι δοκιμές βασίζονται σε εκτενή βιβλιογραφική έρευνα και εργαστηριακές μελέτες, χωρίς να εφαρμόζονται σε φυσικές περιοχές πριν την πλήρη αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους. Η προσέγγιση αυτή, όπως εξήγησε, επιδιώκει να προστατεύσει τα οικοσυστήματα από την ανεξέλεγκτη εξάπλωση του μύκητα, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει τη διατήρηση των πολιτιστικών και αισθητικών αξιών των πλατανιών».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η ομιλία του Ζήση Αργυρόπουλου, χημικού και περιβαλλοντολόγου, με θέμα «Ανατολικός πλάτανος: Ελληνικό τοπίο, αξία ύπαρξης, παράδοση», όπου ανέδειξε τον ανατολικό πλάτανο ως στοιχείο πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, αναφερόμενος στην ιστορική και λογοτεχνική παρουσία του από την αρχαιότητα έως σήμερα.
Η ανάγκη για στρατηγικό σχέδιο διάσωσης των πλατανιών, όπως υπογράμμισαν οι ομιλητές, καθίσταται πλέον επιτακτική, ιδιαίτερα μετά τα πρόσφατα ακραία καιρικά φαινόμενα που επηρέασαν σημαντικά τις περιοχές της Θεσσαλίας.
Πηγή: www.eleftheria.gr
Οι επιστήμονες ανακαλύπτουν μία κοντινή «υπερ-Γη»
Η ανακάλυψη ενός πιθανώς κατοικήσιμου εξωπλανήτη, σε απόσταση μικρότερη των 20 ετών φωτός από τη Γη, προσφέρει νέα ελπίδα στους επιστήμονες για την αναζήτηση ζωής σε άλλους κόσμους.
Σύμφωνα με άρθρο που δημοσιεύθηκε στο The Astronomical Journal, μία διεθνής ομάδα ερευνητών, στην οποία συμμετέχουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Penn State, ονόμασε τον πλανήτη GJ 251 c και τον χαρακτηρίζει ως «υπερ-Γη», καθώς τα δεδομένα δείχνουν ότι είναι σχεδόν τέσσερις φορές μεγαλύτερος από τη Γη και πιθανώς βραχώδης.
«Αναζητούμε αυτού του είδους τους πλανήτες, γιατί αποτελούν την καλύτερη ευκαιρία να βρούμε ζωή αλλού», δήλωσε ο καθηγητής αστρονομίας Suvrath Mahadevan.
Ο πλανήτης βρίσκεται στην κατοικήσιμη ζώνη ή «ζώνη Goldilocks», δηλαδή στην κατάλληλη απόσταση από το άστρο του, ώστε να μπορεί να υπάρχει νερό στην επιφάνειά του, εφόσον διαθέτει κατάλληλη ατμόσφαιρα.
Για δεκαετίες, οι αστρονόμοι επιδιώκουν να ανακαλύψουν πλανήτες που ενδέχεται να φιλοξενούν ζωή, χρησιμοποιώντας προηγμένα τηλεσκόπια και υπολογιστικά μοντέλα για την ανίχνευση ακόμη και των πιο αδύναμων σημάτων από το φως των άστρων.
Ο εξωπλανήτης εντοπίστηκε με τη χρήση του Habitable-Zone Planet Finder (HPF), ενός υπερσύγχρονου φασματογράφου ( ένα όργανο που αναλύει τη χημική σύνθεση υλικών), στερεωμένου στο τηλεσκόπιο Hobby-Eberly στο παρατηρητήριο McDonald στο Τέξας. Το HPF αναπτύχθηκε από το Penn State για την ανίχνευση πλανητών παρόμοιων με τη Γη σε κατοικήσιμες ζώνες κοντινών άστρων.
Ο Corey Beard, ένας από τους συντάκτες της μελέτης, τόνισε τη σημασία της επόμενης γενιάς τηλεσκοπίων για την άμεση απεικόνιση του πλανήτη, αλλά και την ανάγκη συνεχούς επένδυσης της επιστημονικής κοινότητας.
Ένα από τα πιο δύσκολα βήματα στην αναζήτηση εξωπλανητών είναι η διάκριση του πλανητικού σήματος από τη δραστηριότητα του άστρου.
Οι κηλίδες και άλλες αστρικές ανωμαλίες μπορούν να μιμηθούν την κίνηση ενός πλανήτη, δίνοντας ψευδή εντύπωση.
Οι ερευνητές χρησιμοποιούν προηγμένες τεχνικές υπολογιστικής μοντελοποίησης για να αναλύσουν τις μεταβολές του φωτός σε διαφορετικά μήκη κύματος, ξεχωρίζοντας τα αληθινά πλανητικά σήματα από τον «θόρυβο».
Ο Mahadevan εξήγησε ότι η ανακάλυψη εξωπλανητών όπως ο GJ 251 c απαιτεί σύνθετα όργανα και διεθνή συνεργασία, ενώ η χρηματοδότηση και η μακροχρόνια δέσμευση είναι καθοριστικές για την επιτυχία.
Ο Eric Ford τόνισε ότι η συνδυαστική χρήση προηγμένων οργάνων και στατιστικών μεθόδων επέτρεψε στη ομάδα να μετατρέψει πολύπλοκα δεδομένα σε μια σημαντική ανακάλυψη, ανοίγοντας το δρόμο για μελλοντικές παρατηρήσεις που θα αναζητήσουν ενδείξεις ζωής εκτός του ηλιακού μας συστήματος.
Αν και ο GJ 251 c δεν μπορεί ακόμη να απεικονιστεί με τα τρέχοντα όργανα, η επόμενη γενιά τηλεσκοπίων, όπως τα επίγεια τηλεσκόπια 30 μέτρων, θα είναι σε θέση να αναλύσει την ατμόσφαιρά του και να αναζητήσει χημικά ίχνη ζωής.
Ο Mahadevan και οι φοιτητές του ήδη προετοιμάζουν μελέτες για άμεση παρατήρηση όταν τα νέα τηλεσκόπια τεθούν σε λειτουργία.
«Ο πλανήτης αποτελεί έναν πολλά υποσχόμενο στόχο για μελλοντική εξερεύνηση», δήλωσε ο Mahadevan.
«Υπάρχουν ακόμα πολλά να μάθουμε, αλλά η ανακάλυψη αυτή είναι ένα σημαντικό βήμα στην κατανόηση του σύμπαντος».
Ο Μπιλ Γκέιτς ζητά αλλαγή προτεραιοτήτων
Σε ανάρτησή του ενόψει της Συνόδου του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP30) που ξεκινά τον επόμενο μήνα στη Βραζιλία, ο Μπιλ Γκέιτς ζητά από κυβερνήσεις και οργανώσεις να μην εστιάζονται σε στόχους περιορισμού της θερμοκρασίας, αλλά σε μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και την προστασία της δημόσιας υγείας.
Εν μέσω δυστοπικών προειδοποιήσεων για την παγκόσμια θέρμανση, η διεθνής κοινότητα εστιάζεται υπερβολικά σε βραχυπρόθεσμους στόχους μείωσης των εκπομπών άνθρακα, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι διαθέσιμοι πόροι για τη βελτίωση της ανθρώπινης ζωής σε έναν κόσμο όπου η θερμοκρασία ανεβαίνει, γράφει ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής της Microsoft.
Στην ανάρτησή του, ζητά να αναγνωριστεί ως προτεραιότητα η υγεία και η ευημερία, μια «στροφή στρατηγικής» για ένα καλύτερο μέλλον.
Η κλιματική αλλαγή είναι μεν μείζον πρόβλημα αλλά «δεν θα καταστρέψει τον πολιτισμό» γράφει ο Γκέιτς. Και αυτό σημαίνει ότι η θερμοκρασία του πλανήτη δεν πρέπει να είναι το βασικό μέτρο της προόδου. Αντ’ αυτού, έμφαση πρέπει να δοθεί στην κλιματική ανθεκτικότητα μέσω επενδύσεων για την ενεργειακή ασφάλεια, την υγεία και τη γεωργία.
Οι τομείς αυτοί, υποστήριξε, θα προσέφεραν πιο ισότιμα οφέλη από ό,τι οι κλιματικοί στόχοι και θα πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο των κλιματικών στρατηγικών που θα εξεταστούν στην COP30.
Κάλεσε επίσης τους επενδυτές να ποντάρουν σε τεχνολογίες καθαρής ενέργειας ώστε να μειωθεί ταχύτερα το κόστος.
Απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, ο Γκέιτς δήλωσε ότι η εξάλειψη της ελονοσίας θα ήταν μεγαλύτερη επιτυχία από μια μικρή μείωση της θερμοκρασίας. «Θα άφηνα τη θερμοκρασία να ανέβει κατά 0,1 βαθμούς προκειμένου να απαλλαγούμε από την ελονοσία. Ο κόσμος δεν καταλαβαίνει τη δυστυχία που υπάρχει σήμερα» είπε.
Ο Γκέιτς υποστήριξε ότι η υγεία και η ευημερία είναι οι καλύτερες άμυνες απέναντι στην κλιματική αλλαγή, επικαλούμενος μελέτη του Πανεπιστημίου του Σικάγο που έδειχνε ότι οι θάνατοι λόγω της παγκόσμιας θέρμανσης θα μπορούσαν να περιοριστούν κατά 50% χάρη στην οικονομική ανάπτυξη μέχρι τα τέλη του αιώνα.
Όπως επισήμανε, οι θάνατοι που αποδίδονται άμεσα σε φυσικές καταστροφές μειώθηκαν κατά 90% τον τελευταίο αιώνα στους 40 με 50 χιλιάδες τον χρόνο, κυρίως χάρη στις ανθεκτικότερες υποδομές και τα συστήματα προειδοποίησης.
Ο Γκέιτς καταλήγει τη μακροσκελή ανάρτησή του ζητώντας από τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν αποφάσεις σύμφωνα με τα δεδομένα και να ελέγχουν πώς αξιοποιούνται οι πόροι για παροχή κλιματικής βοήθειας.
Στην COP30, η οποία θα πραγματοποιηθεί το διάστημα 10-21 Νοεμβρίου στο Μπέλεμ της Βραζιλίας, οι κυβερνήσεις θα παρουσιάσουν νέες κλιματικές δεσμεύσεις και θα αξιολογήσουν την πρόοδο για την επίτευξη των στόχων καθαρής ενέργειας που τέθηκαν σε προηγούμενες συνόδους.
Την Τρίτη, ο επικεφαλής του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε ότι ο στόχος για συγκράτηση της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου έχει πια χαθεί.
Όπως επισήμανε, οι εθνικές δεσμεύσεις που έχουν μέχρι στιγμής υποβληθεί ενόψει της συνόδου οδηγούν σε μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 10% έως το 2030, πολύ κάτω από το απαιτούμενο ποσοστό του 60%.
