Η Τουρκία, ένα ακόμη επεισόδιο στο γαϊτανάκι των εξεγέρσεων της Μεσογείου. Του Γιώργου Τσίπρα
Η εξέγερση στην Τουρκία, ανεξαρτήτως πώς θα εξελιχθεί, εγγράφεται ήδη στη σειρά των εξεγέρσεων και μαζικότατων διαδηλώσεων που έχουν σημαδέψει το χάρτη της Μεσογείου, στα νότια και στα βόρεια παράλια, σε αραβικό κόσμο και σε ευρωπαϊκό Νότο, ανατρέποντας λαομίσητες δικτατορίες στον πρώτο, στοχοποιώντας τις πολιτικές του μερκελισμού ή και ανατρέποντας κυβερνήσεις στον δεύτερο.
Η περίπτωση της Τουρκίας συνδυάζει, περισσότερο από κάθε άλλη, στοιχεία από την αραβική άνοιξη και από τις μαζικές κινητοποιήσεις σε ευρωπαϊκές χώρες, όπως το κίνημα των πλατειών στην Ελλάδα και την Ισπανία ή τη Σλοβενία. Θα ήταν λάθος να υποτιμηθούν, να «υποβιβαστούν», οι ιδιαιτερότητες και ιδιορρυθμίες της Τουρκίας και της εξέγερσης που λαμβάνει χώρα εκεί προκειμένου αυτή να ενταχθεί στο ένα ή το άλλο καλούπι. Αν οι μαζικές κινητοποιήσεις και εξεγέρσεις σε αραβικό κόσμο και ευρωπαϊκό Νότο συναποτελούν σε κάθε μια από τις δυο ομαδοποιήσεις ένα γαϊτανάκι λαϊκών ξεσπασμάτων και δεν είναι ασύνδετες μεταξύ τους συμπτώσεις, είναι μέσα από την έκφραση μιας μεγάλης διαφορετικότητας. Μέσα από το ειδικό και το συγκεκριμένο της κάθε περίπτωσης είναι που προκύπτει το γενικό. Το γενικό του νεοφιλελευθερισμού και των ευρωενωσιακών πολιτικών που επιβάλλονται στο Νότο, αν μιλάμε για την Ευρώπη, το γενικό ενός νεοφιλελευθερισμού τύπου ΔΝΤ και των εκεί αυταρχικών καθεστώτων, αν μιλάμε για τις αραβικές χώρες.
Θα ήταν εξίσου λάθος να περιοριστεί η ματιά μας στις ιδιαιτερότητες της Τουρκίας και της εκεί εξέγερσης και να μην δούμε το προφανές, πως η εξέγερση αυτή συνδέεται με όλες τις άλλες σε Βορρά και Νότο. Η Τουρκία δεν είναι μια αραβική χώρα, είναι όμως μια μουσουλμανική χώρα που παρά την όποια ευρωπαϊκή της διάσταση έχει σημαντικά κοινά στοιχεία πέραν του Ισλάμ, με τις αραβικές χώρες που εξεγέρθηκαν: τόσο στο είδος του νεοφιλελευθερισμού που εφαρμόζεται, την ιδιαίτερη σχέση με το διεθνές μονοπωλιακό κεφάλαιο, τις συνέπειες για την κοινωνία, όσο και σε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κράτους και του καθεστώτος, παρά τον κοινοβουλευτικό μανδύα και εξαίρεση της Τουρκίας. Ταυτόχρονα, λόγω και της ευρωπαϊκής διάστασης της χώρας, η εξέγερση εκεί περισσότερο από κάθε άλλη στις αραβικές χώρες φέρει στοιχεία πιο κοντά στις μαζικές κινητοποιήσεις του ευρωπαϊκού Νότου κι ας μην πλήττεται η Άγκυρα από τις πολιτικές του Βερολίνου και των Βρυξελλών. Η εξελισσόμενη εξέγερση στη γειτονική χώρα θα σημαδέψει ανεξίτηλα το μέλλον της Τουρκίας και του λαού της, ανεξάρτητα από τη βραχυπρόθεσμη έκβασή της. Παρά τους αμέτρητους «μερικούς» αγώνες που ξεσπούν στην Τουρκία κάθε τόσο, περισσότερο ίσως από κάθε άλλη χώρα της ευρύτερης περιοχής, μουσουλμανική ή ευρωπαϊκή, παρά το κουρδικό κίνημα, είναι η πρώτη φορά που ένα τόσο μεγάλο, πανεθνικό κίνημα συγκλονίζει το τουρκικό κράτος, δίνει χώρο να ξεσπάσει μια συσσωρευμένη για δεκαετίες λαϊκή οργή ενάντια σε ένα καθεστώς που παρά τον ισλαμισμό Ερντογάν αποτελεί συνέχεια του κεμαλικού καθεστώτος, ενός βαθιά αντιδραστικού καθεστώτος που διαμορφώθηκε με τη συνέργεια των ΗΠΑ. Μαζί με τη γειτονική χώρα, η εξέγερση στην Τουρκία θα σημαδέψει έτσι και την ευρύτερη περιοχή βάζοντας το δικό της σημαντικό λιθαράκι στο γαϊτανάκι λαϊκών ξεσπασμάτων που χωρίς να προλαβαίνουμε να το συνειδητοποιήσουμε, μεταβάλλουν γρήγορα τον πολιτικό χάρτη της γειτονιάς μας.
