Το έντονο παρασκήνιο, που προηγήθηκε της κομβικής σημασίας, όπως εκ του αποτελέσματος φάνηκε, Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους της Λιθουανίας, καθόρισε ένα νέο τοπίο στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και στα ελληνοτουρκικά. Οι Αμερικανοί, την τελευταία περίοδο, πρόβαραν πολλές φορές το «κοστούμι» για να γίνει η… επανασύνδεση Μητσοτάκη-Ερντογάν. Ο τελευταίος κατάφερε να βρεθεί στο επίκεντρο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, «εκτροχιάζοντας» ακόμη και τον Ζελένσκι και υποβαθμίζοντας το Ουκρανικό. Κατάφερε για ένα θέμα που εν πολλοίς δεν ήταν δικών του συμφερόντων, να το συνδέσει μαζί του. Η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ πέρασε από την Άγκυρα! Δεν έδωσε τίποτα και ζήτησε ανταλλάγματα, που έσπευσαν οι σύμμαχοι να τα ικανοποιήσουν. Όπως φάνηκε οι αμερικανικές προσπάθειες, οι διεργασίες στο ΝΑΤΟ, είχαν ως στόχο να ικανοποιήσουν την κατοχική δύναμη. Το θέμα τώρα είναι ότι όλοι οι συντελεστές θα παίξουν με το χρόνο. Ο Ερντογάν θα επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας τον Οκτώβριο, όταν θα επανέλθει η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση από τις καλοκαιρινές διακοπές. Με το χρόνο θα παίξει και το Κογκρέσο, δηλαδή ο Ρόμπερτ Μενέντεζ, που θα παρακολουθεί τις τουρκικές κινήσεις. Ο Τούρκος πρόεδρος αλλάζοντας προσωπείο για να πείσει για την «αλλαγή στάσης» του έφθασε στο σημείο να δηλώσει πως τα F-16 δεν θα στραφούν κατά της Ελλάδος και της Κύπρου. Τι να τα θέλει, όμως, άραγε τα μαχητικά; Για το μουσείο; Για εκπαιδευτικές πτήσεις;
Η Ουάσινγκτον εδώ και καιρό προετοίμαζε το σκηνικό. Έχει επεξεργασθεί φόρμουλες για την πώληση στην Τουρκία των μαχητικών F-16 και παράλληλα έστρωσε το χαλί για τα ευρωτουρκικά. Μητσοτάκης και Ερντογάν, για διαφορετικούς λόγους, ήταν, όπως αποδείχθηκε, έτοιμοι από καιρό. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ έχουν καθορίσει το πλαίσιο της «επανεκκίνησης» και βρήκαν τα εργαλεία, που θα διευκόλυναν την επαναπροσέγγιση Ελλάδος και Τουρκίας. Είναι προφανές πως τα πάντα γίνονται ώστε να προχωρήσουν απρόσκοπτα τους σχεδιασμούς τους στην περιοχή ΗΠΑ και ΝΑΤΟ. Είναι σαφές από τους χειρισμούς που έγιναν πως η Αθήνα θεωρείται η δεδομένη ενώ η Άγκυρα η δύσκολη, η… ζόρικη και για να πεισθεί χρειάζεται δώρα.
Ο Μητσοτάκης, με νωπή λαϊκή εντολή και χωρίς αντιπολίτευση, θέλει «διάλογο» και δραστική μείωση της έντασης, που κοστίζει οικονομικά. Όταν μπει στη λογική αυτή κάποια στιγμή θα κληθεί και στο ταμείο. Όχι για να εισπράξει αλλά για να πληρώσει. Ο Ερντογάν, διατηρώντας τα κανάλια επικοινωνίας με τη Ρωσία, στρέφεται προς τους Δυτικούς, θέλοντας επειγόντως οικονομικές ενέσεις. Αυτή τη στροφή, όμως, ζητά όπως οι Δυτικοί την πληρώσουν. Θα είναι, τελικά, για την Άγκυρα χρυσοφόρα η στροφή. Και τα ανταλλάγματα δεν θα είναι μόνο οικονομικά, αλλά και γεωπολιτικά. Θα αναλάβει ρόλο στην περιοχή.
Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπως μεταδίδεται και δηλώνεται, μπαίνουν σε μια νέα φάση. Πώς, όμως, εισήλθαν σε αυτή την «καινούργια εποχή»; Έχει διαφοροποιήσει τη στάση της η κατοχική Τουρκία; Έχει εγκαταλείψει τη στρατηγική της «Γαλάζιας Πατρίδας», την πολιτική της αμφισβήτησης της κυριαρχίας των νησιών; Έχει αλλάξει πολιτική για την συνεχιζόμενη κατοχή εδαφών της Κύπρου; Τίποτε από όλα αυτά. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη.
Το πρώτο βήμα της νέας προσέγγισης Ελλάδος και Τουρκία είναι, όπως ανακοινώθηκε, η πραγματοποίηση κοινού Ελληνοτουρκικού Υπουργικού Συμβουλίου στη Θεσσαλονίκη το φθινόπωρο. Θα είναι η πρώτη Σύνοδος από το 2016 και προφανώς γι’ αυτό και θεωρείται ένα πρώτο –σημαντικό για εμπλεκόμενους– βήμα στα ελληνοτουρκικά. Υπενθυμίζεται πως ακόμη εκκρεμεί το πρώτο Συμβούλιο Ελλάδος και Κύπρου. Το πρότεινε τον περασμένο Μάρτιο ο νέος Πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, όταν επισκέφθηκε την Αθήνα. Είναι «στο περίμενε» ακόμη. Η Αθήνα δεν απάντησε.
Εκείνο, πάντως, που διαπιστώνεται πέραν από το γεγονός ότι στο συναπάντημα ξεχείλισε το «καλό κλίμα», είναι πως ο Έλληνας πρωθυπουργός στη συνέντευξη Τύπου, που ακολούθησε της συνάντησής του με τον πρόεδρο της κατοχικής Τουρκίας, δεν είπε λέξη για την Κύπρο. Για να μην χαλάσει προφανώς το… κλίμα.
Παρακολουθεί η Κύπρος
Η Λευκωσία, μέρες που είναι του Ιούλη που παραπέμπουν στην καταστροφή, την τραγωδία του 1974, παρακολουθεί με αγωνία και ανησυχία τις εξελίξεις στο πεδίο των ελληνοτουρκικών, αλλά και τις συζητήσεις στο ΝΑΤΟ. Η ανησυχία έγκειται στις διάφορες πληροφορίες, που φέρουν τους Αμερικανούς και τους Νατοϊκούς να θέλουν διακαώς την κατοχική Τουρκία στο δυτικό μαντρί, με όποιο κόστος και να χρειαστεί. Αυτό σημαίνει νέα δώρα στην Άγκυρα κι αυτό προφανώς και στηρίζεται σε μια λογική διατήρησης της συνοχής του ΝΑΤΟ και των αμερικανικών σχεδιασμών στην ευρύτερη περιοχή. Για να επιτευχθεί τούτο, πρέπει η Άγκυρα να ευθυγραμμιστεί έναντι ανταλλαγμάτων με τους σχεδιασμούς αυτούς. Την ίδια ώρα, σε αυτό το πάζλ των διαφόρων παράλληλων συζητήσεων, τη λειτουργία διάφορων καναλιών συνεννόησης και συζητήσεων, πάντα αναζητείται ο αδύνατος κρίκος. Στην προκειμένη περίπτωση είναι η Κυπριακή Δημοκρατία. Και η Κύπρος θα είναι η παράπλευρη απώλεια σε αυτή την προσπάθεια επαναπροσέγγισης Τουρκίας-ΗΠΑ αλλά και της ομαλοποίησης των ελληνοκυπριακών σχέσεων. Προφανώς και η (νέα) ελληνική κυβέρνηση θέλει να συντηρήσει το «καλό κλίμα» που διαμορφώθηκε –έστω και τεχνητά– μετά τους σεισμούς στην Τουρκία, όμως στο βάθος φαίνονται τα σενάρια, που οι Αμερικανοί προωθούν. Για μια διευθέτηση στο Αιγαίο αλλά και στην Κύπρο. Στην περίπτωση αυτή η Τουρκία δεν χρειάζεται να δώσει οτιδήποτε γιατί δεν της ανήκει. Θα πάρει για να αγοράσουν όλοι οι υπόλοιποι –όπως αφελώς νομίζουν– «ειρήνη και ηρεμία».
Είναι προφανές από τα όσα συζητήθηκαν στο Βίλνιους ότι για μια ακόμη φορά, η Αθήνα θέτει σε δεύτερη μοίρα το Κυπριακό. Παρά τα βαρύγδουπα που είπε από τη Λευκωσία ο νέος υπουργός Εθνικής Άμυνας της Ελλάδος, Νίκος Δένδιας ότι «η Κύπρος δεν κείται μακράν», αυτό δεν αντικατοπτρίζει την πραγματική προσέγγιση της Αθήνας. Η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να μένει κολλημένη στο παλιό καραμανλικό δόγμα ότι «η Κύπρος κείται μακράν», που ειπώθηκε το 1974. Και ειπώθηκε για να αφεθεί μόνη της η Κύπρος απέναντι στην Τουρκία.
Είναι σαφές πως υπάρχουν διάφορα σενάρια, τα οποία μπορούν να ισχύσουν: Είτε το Κυπριακό θα μπει στο ράφι, αλλά η Τουρκία θα συνεχίσει τις επεκτατικές ενέργειες της στην Κύπρο και στην Ανατολική Μεσόγειο διά της επιβολής νέων τετελεσμένων, είτε στην πορεία θα ενταχθεί σε ένα πακέτο διευθέτησης των… διαφορών, όπως το σχεδίασαν οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ. Όπως, δηλαδή, τότε με το σχέδιο Ανάν.
Πραξικόπημα, 49 χρόνια από τότε με σημαδεμένη την τράπουλα
«Ο ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΙΣΗΛΘΕ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ». Αυτό ήταν το σύνθημα για την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 1974. Σαράντα εννέα χρόνια από τότε. Τη διαταγή υπέγραφε ο χουντικός αξιωματικός Γεωργίτσης. Τη διαταγή με χαρακτήρα «αστραπιαίον» που απευθυνόταν προς την Εθνική Φρουρά, που περιγράφεται ως ΕΛΔΥΚ 3. Το σήμα κοινοποιήθηκε και προς το αρχηγείο των Ελληνικών Ενόπλων στην Αθήνα, από όπου ήταν και οι διαταγές και οι σχεδιασμοί. Ημερομηνία 15/7/74 ώρα 8.17 το πρωί, αριθμός πρωτοκόλλου σήματος 49. Η διαταγή δόθηκε, εξετελέσθη και η Κύπρος διχοτομήθηκε.
Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974 ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού, που συνδεόταν με τις στρατηγικές επιδιώξεις διεθνών παικτών στην περιοχή. Ήταν και τελευταία πράξη ενός εγκλήματος σε βάρος της Κύπρου, της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για να «πετύχει» αυτό σχέδιο επιστρατεύθηκαν πολλοί. Από τους εμπνευστές και σχεδιαστές, τα πιόνια, που επιστρατεύθηκαν μέχρι και τους χρήσιμους ηλίθιους, που έσπευσαν να «βοηθήσουν».
Η ανατροπή του Προέδρου Μακαρίου στις 15 Ιουλίου 1974 και η τουρκική εισβολή πέντε ημέρες αργότερα, ήταν δυο γεγονότα του ιδίου σχεδίου. Στο ίδιο χαράκωμα, με πρωταγωνιστικό ρόλο, βρίσκονταν οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες δρούσαν σε συνεννόηση με τον ισχυρό άνδρα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Χένρι Κίσινγκερ, την ελληνική χούντα, την ΕΟΚΑ Β και το πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο στην Άγκυρα. Ο «συντονισμός» τους ήταν… άψογος.
