του Ρούντι Ρινάλντι
Οποιοσδήποτε σοβαρός πολιτικός σχεδιασμός δεν μπορεί παρά να εκκινεί από την εκτίμηση της λαϊκής αμφισβήτησης και διαθεσιμότητας, τις τάσεις της και την κατάσταση που διαμορφώνεται ιδιαίτερα στα στρώματα που την προηγούμενη περίοδο είχαν επιδείξει μια ορμητική είσοδο στον πολιτικό στίβο (περίοδος 2010-2012) έχοντας εκρηκτικό χαρακτήρα και με αιχμή την ανατρεπτικότητα.
Από την περίοδο εκείνη μέχρι σήμερα, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι και έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα που πρέπει να επισημάνουμε.
Οι πίνακες που παρατίθενται είναι όλοι από το Πολιτικό Βαρόμετρο που διενεργεί κάθε μήνα η εταιρεία Public Issue (www.publicissue.gr).
Υπάρχει, ογκώνεται, αλλά…
Αμφισβήτηση και δυσαρέσκεια υπάρχει, είναι ογκώδης, τεράστια, αφορά σχεδόν τους πάντες. Όμως δεν έχει δυναμική και δεν διοχετεύεται άμεσα στην κεντρική πολιτική σκηνή. Τρεις πίνακες που παραθέτουμε, ο πρώτος πρόσφατος και οι άλλοι πριν μερικούς μήνες δείχνουν πέρα πάσης αμφιβολίας ότι: α) ο βαθμός της δυσαρέσκειας του πληθυσμού για την κατεύθυνση της χώρας και τα μνημονιακά μέτρα – πακέτα είναι τεράστιος και β) η αποστασιοποίηση από την πολιτική έτσι όπως αυτή γίνεται και υπάρχει ογκώνεται, αφού δεν περιμένει τίποτα από αυτό το πεδίο ο πολίτης. Ο συνδυασμός των στοιχείων δείχνει μια συντελούμενη υποστροφή του ριζοσπαστισμού και της δυσαρέσκειας αλλά παράλληλα την πλήρη δυσπιστία για τις πολιτικές που προτείνονται και εφαρμόζονται.
Η λαϊκή δυσαρέσκεια μετά το καλοκαίρι του 2015 βρίσκεται σε κατάσταση σύγχυσης και αποπροσανατολισμού. Δεν είναι επικεντρωμένη σε μια διέξοδο, δεν βλέπει διέξοδο από πουθενά. Δεν διαθέτει προσανατολισμό.
Η κύρια διαφορά της διαθεσιμότητας σήμερα σε σχέση με το 2010-12 , βρίσκεται στη μετατροπή της από αιχμή που ήταν τότε, σε υπόστρωμα που είναι σήμερα.
Αυτές οι διαπιστώσεις οδηγούν σε ένα πρώτο συμπέρασμα: Όποιος επενδύσει σε αυτοματισμούς που τάχα φέρνει η παρόξυνση της δυσαρέσκειας θα παρατηρήσει μια αφλογιστία των σχεδιασμών του.
Ορισμένες πιο ειδικές πλευρές της
Αν θέλουμε να δούμε από πιο κοντά και ίσως πιο βαθιά την αμφισβήτηση θα πρέπει να επισημάνουμε και τα ακόλουθα.
Η έλλειψη μιας αναφοράς, μιας διεξόδου ή και μιας ορατής ελπίδας, οδηγεί την υποστροφή σε κανάλια αδιέξοδα και γενικεύονται σημάδια ασυνεννοησίας, έλλειψη κατανόησης, αποδοχής και συλλογικότητας. Ο καθένας κλείνεται περισσότερο στον στενό του ορίζοντα, φιλονικεί και νευριάζει με τον διπλανό του, ακόμα και για ασήμαντα ζητήματα, δεν ακούει, αδιαφορεί να κατανοήσει.
Παράλληλα σημειώνεται μια σκλήρυνση της μαζικής ψυχολογίας και μαζικής στάσης που εμφανίζεται με μια αντιπαλότητα όλων εναντίων όλων (που δεν υπήρχε στον ορίζοντα του 2010-12) και σημαδεύεται από χαρακτηριστικά «πεσίματος» στον άλλο, σε παρέες, συλλογικότητες, ομάδες, από φοβερές κόντρες με λίγη σημασία για την ουσία των θεμάτων. Πρακτικά ξύνεται ο πάτος του βαρελιού και η κατάσταση μοιάζει λίγο με όσα περιέγραφαν παλιότερα οι στίχοι: «Η ψυχή μας αλλιώτεψε, αγριεμένο το σκυλί γαυγίζει την ουρά του – βοήθα θεέ μου μην φαγωθούμε μεταξύ μας».
Όταν συμβαίνουν τέτοιες καταστάσεις, που επηρεάζουν και τις συλλογικότητες, οργανώσεις, κόμματα κλπ, δεν επιτρέπονται μετωπικές αυταπάτες. Δεν επιτρέπεται να σχεδιαστεί κάτι στη βάση ότι ο καθείς θα κάνει τις αναγκαίες υπερβάσεις. Το γενικό κλίμα μάλλον εμποδίζει να γίνουν. Για αυτό όποιοι προσδοκούν σε εύκολες συγκολλήσεις, μετωπικές συμπράξεις και άλλες τέτοιου χαρακτήρα ενότητες, μάλλον θα απογοητευτούν.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί η μεγάλη συσπείρωση της παραδοσιακής βάσης της Δεξιάς στη ΝΔ. Αυτή πραγματοποιείται μέσω της αποπολιτικοποίησης αυτών των δυνάμεων και παίρνει μαχητικά χαρακτηριστικά εναντίωσης στον Τσίπρα και την Αριστερά. Θυμίζουμε πως μια προηγούμενη περίοδο ψηφοφόροι της ΝΔ ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ αλλά και πήραν μέρος σε αντιμνημονιακές κινητοποιήσεις ή εκφράζονταν με μια αντίθεση συνολικά προς το πολιτικό σύστημα και είχαν πάρει αποστάσεις και από τη ΝΔ.
Όλα όσα αναφέραμε θέτουν σοβαρά ερωτήματα για το πώς μπορεί να γίνει μια ανάταξη στο πεδίο της λαϊκής διαθεσιμότητας και τι είδους παρεμβάσεις είναι αναγκαίες για την επιτυχία της.
Αλλά πάντα υπάρχει η άλλη πλευρά…
Παρόλη την υποστροφή που έχει συντελεστεί υπάρχουν παράλληλα βουβά αποθέματα διαθεσιμότητας που στηρίζουν μεγάλες ανάγκες και μεγάλες αλλαγές, αν αυτές προβληθούν και επισημανθούν ρεαλιστικά και ελπιδοφόρα. Υπάρχουν εν δυνάμει μεγάλα αποθέματα, που σήμερα παραμένουν βουβά και συγχρόνως βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό σε κατάσταση αγανάκτησης και απόγνωσης και γι’ αυτό χαρακτηρίζονται και από βαθμούς μετάπτωσης και εναλλαγών διαθέσεων.
Οι παρακάτω πίνακες δίνουν μια εικόνα για ενεργές τάσεις μέσα στο σώμα της λαϊκής διαθεσιμότητας και συμπεριφοράς. Τα στοιχεία είναι όλα του 2016-2017 και άρα παίρνουν υπόψη τους τάσεις που έχουν συντελεστεί μέσα στα μνημονιακά χρόνια.
Αν κανείς ενδιαφερθεί πραγματικά για αυτά τα βουβά αποθέματα οφείλει να μελετήσει σοβαρά τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία της λαϊκής δυσαρέσκειας και διαθεσιμότητας, για να βρει μια κατάλληλη «γλώσσα» επικοινωνίας και επαφής. Η γλώσσα της γενικόλογης καταγγελίας δεν αποκαλύπτει τίποτα και δεν κινητοποιεί, ενώ η συνηθισμένη εκδοχή πολιτικής (βλέπε ψήφοι και ψηφοφόροι) δημιουργούν απέχθεια.
Χρειάζεται τρόπος…
