Η εκδίκηση της ιστορίας;
Ενώ στα δυτικά ΜΜΕ, την περασμένη εβδομάδα, διαχέονταν οι ειδήσεις από την «Παρέλαση των Likes», όπως την ονόμασαν, στη Μόσχα και σε άλλες πόλεις, δηλαδή τις διαδηλώσεις που θεωρείται ότι διοργανώθηκαν μέσω του Facebook με αντικείμενο τη νοθεία στις εκλογές για τη Δούμα (4/12), πιο προσεκτικοί παρατηρητές και σχολιαστές του ρωσικού δημόσιου βίου επισημαίνουν μερικά ενδιαφέροντα πράγματα που τα ΜΜΕ δεν θέλουν να φτάσουν στα αφτιά του κοινού.
Οι μαζικές διαδηλώσεις (μιλούν, ανάλογα με την πηγή, για 30 έως 90.000 συμμετέχοντες) για κεντρικά πολιτικά θέματα δεν είναι φαινόμενο συνηθισμένο στη Ρωσία των Πούτιν και Μεντβέντεφ και κάθε μαζική κινητοποίηση αντιμετωπίζεται με βιαιότητα από τις δυνάμεις καταστολής, οι οποίες, όμως, αυτή τη φορά κράτησαν διακριτικές αποστάσεις. Αυτό σχετίζεται ίσως με έναν βαθύ αναβρασμό που δεν συνδέεται μόνο με το παγκόσμιο φαινόμενο των «αγανακτισμένων», αλλά και, κυρίως, με τις ειδικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στη Ρωσία και σε όλα τα μετασοβιετικά κράτη, ύστερα από το σοκ της δεκαετίας του 1990. Η κατάσταση θα μπορούσε να συνοψιστεί στη ρήση του Μαξίμ Κάντορ, εξέχοντα ζωγράφου, συγγραφέα και διανοητή: «Αν χρειάστηκαν 70 χρόνια για να φανούν τα ελαττώματα του σοβιετικού καθεστώτος, ο καπιταλισμός κατέρρευσε στη συνείδηση του ρωσικού λαού μέσα σε 20 χρόνια». Στις διαδηλώσεις συμμετείχε ένα φάσμα πολιτικών δυνάμεων –από τους εθνικιστές και την άκρα Αριστερά, έως τους φιλελεύθερους και την άκρα Δεξιά. Οι αδιαμφισβήτητοι νικητές των εκλογών το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) και το Κόμμα Δίκαιη Ρωσία (σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης) που πήραν αντίστοιχα 20% (από 11) και 13, 2% των ψήφων, υποστήριξαν τις διαδηλώσεις αλλά χωρίς ομιλητές.
Το γεγονός ότι οι διαδηλώσεις ξέσπασαν με αφορμή τα εκλογικά αποτελέσματα δεν έχει να κάνει τόσο με χειροπιαστές αποδείξεις νοθείας, παρά τις έντονες υποψίες, τουλάχιστον τέτοιας που να αλλοιώνει σε μεγάλο βαθμό την έκβαση, όσο με το έντονο αίσθημα εξαπάτησης, όπως εκτιμούν ορισμένοι, που αισθάνθηκε ο ρωσικός λαός, γιατί οι διαθέσεις του δεν εκφράστηκαν πολιτικά. Οι εκλογές δεν ήταν δίκαιες, όπως συμβαίνει σε όλες τις κοινωνίες που κυβερνά το χρήμα, πολύ περισσότερο στη Ρωσία όπου τα ΜΜΕ –ιδιωτικά και κρατικά– είναι απρόσιτα για τις αριστερές αντικυβερνητικές δυνάμεις και το «λάδωμα» δουλεύει καλά για τη δημιουργία αρεστής εικόνας των κυρίαρχων.
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις προ των εκλογών, ο κόσμος αξιολογούσε ότι το ΚΚΡΟ θα έπαιρνε γύρω στο 35%– μια πολιτική εκτίμηση, ένδειξη αλλαγής των διαθέσεων. Ο Ι. Σαμίρ, σε άρθρο του στο Counterpunch (7/12), γράφει: «Οι κοινοβουλευτικές εκλογές καταδικάζονταν εκ των προτέρων ως μάταιες, αφού, όπως λεγόταν “δεν μετράει τι ψηφίζεις, αλλά πώς μετριούνται οι ψήφοι”. Και όμως, τα αποτελέσματα ήταν πολύ εντυπωσιακά και σηματοδοτούν μεγάλες επικείμενες αλλαγές. Οι Ρώσοι είπαν στον κομμουνισμό “έλα πίσω, όλα συχωρεμένα”… Αυτή η ψήφος μπορεί να μην έχει πρακτικά αποτελέσματα, αλλά τώρα γνωρίζουμε. Ο κόσμος είναι απογοητευμένος με τον καπιταλισμό, με τη χαμηλή θέση της μετασοβιετικής Ρωσίας στον κόσμο και με το “γάμο” κυβέρνησης και μεγάλων επιχειρήσεων.
Ενδεικτικό είναι το ότι τα φιλοκαπιταλιστικά και δεξιά κόμματα αποδεκατίστηκαν. Το νεοφιλελεύθερο Δίκαιος Σκοπός έλαβε λιγότερο από 1%, το φιλελεύθερο φιλοδυτικό Κόμμα Apple (Μήλο) δεν διάβηκε το εκλογικό όριο. Πολλοί Ρώσοι πιστεύουν ότι αν δεν ίσχυαν οι αποκλεισμοί που επιβάλλει η κατοχή χρήματος, οι κομμουνιστές θα υπερίσχυαν του Πούτιν» (Σαμίρ ό.π.)
Επί μία και πλέον δεκαετία οι ισχυρές οικονομικές και πολιτικές ελίτ της Ρωσίας είχαν μάθει να επαναπαύονται στη χειραγώγηση των ΜΜΕ και στη λαϊκή παθητικότητα και σήμερα βρίσκονται μπροστά σε μια κατάσταση διαφορετική, η οποία μπορεί να αλλάξει πολύ τις συνθήκες διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών του επόμενου Μαρτίου. Εν ολίγοις, τέθηκε με μαζικούς όρους ότι δεν μπορούν να κυβερνούν πλέον με τις παλιές μεθόδους, την παλιά πολιτική και με το διεφθαρμένο προσωπικό, με τα προνόμια της υπεράκτιας αριστοκρατίας. Η επάνοδος των κομμουνιστών, εκτιμά ο Σαμίρ (ό.π.), βασίζεται στέρεα στη ρωσική εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών. Ο Πούτιν θα βρεθεί ενώπιον δύσκολων επιλογών: ή θα διαχωριστεί από τους νεοφιλελεύθερους και τους ολιγάρχες ή πιθανώς θα αντιμετωπίσει την ήττα.
Οι μαζικές διαδηλώσεις (μιλούν, ανάλογα με την πηγή, για 30 έως 90.000 συμμετέχοντες) για κεντρικά πολιτικά θέματα δεν είναι φαινόμενο συνηθισμένο στη Ρωσία των Πούτιν και Μεντβέντεφ και κάθε μαζική κινητοποίηση αντιμετωπίζεται με βιαιότητα από τις δυνάμεις καταστολής, οι οποίες, όμως, αυτή τη φορά κράτησαν διακριτικές αποστάσεις. Αυτό σχετίζεται ίσως με έναν βαθύ αναβρασμό που δεν συνδέεται μόνο με το παγκόσμιο φαινόμενο των «αγανακτισμένων», αλλά και, κυρίως, με τις ειδικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στη Ρωσία και σε όλα τα μετασοβιετικά κράτη, ύστερα από το σοκ της δεκαετίας του 1990. Η κατάσταση θα μπορούσε να συνοψιστεί στη ρήση του Μαξίμ Κάντορ, εξέχοντα ζωγράφου, συγγραφέα και διανοητή: «Αν χρειάστηκαν 70 χρόνια για να φανούν τα ελαττώματα του σοβιετικού καθεστώτος, ο καπιταλισμός κατέρρευσε στη συνείδηση του ρωσικού λαού μέσα σε 20 χρόνια». Στις διαδηλώσεις συμμετείχε ένα φάσμα πολιτικών δυνάμεων –από τους εθνικιστές και την άκρα Αριστερά, έως τους φιλελεύθερους και την άκρα Δεξιά. Οι αδιαμφισβήτητοι νικητές των εκλογών το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ρωσικής Ομοσπονδίας (ΚΚΡΟ) και το Κόμμα Δίκαιη Ρωσία (σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης) που πήραν αντίστοιχα 20% (από 11) και 13, 2% των ψήφων, υποστήριξαν τις διαδηλώσεις αλλά χωρίς ομιλητές.
Το γεγονός ότι οι διαδηλώσεις ξέσπασαν με αφορμή τα εκλογικά αποτελέσματα δεν έχει να κάνει τόσο με χειροπιαστές αποδείξεις νοθείας, παρά τις έντονες υποψίες, τουλάχιστον τέτοιας που να αλλοιώνει σε μεγάλο βαθμό την έκβαση, όσο με το έντονο αίσθημα εξαπάτησης, όπως εκτιμούν ορισμένοι, που αισθάνθηκε ο ρωσικός λαός, γιατί οι διαθέσεις του δεν εκφράστηκαν πολιτικά. Οι εκλογές δεν ήταν δίκαιες, όπως συμβαίνει σε όλες τις κοινωνίες που κυβερνά το χρήμα, πολύ περισσότερο στη Ρωσία όπου τα ΜΜΕ –ιδιωτικά και κρατικά– είναι απρόσιτα για τις αριστερές αντικυβερνητικές δυνάμεις και το «λάδωμα» δουλεύει καλά για τη δημιουργία αρεστής εικόνας των κυρίαρχων.
Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις προ των εκλογών, ο κόσμος αξιολογούσε ότι το ΚΚΡΟ θα έπαιρνε γύρω στο 35%– μια πολιτική εκτίμηση, ένδειξη αλλαγής των διαθέσεων. Ο Ι. Σαμίρ, σε άρθρο του στο Counterpunch (7/12), γράφει: «Οι κοινοβουλευτικές εκλογές καταδικάζονταν εκ των προτέρων ως μάταιες, αφού, όπως λεγόταν “δεν μετράει τι ψηφίζεις, αλλά πώς μετριούνται οι ψήφοι”. Και όμως, τα αποτελέσματα ήταν πολύ εντυπωσιακά και σηματοδοτούν μεγάλες επικείμενες αλλαγές. Οι Ρώσοι είπαν στον κομμουνισμό “έλα πίσω, όλα συχωρεμένα”… Αυτή η ψήφος μπορεί να μην έχει πρακτικά αποτελέσματα, αλλά τώρα γνωρίζουμε. Ο κόσμος είναι απογοητευμένος με τον καπιταλισμό, με τη χαμηλή θέση της μετασοβιετικής Ρωσίας στον κόσμο και με το “γάμο” κυβέρνησης και μεγάλων επιχειρήσεων.
Ενδεικτικό είναι το ότι τα φιλοκαπιταλιστικά και δεξιά κόμματα αποδεκατίστηκαν. Το νεοφιλελεύθερο Δίκαιος Σκοπός έλαβε λιγότερο από 1%, το φιλελεύθερο φιλοδυτικό Κόμμα Apple (Μήλο) δεν διάβηκε το εκλογικό όριο. Πολλοί Ρώσοι πιστεύουν ότι αν δεν ίσχυαν οι αποκλεισμοί που επιβάλλει η κατοχή χρήματος, οι κομμουνιστές θα υπερίσχυαν του Πούτιν» (Σαμίρ ό.π.)
Επί μία και πλέον δεκαετία οι ισχυρές οικονομικές και πολιτικές ελίτ της Ρωσίας είχαν μάθει να επαναπαύονται στη χειραγώγηση των ΜΜΕ και στη λαϊκή παθητικότητα και σήμερα βρίσκονται μπροστά σε μια κατάσταση διαφορετική, η οποία μπορεί να αλλάξει πολύ τις συνθήκες διεξαγωγής των προεδρικών εκλογών του επόμενου Μαρτίου. Εν ολίγοις, τέθηκε με μαζικούς όρους ότι δεν μπορούν να κυβερνούν πλέον με τις παλιές μεθόδους, την παλιά πολιτική και με το διεφθαρμένο προσωπικό, με τα προνόμια της υπεράκτιας αριστοκρατίας. Η επάνοδος των κομμουνιστών, εκτιμά ο Σαμίρ (ό.π.), βασίζεται στέρεα στη ρωσική εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών. Ο Πούτιν θα βρεθεί ενώπιον δύσκολων επιλογών: ή θα διαχωριστεί από τους νεοφιλελεύθερους και τους ολιγάρχες ή πιθανώς θα αντιμετωπίσει την ήττα.
Αρ. Α.
Σχόλια
