Οι εξελίξεις γύρω από τη «Συμφωνία για τη Γάζα» κάνουν ακόμη ισχυρότερη την αίσθηση του πρωτόγνωρου που διέπει τις διεθνείς υποθέσεις. Η «Συμφωνία» αναγκαστικά σε εισαγωγικά εφόσον παραμένει σε μεγάλο βαθμό ασαφές το τι έχει συμφωνηθεί εν τέλει, από ποιους και με ποιες διαδικασίες. Πάντως το γεγονός αυτό καθ’ εαυτό έχει σημαντικό αντίκτυπο και δίνει –για την ώρα τουλάχιστον– υπολογίσιμη πρωτοβουλία κινήσεων στο σύστημα Τραμπ. Ως προς την κατανόηση τού τι συμβαίνει και των προοπτικών που διαγράφονται είναι ανάγκη να προσπαθούμε να διαβάζουμε τις εξελίξεις όχι κάτω από τις εντυπώσεις της υπερπληθωριστικής άλλωστε ρητορικής του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ που μιλάει με το στόμα του Τραμπ αλλά διαμορφώνοντας ουσιαστικότερα κριτήρια.
Προθέσεις και όρια
Η «Συμφωνία για τη Γάζα» δεν έχει τίποτα κοινό με την «επίτευξη ειρήνης». Οι προθέσεις του σύμπλοκου ΗΠΑ / Ισραήλ παραμένουν και δηλώνονται σταθερές: Η εξουδετέρωση των αντιστάσεων σε όλο τον χώρο της Μ. Ανατολής. Η στιγμή έχει όμως τους δικούς της πολύ ιδιαίτερους όρους. Αφενός έχουν προηγηθεί τα ισχυρότατα πλήγματα του Ισραήλ απέναντι σε Χαμάς και Χεζμπολά στο Λίβανο με σημαντική τους αποδυνάμωση (σε σχέση με μόλις δύο χρόνια πριν), ο εκμηδενισμός της Συρίας, και το ξεπέρασμα των για δεκαετίες φραγμών που συγκρατούσαν την ισραηλινή πρόθεση πληγμάτων εκμηδενισμού του Ιράν (και ακόμη περισσότερο με την άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ που και αυτή συνέβη). Στην άλλη πλευρά έχει συμβεί το μεγάλο πολιτικοστρατιωτικό και ηθικό στραπατσάρισμα του Ισραήλ / σιωνιστικού σχεδίου. Κλονίζονται οι προοπτικές βιωσιμότητάς του. Έχουν γίνει πολύ πιο εξαρτώμενοι οι όροι της ύπαρξής του από την άμεση οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ και αυτό αρχίζει να αποβαίνει βαρύ φορτίο για τις τελευταίες. Επιπλέον υπάρχει σήμερα ένα πολύ δύσκολο τοπίο σχέσεων των ΗΠΑ με τις μοναρχίες του Κόλπου, τη Σ. Αραβία και άλλα αραβικά κράτη (Ιορδανία, Αίγυπτο). Όλοι αυτοί οι οργανικοί σύμμαχοί τους δείχνουν παράλληλα και τάσεις αντιρρόπισης του ασφυκτικού τους εναγκαλισμού από τις ΗΠΑ, με δημιουργία δεσμών με Ρωσία – Κίνα, BRICS κ.ο.κ.
Η φυγή προς τα εμπρός λοιπόν, με μια «Συμφωνία για τη Γάζα» –νεφελώδη και με βραχυπρόθεσμους σχεδιασμούς «του ενός βήματος κάθε φορά και βλέπουμε»– πάει να αντιμετωπίσει την πολεμική, οικονομική και ηθική αιμορραγία για το Ισραήλ από το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει στη Γάζα, να ξαναζέψει τα αραβικά καθεστώτα στο αμερικανικό άρμα με την προοπτική να επαναχαραχτεί ο χάρτης μιας «νέας» Μ. Ανατολής υπό την ηγεμονία του Ισραήλ, να ανακατέψει την τράπουλα ακόμη και με το Πακιστάν / Ινδία και την Ινδονησία και πάει λέγοντας. Και βέβαια στοχεύει να απομονώσει το Ιράν και να το καταστήσει ρεαλιστικότερο στόχο της προετοιμαζόμενης από Ισραήλ και ΗΠΑ επόμενης απόπειρας εκμηδενισμού του (και μάλιστα ενόσω ακόμη οι Ρώσοι παραμένουν εν πολλοίς κλειδωμένοι στο ουκρανικό μέτωπο).
Δύο σημεία έχουν εδώ τη σημασία τους. Η «Συμφωνία» είναι η «απόλυτη αοριστία» γιατί οι συσχετισμοί δυνάμεων και η μορφή των αντιθέσεων αποκλείουν τη δυνατότητα προώθησης του συνολικού σχεδιασμού «νέας» Μ. Ανατολής. Η αμφισημία Τραμπ στις διατυπώσεις (μέχρι και σε σχέση με τη Χαμάς) –του τραμπικού τρόπου πολιτεύεσθαι που έχει ευρύτερη σημασία από τη απόδοσή της στην ιδιορρυθμία χαρακτήρα του– παίζει, προσπαθώντας να αφήνει ανοιχτά πολλά ενδεχόμενα. Υπόσχεται πολλά και σε όλους, ανάλογα με το ακροατήριο και τις ανάγκες του καθενός. Στο Ισραήλ, στους εμίρηδες του Κόλπου, στα εσωτερικά δυτικά ακροατήρια που αντιδρούν ορμώμενα από ένα δυνητικά πολύ εκρηκτικό κοκτέιλ κινήτρων, στην άνευ όρων στήριξη του Ισραήλ, και σε άλλους. Πού ποντάρει με αυτό; Κατ’ αρχάς στο κέρδισμα χρόνου και δυνατότητας μεταφοράς δυνάμεων σε άλλα μέτωπα (και δεν είναι καθόλου λίγο) και κατά δεύτερον (συναρτώμενο με το πρώτο), στο ότι το πρώτο βήμα θα δημιουργήσει δυναμικές τέτοιες που πιθανώς θα ανοίξουν το δρόμο για τα επόμενα (που βέβαια δεν είναι η «ειρήνη» αλλά η εξασφάλιση του δυτικού ελέγχου επί της Μ. Ανατολής» με τις ελάχιστες δυνατές δαπάνες άμεσης αμερικανικής παραμονής). Οι προθέσεις από μόνες τους βέβαια κάθε άλλο παρά εγγυώνται και την επίτευξή τους. Ακόμη και η «εκεχειρία» που διαφημίστηκε κατά τον πιο τυπικά αμερικάνικο, χοντροκομμένο τρόπο σαν «ειρήνη μετά από συγκρούσεις 3.000 ετών!» παραμένει απόλυτα ναρκοθετημένη από πλευράς Ισραήλ. Η πρόθεσή του που παραμένει σταθερή για γενοκτονία ή εκτοπισμό των Παλαιστινίων, φέρνει όλα τα φορτία για να λειτουργήσει σαν μπούμερανγκ. Με ντόμινο συνεπειών αποσταθεροποίησης των καθεστώτων της περιοχής αλλά ακόμη και του τραμπικού συστήματος εξουσίας στις ΗΠΑ που έχει μάλλον υπερεπενδύσει στη ρητορική περί επιτυχίας «ειρήνευσης» κ.λπ.
Δεύτερο σημείο: τη «Συμφωνία» εγγυώνται εκτός ΗΠΑ, το Κατάρ, η Αίγυπτος και η Τουρκία. Οι ΗΠΑ στηρίζονται όλο και περισσότερο σε περιφερειακές δυνάμεις και τελούν υπό αυξημένη πίεση να ικανοποιούν κάποιες από τις αξιώσεις τους. Ειδικότερα ο ρόλος της Τουρκίας του Ερντογάν ισχυροποιείται αποφασιστικά και αυτό θα αποτυπωθεί και «προς την πλευρά μας». Τα όσα είπε ο Τραμπ στο Σαρμ Ελ Σέιχ για τον Ερντογάν –«είναι ισχυρός, σκληρός τύπος και τον συμπαθώ, βρίσκεται πάντα εκεί όταν το ζητώ» κ.λπ.– θα έπρεπε «λογικά» (αυτή η λέξη χρειάζεται ένα ξεχωριστό σημείωμα) να έχουν κτυπήσει συναγερμό στο ελληνικό πολιτικό σύστημα. Επόμενη κρίσιμη πράξη του έργου αναμένεται να είναι οι «διευθετήσεις» των ανταγωνισμών (Ισραήλ – Τουρκίας – Ρωσίας κυρίως) στον χώρο της Συρίας. Οι τοποθετήσεις της Ρωσίας (ακόμη και οι περιφερειακές αλλά μεγάλου ελληνικού ενδιαφέροντος δηλώσεις Ζαχάροβα για τη στάση της Ελλάδας στο Κυπριακό και απέναντι στα Σκόπια) –απολύτως υπολογιστικές της εξυπηρέτησης των κοσμοκρατορικών της συμφερόντων– δείχνουν ότι έχουν προηγηθεί εφ’ όλης της ύλης συνεννοήσεις με την σημερινή αμερικανική διοίκηση και ό,τι επίσης ο παράγων Ισραήλ και η ισχύς που φέρνει πίσω του, υπολογίζεται ιδιαιτέρως. Την ίδια στιγμή, οι τέτοιες συνεννοήσεις δεν είναι «Γιάλτα». Συνυπάρχουν με μια διαρκή διατάραξη και αναπροσαρμογή του συσχετισμού δυνάμεων, τελώντας υπό διαρκή αναθεώρηση.
Επίδειξη του «ποιος είναι το αφεντικό» αλλά και πολλαπλά μέτωπα «πολέμου»
- Η παράσταση που έδωσε ο Τραμπ σε Ισραήλ (Κνεσέτ – Βουλή) και στο Σαρμ-Ελ-Σέιχ της Αιγύπτου ήταν καισαρική. Προβολή του μηνύματος προς τους απέναντι (Ρωσία, Κίνα και τον μη δυτικό κόσμο) αλλά και εντός Δύσης (προς τους Ευρωπαίους κυρίως) ότι είναι «το αφεντικό» και χαράζει όπως θέλει «τον χάρτη». Με πρωτοφανή αμερικάνικη χοντροκοπιά και αμετροέπεια, έκανε επιδείξεις ταπείνωσης των «μεγάλων χωρών» (των Ευρωπαίων και του Καναδά κυρίως) και «δέχθηκε» την επίδειξη υποταγής και κολακείας από πλευράς των περισσοτέρων μικρότερων. Μέσα σ’ αυτή τη συνθήκη –των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ να είναι πληγωμένο θηρίο αλλά να διατηρούν πολύ μεγάλη ισχύ ώστε να είναι δυνατή μια κατά μέτωπο αμφισβήτησή τους από άλλους πλην Κίνας– τα «Ναι» στα οποία υποχρεώνονται οι υποταγμένοι έχουν πολλές υπόγειες δεύτερες σκέψεις για γραμμές άμυνας και εναντίωσης. Πολύ περισσότερο που το κομπάζον «αφεντικό» δίνει ισχυρά δείγματα ότι συναντά εμπόδια και αλλάζει απότομα πορεία.
- Μια δεύτερη διάσταση: Μονιμοποιείται η «προκρούστεια» προώθηση λύσεων οικοπεδοποίησης και άλλων οικιστικών και επιχειρηματικών πρότζεκτ στα διεθνή προβλήματα. Η μετατροπή χωρών-περιοχών και των πληθυσμών τους σε «χώρους» προς αναδασμό και αξιοποίηση. Χωρίς ουσιαστικές αντιστάσεις των άλλων πλευρών: Ακόμη και οι Ρώσοι «συγχαίρουν», για να μην μιλήσουμε για την «Ευρώπη» και τα σάπια «μαύρα» αραβικά καθεστώτα. Οι Παλαιστίνιοι ως προς αυτό είναι δραματικά απομονωμένοι. Το «παράδειγμα» που πάει να επιβληθεί στη Γάζα (με τη συμμετοχή ΗΠΑ, μοναρχιών του Κόλπου, Τουρκίας (!) και ποιος ξέρει ποιων άλλων) είναι προς διάδοση: Σε Συρία, σε Αν. Μεσόγειο, στην Αρμενία (ήδη με τον «διάδρομο Τραμπ»), στην Ουκρανία (;) και σε όποιας χώρας η κοινωνικοπολιτική συνοχή δεν θα είναι αρκετά ισχυρή ώστε να αποτρέψει τη μετατροπή της σε χώρο.
- Τέλος (για την ώρα) μια τρίτη διάσταση. Ο χωρίς τέλος, πόλεμος επέκτασης του Ισραήλ, μεταφέρεται με πολλούς, υβριδικούς τρόπους εντός ΗΠΑ αλλά και Ευρώπης. Ο «εβραιοσιωνιστκός» πυλώνας του δυτικού (μόνο;) κόσμου του κεφαλαίου προχωρεί μέσα στις ΗΠΑ, σε πολυεπίπεδη σύγκρουση με διαφορές δυνάμεις – τις λαϊκές / κοινωνικές που εξεγείρονται μπροστά στη γενοκτονική ισραηλινή πολιτική, αλλά και με τις εξουσιαστικές που αντιδρούν μπροστά στο επαχθές φορτίο του «πρώτα το Ισραήλ». Με ενίσχυση των δικτατορικών-απολυταρχικών ροπών, του ελέγχου των πανεπιστημίων, των ΜΜΕ και με πολλά άλλα. Ο πόλεμος αυτός –ο Τραμπ παραμένει σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενος από το εβραϊκό λόμπι και μάλλον δεν θα αποδειχθεί «το αφεντικό»– γίνεται ένα κουβάρι με τις μεγάλες συγκρούσεις στο εσωτερικό των ελίτ των ΗΠΑ που αφορούν τον έλεγχο του κράτους και τους στρατηγικούς προσανατολισμούς μπροστά στα αδιέξοδα της αμερικανικής κρίσης ηγεμονίας.
