Επιμέλεια: Βάννα Σφακιανάκη
Εδώ κι ένα χρόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η πυρηνική ενέργεια αποτελεί αντικείμενο των συγκρούσεων μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, συγκρούσεων που πύκνωσαν τους τελευταίους μήνες. Η Ευρωπαϊκή Πυρηνική Συμμαχία, με πρωτοβουλία της Γαλλίας, καλεί τους αρμόδιους Επιτρόπους κατά την έναρξη της θητείας της νέας Επιτροπής, να εξετάσουν την πυρηνική ενέργεια «ως καταλύτη στην πορεία προς την απαλλαγή από τις εκπομπές άνθρακα στην Ευρώπη». Στην «Ευρωπαϊκή Πυρηνική Συμμαχία» συμμετέχουν δώδεκα μέλη, η Βουλγαρία, η Γαλλία, η Κροατία, η Ολλανδία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Σουηδία η Τσεχία και η Φινλανδία. Οι λόγοι που επικαλούνται είναι ότι η πυρηνική ενέργεια, μαζί με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι μια οικονομικά ανταγωνιστική λύση για την κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης για ηλεκτρική ενέργεια χωρίς ορυκτά καύσιμα και για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, χάρη στο αποτύπωμά της με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και οι μονάδες της μπορούν να λειτουργούν ως σταθερές μονάδες φορτίου βάσης, αντίθετα με τις μονάδες ανανεώσιμης ενέργειας που εξαρτώνται από τον αέρα και τον ήλιο, διασφαλίζοντας τόσο την ασφάλεια εφοδιασμού όσο και την απαραίτητη ευελιξία στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Ευρωπαϊκή Πυρηνική Συμμαχία είχε ζητήσει από την ΕΕ, από τον Δεκέμβριο του 2023, να υιοθετήσει στόχο για ενέργεια χαμηλών εκπομπών άνθρακα και όχι μόνο για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. «Εάν θέλουμε να επιτύχουμε συλλογικά τους στόχους του 2030 και να προχωρήσουμε περαιτέρω με τους στόχους του 2040, μάλλον πρέπει να αναρωτηθούμε πώς είναι δομημένοι αυτοί οι στόχοι», δήλωσε αξιωματούχος από το γραφείο της Γαλλίδας υπουργού ενεργειακής μετάβασης Agnès Pannier-Runacher. «Επομένως, πρέπει να αντιστρέψουμε τα δεδομένα και να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε την εκπόνηση μιας τέταρτης οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας [RED IV] μετά την RED III, αλλά ίσως την πρώτη οδηγία για τις χαμηλές εκπομπές άνθρακα». Σύμφωνα με τις χώρες που συμμετέχουν στην Πυρηνική Συμμαχία, αυτή η αλλαγή παραδείγματος θα απαιτούσε την αλλαγή των στόχων που καθορίζονται στα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ)». (1)
Το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν ήδη συμφωνήσει από τις 6 Φεβρουαρίου του 2024 να χαρακτηρίσουν την πυρηνική ενέργεια ως στρατηγική τεχνολογία για την απεξάρτηση της ΕΕ από τον άνθρακα, μετά από μήνες εντατικών διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες για την Πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών (NZIA). Ωστόσο η Ευρωπαϊκή Πυρηνική Συμμαχία επανέρχεται τώρα για να πάει το ζήτημα ένα βήμα παραπέρα. (2)
Η Γερμανία και η Αυστρία αντιτίθενται σθεναρά στο σχέδιο της Γαλλίας και της Ευρωπαϊκής Πυρηνικής Συμμαχίας, όπως και η Ισπανία. Η Ιταλία όμως, ήδη στρέφεται στους «μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες». (3)
Η Γαλλία, όπου το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από τις μονάδες πυρηνικής ενέργειας σχεδιάζει την κατασκευή έξι νέων αντιδραστήρων. Το σχετικά χαμηλό κόστος της γαλλικής πυρηνικής παραγωγής επέτρεψε στη χώρα να απολαμβάνει πολύ χαμηλότερες τιμές ενέργειας από τους γείτονές της και τα μέσα για την εξαγωγή της πλεονάζουσας ηλεκτρικής ενέργειας σε διασυνδεδεμένες αγορές. Με τιμές χονδρικής ενέργειας, στη Γαλλία, κατά μέσο όρο περίπου 25% χαμηλότερες από αυτές της Γερμανίας και της Ολλανδίας και 45% χαμηλότερες από τις τιμές της Ιταλίας, η Γαλλία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη αντιπροσωπεύοντας περίπου το 60% των καθαρών εξαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, μέχρι στιγμής, το 2024.
Η Γερμανία και η Ιταλία είναι δύο από τους μεγαλύτερους εισαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας. Και οι δύο χώρες διαθέτουν μεγάλα δίκτυα σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση φυσικού αερίου που έχουν πληγεί σκληρά από τη μείωση των προμηθειών ρωσικού αερίου από το 2022 και έχουν αυξήσει τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, το πολύ υψηλότερο κόστος του LNG σε σύγκριση με τις προμήθειες με αγωγούς σημαίνει ότι οι βιομηχανίες που εξαρτώνται από φυσικό αέριο για ενέργεια ή ως πρώτη ύλη έχουν δει το κόστος να ανεβαίνει σημαντικά. (4)
Η COP29 στηρίζει τα πυρηνικά
Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Alphabet, η Microsoft και η Amazon στρέφονται προς την πυρηνική ενέργεια. (5) «Η συμφωνία Constellation-Microsoft έρχεται εν μέσω ώθησης από την κυβέρνηση Μπάιντεν να επανεξετάσει τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τον τομέα της ενέργειας. Μόνο το 2023, οι πυρηνικοί σταθμοί παρήγαγαν 2602 TWh ηλεκτρικής ενέργειας , με περίπου το ένα τρίτο, 772,2 TWh, να αποδίδεται στις ΗΠΑ». (6) Και ενώ σε όλο τον κόσμο, οι συζητήσεις και οι διεργασίες σε πολιτικό και επιχειρηματικό επίπεδο εντείνονται, «Η διεθνής συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP29) στο Μπακού […] σηματοδότησε τη διαρκή στήριξη στην πυρηνική ενέργεια, ενισχύοντας τον ρόλο της ως ακρογωνιαίο λίθο των παγκόσμιων προσπαθειών απαλλαγής από τον άνθρακα. Με βάση την περυσινή COP-28 που είχε διεξαχθεί στο Ντουμπάι, η COP-29 πρόβαλε τη δέσμευση 31 χωρών να τριπλασιάσουν την πυρηνική ισχύ τους έως το 2050, όπως και τον κεντρικό ρόλο της πυρηνικής ενέργειας για την επίτευξη μηδενικών εκπομπών άνθρακα». (7)
Ανοιχτός ο Πρωθυπουργός για τα αρθρωτά πυρηνικά
Σε όλες αυτές τις εξελίξεις δεν έμεινε αμέτοχη και η χώρα μας. Πλήθος από δημοσιεύματα και συνεντεύξεις φιλοξενήθηκαν στις στήλες των ΜΜΕ τους τελευταίους μήνες, ενώ ημερίδα με πολλές συμμετοχές διοργανώθηκε τον Οκτώβριο από το Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων (www.fainst.eu) σε συνεργασία με το Council for International Relations – Greece, στο Συνεδριακό Κέντρο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος. (8)
Ο Πρωθυπουργός σε εκδήλωση του Bloomberg στην Αθήνα που έγινε πρόσφατα δήλωσε: «Δεν έχουμε πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα. Μας ενδιαφέρει να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στον χώρο των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων, αλλά δεν έχουμε ιστορία όσον αφορά στο ρυθμιστικό πλαίσιο ή κατανόηση του τρόπου λειτουργίας αυτής της τεχνολογίας. Δεν έχουμε καμία εμπλοκή στο θέμα. Αλλά η πυρηνική ενέργεια είναι μια τεχνολογία μηδενικών εκπομπών, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό. Πιστεύω ότι θα αποτελέσει μέρος του όλου μείγματος. Το να αποκλείουμε μια τεχνολογία απλώς και μόνο επειδή υπάρχουν άλλες πτυχές που δεν μας αρέσουν, δεν μου φαίνεται ότι είναι ο σωστός τρόπος να προχωρήσουμε». (9)
Το κενό της «κατανόησης του τρόπου λειτουργίας αυτής της τεχνολογίας» ήρθε να καλύψει η Athlos Energy, μια εταιρεία startup που συστάθηκε επίσημα τον Σεπτέμβριο του 2024 και συνιστά την πρώτη ιδιωτική πρωτοβουλία για την ανάπτυξη πυρηνικού προγράμματος στην Ελλάδα. Για το σκοπό αυτό η εταιρεία ανέλαβε την πρωτοβουλία να εξηγήσει τα οφέλη της πυρηνικής ενέργειας και να προωθήσει τους «μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες»! (10)
Ο αντίλογος είναι πολύ περιορισμένος και είναι αναγκαίο να αναπτυχθεί. Όσο είναι καιρός…
Παραπομπές
1) Η ευρωπαϊκή πυρηνική συμμαχία ζητά νέα οδηγία «χαμηλών εκπομπών άνθρακα», euractiv.gr
2) Και επίσημα η πυρηνική ενέργεια στις «στρατηγικές» της ΕΕ, energypress.gr
3) Πυρηνική ενέργεια : Στροφή της Ιταλίας στους μικρούς αρθρωτούς πυρηνικούς αντιδραστήρες (SML), ot.gr
4) Το πολιτικό αδιέξοδο στη Γαλλία μπορεί να πυροδοτήσει νέα ενεργειακή κρίση στην Ευρώπη – Ποιες χώρες απειλούνται, energypress.gr
5) Πυρηνική ενέργεια: Η τεχνητή νοημοσύνη εκτινάσσει στα ύψη τις μετοχές, ot.gr
6) Νέα παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Πυρηνικής Συμμαχίας προς τη νέα Κομισιόν – Οι συστάσεις και 4 πυλώνες δράσης, energypress.gr
7) Πυρηνική ενέργεια: Η εκλογή Τραμπ, τα deals κολοσσών και οι μικροί αντιδραστήρες στα ελληνικά νησιά, ot.gr
8) Πυρηνική ενέργεια: Ανοίγει η πόρτα για τους αντιδραστήρες τσέπης… στην Ελλάδα, ot.gr
9) Ορθάνοιχτη η πόρτα Μητσοτάκη για τα αρθρωτά πυρηνικά, energypress.gr
10) Athlos Energy: Η startup που αλλάζει τα δεδομένα στην πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα, ot.gr
