Τι να πεις και τι να γράψεις για ένα τόσο σημαντικό πρόσωπο… Ο ρόλος του στους κοινούς μας αγώνες και η συμβολή του στη διαμόρφωση της ιστορίας έχει τέτοιο βάρος που δεν ζυγίζεται με τα μέτρα και τα σταθμά που διαθέτουμε. Είναι δύσκολο να συλλάβει κανείς το μέγεθος και την αξία του ήρωα μας, όπως είναι δύσκολο να κατανοήσει κανείς τις μεγάλες ιδέες, τα φυσικά φαινόμενα, την απεραντοσύνη του σύμπαντος… Παρ’ όλ’ αυτά η ανάγκη να μιλήσουμε για τον Φιντέλ είναι μεγάλη… Θες η προσπάθεια αποδοχής της απώλειας του, θες η απότιση ενός ελάχιστου φόρου τιμής, θες η ανάγκη υπογράμμισης του μηνύματος ότι ο αγώνας του συνεχίζεται…
Ανήκω σ’ αυτούς που αισθάνονται ευεργετημένοι. Οι σπουδαίοι άνθρωποι στους οποίους πίστεψα, μερικοί από τα νεανικά μου χρόνια, δεν με απογοήτευσαν. Μπορεί να υπάρχουν μία ή δύο εξαιρέσεις, αλλά δεν φτάνουν για να αλλάξουν το συμπέρασμά μου. Και αναμφίβολα σ’ αυτούς τους σπουδαίους ανθρώπους συμπεριλαμβάνεται ο Φιντέλ Κάστρο, μαζί με τον Μαρξ, τον Ένγκελς, τον Λένιν, τον Μάο Τσε Τουνγκ και τον Τσε Γκεβάρα, για να αναφέρω ενδεικτικά μερικούς περιώνυμους, παγκόσμιας εμβέλειας, διανοητές, επαναστάτες, που μας βοήθησαν να καταλάβουμε τον κόσμο και να τον αδράξουμε σαν ενεργοί πολίτης για να τον κάνουμε καλύτερο. Και βέβαια, υπάρχουν ανάμεσά τους και σπουδαίοι Έλληνες που μας επηρέασαν. Όχι όλοι διάσημοι ούτε γνωστοί σε πολλούς. Πραγματικά σπουδαίοι στοχαστές και δημιουργοί, αυτοί που δικαιούνται να τους αποκαλούμε πνευματικούς ανθρώπους, αλλά και ακόμα περισσότεροι απλοί άνθρωποι. Αγρότες που πολέμησαν στα βουνά και τα λαγκάδια για ωραία ιδανικά, γυναίκες που πήραν αγόγγυστα το δρόμο της εξορίας, νεολαίοι που στάθηκαν αγέρωχα μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, κομμουνιστές που έμειναν πιστοί στις ιδέες τους χωρίς να υποκύψουν στις προκλήσεις των εποχών, χωρίς να εξαγοραστούν και χωρίς να αφομοιωθούν από το σύστημα, χωρίς να μεταλλαχθούν από συμφέρον, απογοήτευση ή ηττοπάθεια. Συγγραφείς που μας άνοιξαν τα μάτια, που μας μετέφεραν σε κόσμους μακρινούς, άγνωστους ή φανταστικούς, γραφιάδες, ρήτορες, συνθέτες και δάσκαλοι που μας ενέπλεξαν στο μαγικό ταξίδι της γλώσσας, που μας παρέσυραν στα αμέτρητα μονοπάτια της ιστορίας, που μας αποπλάνησαν με τους στίχους τους ή μας ευφραίνουν την ψυχή με τα τραγούδια τους. Και κυρίως αυτοί που δεν διεκδίκησαν τίποτα για τον εαυτό τους, κι αυτό που πήραν τους το απέδωσαν οι κοινωνίες για τη θετική συμβολή τους στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, στην κατάκτηση των στοιχειωδών δικαιωμάτων μας, στη διαφύλαξη της αξιοπρέπειας μας και στη διαμόρφωση των αντιλήψεων και των χαρακτήρων μας. Που δεν έγιναν «επώνυμοι» όπως άκομψα και άστοχα αποκαλούμε προνομιακά όσους γίνονται δημόσια πρόσωπα, ούτε διεκδίκησαν δάφνες για τη θετική επί γης ύπαρξή τους. Όλοι εκείνοι, γνωστοί και άγνωστοι, που μας ευεργέτησαν απλόχερα και άφησαν ένα θετικό αποτύπωμα στη ζωή μας. Η ζωή αξίζει περισσότερο όταν κανείς έχει μπορέσει να πάρει κάτι από το άρωμα αυτών των σπουδαίων ανθρώπων.
Άραγε, πώς θα ήταν ο μικρόκοσμός μας χωρίς αυτούς όλους;
Μα καλά…
Μα καλά, ρωτάει ο άλλος, τι είναι αυτοί; Θεοί; Αλάνθαστοι και αμόλυντοι;
Όχι, βέβαια, γιατί δεν υπάρχουν άνθρωποι που να ανταποκρίνονται σε τέλεια πρότυπα. Ο καθένας, όμως, ας κρίνεται από την κύρια, τη βαρύνουσα πλευρά του, από την πιο σημαντική πτυχή του, ακόμα κι από μια λεπτομέρειά του που μπορεί να αφήσει ένα ανεξίτηλο θετικό ίχνος της στη ζωή του ατόμου, της κοινωνίας, του σύμπαντος κόσμου.
Είναι παράλογο να περιμένεις από τους σπουδαίους ανθρώπους να είναι υπεράνθρωποι, χωρίς αδυναμίες και κουσούρια. Δεν είναι πάντα εύκολο να διαχωρίζει κανείς τη μία πλευρά του ανθρώπου από την άλλη, το καλό μέρος από το κακό ή το μέτριο, αλλά είναι σίγουρα λάθος να ακυρώνει κανείς τα πάντα είτε με συμψηφισμό είτε με την επίκληση μιας καθαρότητας που υπάρχει μόνο στα μυθιστορήματα και τα θρησκευτικά μονοθεϊστικά δόγματα.
Οι δικοί μας «γκουρού», τα δικά μας «πρότυπα», οι δικοί μας «δάσκαλοι» και οι δικοί μας «ευεργέτες» δεν μπορεί παρά να είναι γήινοι, με αρχή, μέση και τέλος, με τα πάνω τους και τα κάτω τους, με τα συν και τα πλην τους.
Δεν είναι προϊόν ευθυκρισίας η τάση ορισμένων ανθρώπων να έλκονται από το μίζερο και άσχημο σε βάρος του ωραίου και του θετικού. Και να αναδεικνύουν μόνο το κακό, το άσχημο και το ελαττωματικό για να αξιολογούν τους χαρακτήρες, τις συμπεριφορές και το έργο των άλλων ανθρώπων, φτάνοντας συχνά σε ακραίες εκτιμήσεις που ακυρώνουν ανθρώπους, ιδέες, πράξεις και προσφορές.
Και τι δεν έχουμε διαβάσει για τον Βελουχιώτη (τον δηλωσία και σφαγέα) και τον Ζαχαριάδη (τον συμμορίτη και προδότη)! Αλλά και τι δεν έχουμε ακούσει για τον Βαμβακάρη (τον χασικλή), τον Καζαντζίδη (τον κλαψιάρη) και τον Χατζιδάκι (την αδερφή)!
Και λες, ρε μεγάλε, δεν καταλαβαίνεις ότι σου διαφεύγει η ουσία; Ότι βλέπεις το δέντρο και χάνεις το δάσος; Εάν δεν είσαι πωρωμένος και κομπλεξικός, τι ψάχνεις και πώς το ψάχνεις; Ούτε ιδανικές κοινωνίες υπάρχουν ούτε άνθρωποι που έχουνε βγει από μία μηχανή που κατασκευάζει μοντέλα με τις δικές σου προδιαγραφές. Όλοι οι άνθρωποι είναι σαν και μας. Με την αχίλλειο πτέρνα τους. Τους κρίνεις απ’ αυτό που καταλαγιάζει, αυτό που μένει, απ’ αυτό το αλλιώτικο, το διαφορετικό, το επιπλέον που αλλάζει τον ρου της ιστορίας και τον τρόπο που σκεφτόμαστε, που διαμορφώνει καινούργιες καταστάσεις και αναπλάθει τον μικρό ή μεγάλο κόσμο… Εάν εσύ δεν το βλέπεις, έχεις πρόβλημα, από συμφέρον ή διανοητική μυωπία.
Ανοιχτομάτης,
Γκαούρ
