Τι βλέπουμε όταν δεν βλέπουμε τίποτα
Του Γιώργου Κοροπούλη
Λόγιος φίλος μου έτυχε, προ ημερών, να ξαναδιαβάσει λίγες σελίδες από την Ιστορία του Θουκυδίδη – κι έπειτα, αναπόφευκτα, περισσότερες: το επεισόδιο των Ερμοκοπιδών και τις προετοιμασίες για τη Σικελική Εκστρατεία, που υπήρξε η αρχή του τέλους για την αθηναϊκή υπερδύναμη. Πρόκειται για το χρονικό της απόλυτης τύφλωσης – κι ο Θουκυδίδης το εκτυλίσσει ακριβώς μέσω εικόνων: κοιτάει με τα μάτια των Αθηναίων και «βλέπει» τι έβλεπαν, δηλαδή τι σκέπτονταν και τι δεν μπόρεσαν να δουν ώς το τέλος…
Και έτυχε, πάλι, να διαβάσει, αμέσως μετά, τη Νέα Ιστορία του Ζώσιμου: ένα συμπίλημα αποσπασμάτων από τον Ευάγριο και τον Ολυμπιόδωρο, που αυτός ο παγανιστής τα συγκολλά ή τα αναδιατυπώνει εν συντομία, για ν’ αναδείξει το σχήμα που έχει εξαρχής στο μυαλό του. Όπως ο Πολύβιος διηγήθηκε την άνοδο της Ρώμης, έτσι και τούτος εδώ θέλει, από το σημείο όπου βρέθηκε (στο πέρασμα από τον 5ο στον 6ο μ.Χ. αιώνα), να διηγηθεί την παρακμή της και να υποδείξει τον αίτιο – που είναι, φυσικά, ο Χριστιανισμός. Εξ ου και η εν λόγω Νέα Ιστορία διαβάστηκε από λίγους και εν κρυπτώ, δίχως να εξασφαλίσει εν καιρώ το ανάλογο φωτοστέφανο: είναι απλώς το αφυές, κουραστικό σύγγραμμα ενός μέσης μορφώσεως και ελληνομάθειας «εθνικού», που «βλέπει» τις ιδεοληψίες του μόνο…
Ο λογιότατος φίλος μου μού υπέδειξε την παράλληλη ανάγνωση, ελπίζοντας ότι η αναγωγή στα καθ’ ημάς είναι επαρκώς κοινότοπη – και πράγματι ήταν: Οι περίφημες «αναλύσεις» για την κρίση, που διαβάζουμε ή ακούμε και επαναλαμβάνουμε, κινούνται στο επίπεδο του Ζώσιμου – όλες. Αναμασήματα είναι κι αντιγραφές, που συγκολλώνται και αναδιατάσσονται για ν’ αναδείξουν οι «ειδικοί» το εκάστοτε σχήμα ερμηνείας που πρέπει να τυποποιηθεί και να αναπαραχθεί – και που δεν ερμηνεύει τίποτα, γιατί η ουσία του είναι ο τρόμος ή οι αυταπάτες που σπέρνει…
Αυτομαστιγώσεις, ιερεμειάδες, μαλώματα και τραβήγματα αφτιών, θρήνοι και κοπετοί και, απ’ την άλλη, κομπορρημοσύνες κι ατάκες αναμειγνύονται κι εναλλάσσονται συσκοτίζοντας το προφανές – ενώ απαιτείται μια άλλου τύπου οξυδέρκεια, που θ’ αναδεικνύει πριν απ’ όλα τι «βλέπουμε» όταν κοιτάμε τα φανερώματα της κρίσης, δηλαδή τι σκεπτόμαστε και τι δεν μπορούμε να δούμε. Το ότι μια τέτοιας λογής οξυδέρκεια (που οφείλεται, άλλωστε, στην επίμονη «εργασία του αρνητικού»: στο διαρκές ξεκαθάρισμα των λογαριασμών με την ίδια μας την ψευδή συνείδηση) χαρακτηρίζει την καθ’ ημάς Αριστερά είναι ηλίου φαεινότερον – και με γεμίζει, εννοείται, ελπίδες.
