του Σπύρου Παναγιώτου
Το χαλάρωμα της στρόφιγγας των προσφυγικών ροών έφερε στα νησιά του Β.Α. Αιγαίου περισσότερους από 1.500 πρόσφυγες και μετανάστες τον μήνα Νοέμβριο. Στην πράξη, η συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας καρκινοβατεί και τα κύματα προσφυγικών ροών μετατρέπονται σε ένα ακόμα όπλο εκβιαστικών πιέσεων από το καθεστώς Ερντογάν. Οι πρόσφατες εξελίξεις στη Γερμανία και οι διαφωνίες, μεταξύ άλλων σοβαρών θεμάτων, σχετικά με τη στάση της νέας γερμανικής κυβέρνησης για το πλαφόν υποδοχής νέων προσφύγων, φανερώνουν ότι η Τουρκία θα συνεχίσει την πολιτική εκβιασμών. Φαίνεται πως το «όπλο» των προσφύγων αποδεικνύεται εξαιρετικά ισχυρό και πιο αποτελεσματικό, συγκριτικά με τις υποκριτικές φωνές της Δύσης για σταμάτημα των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, με πρόσχημα την καταπάτηση θεμελιωδών ελευθεριών στην Τουρκία.
Δεν είναι τυχαίο ότι η ένταση στις σχέσεις Ε.Ε. – Τουρκίας δεν περιλαμβάνει διαμαρτυρίες για τη σχεδιασμένη απελευθέρωση των προσφυγικών ροών. Οι χώρες της Ευρώπης δεν ανησυχούν ιδιαίτερα καθώς έχουν εξασφαλίσει ότι η Ελλάδα θα αποτελεί τον μοναδικό χώρο υποδοχής και εγκλωβισμού τους. Η απαγόρευση μετακίνησης τους από τα νησιά του Αιγαίου στην ηπειρωτική Ελλάδα, αποτελεί μια πρόσθετη ασφάλεια καθώς αποτρέπει τη διαφυγή τους, μέσω της Βαλκανικής οδού, προς την Ευρώπη.
Ο Ερντογάν δείχνει να κατανοεί τη διεθνή διελκυστίνδα και σχεδιασμένα συμμετέχει στο γεωπολιτικό παιχνίδι αξιοποιώντας ισχυρά όπλα. Οι πρόσφατες εξαγγελίες του για ένα εξοπλιστικό πρόγραμμα πολλών δισεκατομμυρίων, δεν αφήνουν ασυγκίνητα τα δυτικά μονοπώλια. Ήδη, Γαλλία και Βρετανία, δίπλα στις διμερείς οικονομικές σχέσεις που έχουν υπογράψει με την Τουρκία, περιγελώντας το μπλοκάρισμα των ενταξιακών σχέσεων, συζητούν τη συμμετοχή τους στο εξοπλιστικό πρόγραμμα του Ερντογάν. Η δυσφορία της Γερμανίας και κυρίως των ΗΠΑ είναι παραπάνω από φανερή.
Οι ακραίες διπλωματικές ακροβασίες του Ερντογάν δεν γίνονται στην τύχη. Και φαίνεται ότι καταγράφουν κέρδη και ζημιές. Η αναβάθμιση των σχέσεων του με τη Ρωσία του επιτρέπει να έχει λόγο στις εξελίξεις στην Μ. Ανατολή και να διεκδικεί την αποτροπή δημιουργίας κουρδικού κρατιδίου στα νότια σύνορα της χώρας. Η αγορά των πυραύλων S400 αναδεικνύει την Τουρκία σε ισχυρή περιφερειακή στρατιωτική δύναμη σε μια ταραγμένη περιοχή, ικανή να διαφυλάξει τα γεωπολιτικά της συμφέροντα. Την ίδια στιγμή οδηγεί σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ και πιθανά θέτει τον Ερντογάν στο στόχαστρο των μυστικών της υπηρεσιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, αν και δεν υπάρχει καμιά επίσημη κυβερνητική ανακοίνωση, ο Τύπος των ΗΠΑ και «ειδικοί αναλυτές», όλο και πιο συχνά αναφέρονται στο ασυμβίβαστο να διαθέτει η Τουρκία δύο όπλα αιχμής, τους ρώσικους πυραύλους S 400 και τα αμερικάνικα μαχητικά F35. Κάτι τέτοιο θα επέτρεπε στους Ρώσους να «αποκωδικοποιήσουν» την τεχνολογία των F35 και να αποδυναμώσουν το αμερικάνικο όπλο. Είναι άγνωστο αν τα δημοσιεύματα αυτά θα οδηγήσουν στην ακύρωση της συμφωνίας μεταξύ ΗΠΑ – Τουρκίας. Κάτι τέτοιο πιθανόν να οδηγούσε την Τουρκία στην αγορά αντίστοιχων δυνατοτήτων μαχητικών αεροπλάνων από τη Ρωσία, διευρύνοντας το «χάσμα» με τη Δύση. Καθόλου εύκολη υπόθεση, αν συνεκτιμήσει κανείς τη γεωπολιτική θέση και το οικονομικό μέγεθος της Τουρκίας.
Έτσι, προς το παρόν οι κινήσεις περιορίζονται σε εκατέρωθεν κατηγορίες και παρασκηνιακές πιέσεις. Μεταξύ άλλων, σημαίνουσα σημασία έχει η δίκη του Ρεζά Ζαράμπ, προσωπικού ταμία του Ερντογάν, που κρατείται στις ΗΠΑ και δικάζεται στις 4/12 για παράνομες οικονομικές συναλλαγές με το Ιράν. Οι δραστηριότητες του Ζαράμπ, λέγεται, γίνονταν εν γνώσει και προς όφελος του ίδιου του προέδρου της Τουρκίας, γεγονός που τον καθιστά ευάλωτο αν ο «ταμίας» κάνει αποκαλύψεις. Παραμένει άγνωστο που θα οδηγήσει η δικαστική αντιπαράθεση και τι συνέπειες θα έχει για το καθεστώς Ερντογάν. Πάντως, και σε αυτή την περίπτωση φαίνεται ότι η «δικαιοσύνη» θα έχει το ένα μάτι ανοικτό προς την πλευρά της μη μόνιμης διαταραχής των γεωπολιτικών σχεδιασμών των ΗΠΑ και του ειδικού ρόλου της Τουρκίας σε αυτούς.
