Μια ολόκληρη ήπειρος μοιάζει να παραπατά, αποσυντονισμένη και αποπροσανατολισμένη, με το πολιτικό προσωπικό της να εφαρμόζει πολιτικές οι οποίες επιτείνουν, αντί να μειώνουν, την πολύπλευρη κρίση που την ταλανίζει και τους κινδύνους στους οποίους είναι εκτεθειμένη. Την ίδια στιγμή, ούτε λόγος για κοινά σχέδια διεξόδου και ανεξάρτητης ευρωπαϊκής πορείας στην παγκόσμια τρικυμία: ο σώζων εαυτόν σωθήτω και βλέπουμε… Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως υπερκρατική ολοκλήρωση δεν πρέπει να ταυτίζεται βέβαια με την Ευρώπη, καθώς οι πάτρωνες της Ε.Ε., με πρώτους τους υπερατλαντικούς, έχουν φροντίσει να κρατούν ένα μεγάλο τμήμα της (τη Ρωσία, και όχι μόνο) εκτός «συνόρων». Είναι όμως σαφές ότι το υπαρκτό οικοδόμημα της ευρωκρατίας τρίζει, ανήμπορο πια να χειραγωγεί και να συγκροτεί τις ευρύτατες κοινωνικές συναινέσεις του παρελθόντος.
Σε αυτό το φόντο, που έχει αναλυθεί εκτενώς από τις σελίδες του Δρόμου*, οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο λειτούργησαν ως μία ακόμη προσεισμική δόνηση, ως προειδοποίηση για αυτά που έρχονται. Βέβαια τα μελλούμενα κανείς δεν τα γνωρίζει, αν και μια τίμια ανάγνωση της πραγματικότητας μπορεί να οδηγήσει σε βάσιμες εκτιμήσεις. Σε κάθε περίπτωση, σχεδόν όλοι κατανοούν πια το μόνο σίγουρο: η «Ευρώπη που ξέραμε» αποτελεί παρελθόν. Οι ευρωεκλογές επιβεβαίωσαν ότι η πολιτική γεωγραφία αλλάζει, ανατρέποντας παγιωμένες αντιλήψεις και παραδοσιακές σχέσεις στρωμάτων με αυτή ή την άλλη πολιτική δύναμη. Και δεν χαρίζεται σε όσους επιμένουν να πολιτεύονται λες και ζούμε στον προηγούμενο αιώνα… Μερικές σκέψεις λοιπόν σαν εισαγωγή στα κείμενα που ακολουθούν, παρουσιάζοντας το τι συνέβη σε ισχυρά κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το πώς αναδείχθηκε μια ευρωβουλή χωρίς πυξίδα:
1 Τιμωρήθηκαν οι μεγάλες δυνάμεις του λεγόμενου δημοκρατικού τόξου, σε όλο το φάσμα τους, που επιχείρησαν δίχως επιτυχία να κρύψουν τη (συν)ενοχή τους για τη σημερινή κατάσταση πίσω από τρομοκρατικές κραυγές για «επέλαση του επικίνδυνου εθνολαϊκισμού». Έβγαζε μάτι η ανικανότητά τους να αναλύσουν τι συμβαίνει και να προσπαθήσουν να φανούν αν όχι χρήσιμες, τουλάχιστον λιγότερο επιβαρυντικές. Η πολιτική γύμνια ιδίως της Κεντροαριστεράς δεν μπόρεσε να καλυφθεί πίσω από τον μπαμπούλα του «ακροδεξιού Σκότους» τον οποίο οι επιφανέστεροι εκπρόσωποί της κουνούσαν προκλητικά μπροστά στους πολίτες.
2 Ένας από τους βασικούς λόγους της αποτυχίας των ναυαρχίδων του ευρωπαϊσμού ήταν το γεγονός ότι ευρύτατα λαϊκά στρώματα βιώνουν ήδη στο πετσί τους την πραγματικότητα ενός υπαρκτού και όχι φανταστικού Σκότους. Είναι το σκοτάδι που επιβάλλουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και το ιερατείο των Βρυξελλών, ρίχνοντας πάνω από τη Γηραιά Ήπειρο ένα βαρύ πέπλο κοινωνικής αναλγησίας, καταστροφικών πολιτικών, πολεμικών τυχοδιωκτισμών, τσαλαπατήματος της εθνικής κυριαρχίας και πρωτοφανούς περιφρόνησης της λαϊκής βούλησης και αξιοπρέπειας.
3 Οι κοινωνίες που υποφέρουν, τα λαϊκά στρώματα που ασφυκτιούν και θυμώνουν σε αυτό το περιβάλλον, ψάχνονται και ψάχνουν. Άλλοι γυρνούν την πλάτη σε διαδικασίες όπως οι εκλογές για μια ευρωβουλή που… δεν βουλεύεται, κι άλλοι αναζητούν ανάσα ή διέξοδο στο υπαρκτό πολιτικό φάσμα. Ο ορυμαγδός απειλών για τον ακροδεξιό κίνδυνο ηχεί στα αυτιά τους κούφιος όταν προέρχεται από δυνάμεις που έχουν βάλει το χεράκι τους για να σκοτεινιάσει η ζωή των πολλών, και καθημερινά τσαλακώνουν τα τελευταία υπολείμματα δημοκρατίας.
4 Έτσι φτάνουμε στις προσεισμικές δονήσεις της περασμένης Κυριακής: πρώτη δύναμη οι «ακροδεξιοί» σε Βρετανία, Γαλλία και Ιταλία, τρία από τα ισχυρότερα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα εισαγωγικά προφανώς και αμφισβητούν τη στάμπα που οι ελίτ, το πολιτικό προσωπικό τους και οι διανοούμενοί τους επιχειρούν να βάλουν σε κόμματα όπως το βρετανικό Brexit. Ο Τομ Φλάναγκαν, στέλεχος των Σκωτσέζων Εργατικών, βάζει τα πράγματα στη θέση τους επ’ αυτού: «Ο Φάρατζ δεν είναι φασίστας, και τα μέλη της οικογένειάς μου που ψήφισαν το κόμμα Brexit επίσης δεν είναι. Ότι χωριά και πόλεις ανθρακωρύχων ψηφίζουν τον θατσερικό Φάρατζ δεν είναι δικό τους πρόβλημα: είναι πρόβλημα των Εργατικών που δεν ακούν τον λαό»**.
5 Την ίδια στιγμή, πάλι σε ισχυρά κράτη μέλη, ενισχύονται και δυνάμεις όπως οι Πράσινοι, που απορροφούν ψηφοφόρους δυσαρεστημένους από την Κεντροαριστερά αλλά και την Κεντροδεξιά. Αυτές, θεωρούμενες μικρές στην παλιότερη πολιτική ευρω-γεωγραφία, μπορεί τώρα να παίξουν πιο κεντρικό ρόλο στη διαχείριση της λαϊκής δυσαρέσκειας. Δεν είναι τυχαία η προβολή τους ως «αξιόπιστης εναλλακτικής» από μεγάλα συστημικά ΜΜΕ στη Γερμανία και αλλού. Στον αντίποδα, «και κερατάς και δαρμένος», βρίσκεται η ευρωπαϊκή Αριστερά: έχοντας συνταχθεί εκούσα-άκουσα με το στρατόπεδο του ευρωπαϊσμού και του μετανεωτερικού δικαιωματισμού, και χλευάζοντας τον «πολιτικό πρωτογονισμό» πλατιών λαϊκών στρωμάτων με τα οποία διέρρηξε τις σχέσεις της από καιρό, ήρθε η ώρα να περάσει από το ταμείο…
6 Η αρχική εικόνα των ηγετών των κρατών μελών της Ε.Ε. στη μετεκλογική Σύνοδο Κορυφής ήταν… συγκινητική: υπεράνω κομματικής τοποθέτησης, παρηγορούσε ο ένας τον άλλον για το κακό που έπαθαν. Λίγο αργότερα το σκηνικό είχε αλλάξει: φιλογερμανοί και αντιγερμανοί, αρκετοί και πάλι «υπεράνω κομμάτων», είχαν αρπαχτεί για το ποιος θα αντικαταστήσει τον Γιούνκερ στην προεδρία της Επιτροπής. Μάταια η αδυνατισμένη κι άλλο στις κάλπες Μέρκελ, φάντασμα του παλιότερου εαυτού της, καλούσε τους εταίρους της στο σεβασμό του άγραφου κανόνα – ότι δηλαδή ο πρόεδρος της Κομισιόν προέρχεται από την πρώτη σε έδρες πολιτική οικογένεια. Οι αμφισβητίες κάνουν ουρά πλέον, με επικεφαλής τον επίσης τσουρουφλισμένο αλλά πάντα φιλόδοξο Μακρόν, που ποντάρει σε πολλαπλές καραμπόλες για να μπλοκάρει τον εκλεκτό της Μέρκελ. Τόσο κράτησε η πολυδιαφημισμένη προεκλογικά «ενότητα των 27»…
7 Η διοίκηση Γιούνκερ καλείται να παραδώσει τα κλειδιά των Βρυξελλών στο νέο, θολό και αντιφατικό πολιτικό τοπίο που ανέδειξαν οι κάλπες. Με την ευρωκρατία τραυματισμένη και τις κεντρόφυγες δυνάμεις να πολλαπλασιάζονται, με βαθύτερη την ενδόρρηξη εντός των αρχουσών τάξεων και με τη λαϊκή κατακραυγή ενισχυμένη, δίχως να είναι ορατά τα στοιχεία που οδηγούν σε μια νέα ισορροπία και σχετική σταθερότητα, η όποια νέα διοίκηση θα δοκιμαστεί σκληρά. Πόσο μάλλον που ο διεθνής περίγυρος γίνεται όλο και πιο χαοτικός και το δυτικό στρατόπεδο στο σύνολό του αντιμετωπίζει την ολοένα και πιο ανοιχτή αμφισβήτηση αντίπαλων δυνάμεων. Σ’ αυτό το φόντο, τα σαλπίσματα για μάχη του ευρωπαϊκού Φωτός ενάντια στο εθνολαϊκιστικό Σκοτάδι προκαλούν μόνο οίκτο για τους σαλπιγκτές…
* Βλ. μεταξύ άλλων τα «Οκτώ σημεία για την Ευρώπη» (φύλλο 456, σελ. 16-17).
