Στο πολιτικά καταθλιπτικό περιβάλλον της ελληνικής κατακερματισμένης Αριστεράς ήταν φυσικό να ταράξει ευχάριστα τα νερά η άμεση αντίδραση του Κομμουνιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας (ΚΚΠ) και του Μπλόκου της Αριστεράς στην υπαγωγή της Πορτογαλίας στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης και στο ΔΝΤ. Στις 7 Απριλίου ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός Ζοζέ Σόκρατες ανακοίνωσε ότι θα ζητήσει την υπαγωγή της Πορτογαλίας στον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης, στις 8 /4 το μεσημέρι συναντήθηκαν στο Κοινοβούλιο αντιπροσωπείες των δύο κομμάτων με επικεφαλής τον γ.γ. του ΚΚΠ, Ντομένικο ντα Σούσα, η μία, και το συντονιστή του Μπλόκου, Φρανσίσκο Λουσά, η άλλη. Αν μη τι άλλο, τα δύο κόμματα της πορτογαλικής Αριστεράς έδειξαν να συναισθάνονται την κρισιμότητα της περιόδου για τη χώρα τους.
Και τα αποτελέσματα δεν ήταν ευκαταφρόνητα: Όσον αφορά τις τρέχουσες εξελίξεις δήλωσαν ότι έχουν κοινές θέσεις τόσο ενάντια στο ΔΝΤ όσο και για την υποστήριξη μιας αριστερής πολιτικής κατά της χρεοκοπίας της χώρας. Δεν είναι ευκαταφρόνητα για έναν ακόμη λόγο που για τα δικά μας δεδομένα του κυνηγητού των «ψηφαλακίων» μπορεί να φαίνεται εξωπραγματικός: Εν όψει των κοινοβουλευτικών εκλογών της 5ης Ιουνίου, στις οποίες κατεβαίνουν ξεχωριστά, δεν έθεσαν την «εμφύλια» εκλογική διαμάχη πάνω από τις κοινωνικές αναγκαιότητες ενός αγωνιστικού μετώπου έναντι της «εξωτερικής χρηματοπιστωτικής επέμβασης», όπως ονομάζει το ΚΚΠ την υπαγωγή της χώρας στο γνωστό από την Ελλάδα και την Ιρλανδία Μνημόνιο. Τόνισαν ότι ο διάλογος συνεχίζεται, όπως και η συνεργασία στο επίπεδο του Κοινοβουλίου και στους κοινωνικούς αγώνες. Τα δύο κόμματα θεωρούν σημαντικό το ότι αναλαμβάνουν μια διαδικασία διαβούλευσης στη σημερινή συγκυρία. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να ιδωθεί και η διερεύνηση μιας εναλλακτικής αριστερής λύσης, αλλά και η ανάδειξη μιας αριστερής κυβέρνησης (όπως διατυπώνει την πρότασή του το Μπλόκο) ή μιας πατριωτικής και αριστερής κυβέρνησης (όπως διατυπώνει την πρότασή του το ΚΚΠ). Πράγμα που θα κριθεί και από τα αποτελέσματα των κοινοβουλευτικών εκλογών.
Εσωκομματικές διεργασίες
Το Μπλόκο της Αριστεράς θα πραγματοποιήσει το 7ο τακτικό του συνέδριο στις 7-8 Μαΐου και όπως δήλωσε ο Φ. Λουσά θα προταθεί μια στρατηγική ενότητας της Αριστεράς. Το δε ΚΚΠ πρόκειται να συγκαλέσει εθνική διάσκεψη με θέμα τις εκλογές, όπου λογικό είναι να αναμένεται συζήτηση γύρω απ’ αυτό το θέμα.
Θα πρόκειται για μια πολύ σημαντική εξέλιξη στο γενικότερο πολιτικό τοπίο. Το οποίο διαμορφώνεται, με τη συμφωνία Σοσιαλιστικού, Σοσιαλδημοκρατικού και Λαϊκού Κόμματος, καθώς και του προέδρου Καβάκο Σίλβα –κατ’ απαίτηση της Ε.Ε. μάλιστα-, στην κατεύθυνση που επιτάσσουν οι Βρυξέλλες: χρεοκρατία. Εν ονόματι της εξυπηρέτησης του χρέους προς τις τράπεζες, θα φορτωθούν στον πορτογαλικό λαό άλλα 80 δισ. ευρώ μνημονιακών δανείων, σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις και περικοπές κοινωνικών δαπανών/μισθών. Το πακέτο, όπως δήλωσε ο Όλι Ρεν, πρόκειται να αποφασιστεί ταχύτατα, ενδέχεται μέχρι τις 16/5.
Η αξιολόγηση της συνάντησης από ποικίλες πλευρές της ελληνικής Αριστεράς ως «ιστορικής» ίσως αντανακλά εν μέρει την πραγματικότητα. Όμως, στο πλαίσιο της πορτογαλικής πολιτικής, παρά τις γνωστές και σε εμάς αλληλοκατηγορίες και τις πολιτικές αποκλίσεις σε κεντρικά ζητήματα, όπως αυτό της Ε.Ε., υπάρχει μια ελαφρώς διαφορετική κουλτούρα. Το ΚΚΠ και το Μπλόκο, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, ψηφίζουν μαζί στο Κοινοβούλιο. Συνδικαλιστικά υπάρχουν γέφυρες, η CGTP (εργατική συνομοσπονδία ελεγχόμενη από ΚΚΠ) είναι ο κύριος χώρος επικοινωνίας, οι πορείες είναι πάντα κοινές. Αν και το ΚΚΠ δεν ασχολείται τόσο με τις νέες μορφές εργασιακών σχέσεων και τους νέους τρόπους οργάνωσης όσο με τον παραδοσιακό συνδικαλισμό, ακόμα και σε αυτόν τον τομέα σημειώνονται επαφές μεταξύ του προέδρου της συνομοσπονδίας και του Μπλόκου. Επίσης, υπάρχει πολιτικός και ιδεολογικός διάλογος μέσω του Cultra, συνδέσμου του δικτύου Transform! στην Πορτογαλία, που διοργανώνει ομιλίες και συζητήσεις.
Στην τοπική αυτοδιοίκηση η κατάσταση είναι πιο αρνητική. Εκεί σχεδόν δεν υπάρχει συνεργασία, το ΚΚΠ κάνει τις δικές του συμμαχίες (σε πολλές περιπτώσεις με σοσιαλιστές και σοσιαλδημοκράτες), ενώ το Μπλόκο είναι στην αντιπολίτευση.
Στην προσέγγιση των δύο κομμάτων, σημαντικό ρόλο παίζει το πολιτικό σύστημα της Πορτογαλίας και η θέση της Αριστεράς σε αυτό. Θεωρείται πραγματική αντιπολίτευση, δεν είναι πολυδιασπασμένη και το κυριότερο δεν ταυτίζεται στις πρακτικές της με τη Σοσιαλδημοκρατία και τη Δεξιά. Συνεπώς, όταν πέφτει η κυβέρνηση, όταν υπάρχει μία τέτοιου μεγέθους συνταγματική εκτροπή (μια υπηρεσιακή κυβέρνηση να φέρνει το ΔΝΤ θεωρείται εξωφρενικό σε μια χώρα με την ιστορία της Πορτογαλίας), ο κόσμος περιμένει από τη Αριστερά λύσεις. Είναι δύσκολο, λοιπόν, στην υπάρχουσα πολιτική και κοινωνική ατμόσφαιρα και εν όψει πολύ κρίσιμων εξελίξεων, να μην ανταποκριθεί το ΚΚΠ στο διάλογο και στη διακήρυξη κοινών θέσεων.
Προτάσεις αντιμετώπισης του χρέους
Το Σάββατο 9/4 το ΚΚΠ έκανε μια μεγάλη προεκλογικού χαρακτήρα συγκέντρωση στη Λισσαβώνα όπου μίλησε ο Ντομένικο ντα Σούσα. Αφού ανέλυσε τη δεξιά πολιτική και τις συνέπειές της, έριξε βάρος στην εναλλακτική λύση τόσο για το χρέος όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
«Υπάρχει εναλλακτική λύση στο πρόβλημα του χρέους και στην κρατική χρηματοδότηση», είπε. «Εκείνο που χρειάζεται είναι άμεση αναδιαπραγμάτευση του δημόσιου χρέους, τόσον όσον αφορά τις χρονικές προθεσμίες, όσο και τα επιτόκια και τα ποσά. […]μια κυβέρνηση που κρατά σθεναρή στάση έναντι της Ε.Ε., του χρηματοπιστωτικού συστήματος και των κυβερνήσεων των χωρών των οποίων οι τράπεζες είναι οι κυρίως ωφελημένες από την οργανωμένη απόσπαση εθνικών δημόσιων πόρων, δηλαδή κερδοσκοπούν με τις πληρωμές τόκων, θα μπορούσε να επιτύχει αυτή την αναδιαπραγμάτευση του χρέους» (σάιτ ΚΚΠ 9/4). Παράλληλα, πρότεινε σύγκλιση χωρών που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα χρέους και αντίσταση στα σχέδια της Ε.Ε. με στόχο την καταπολέμηση της κερδοσκοπίας, αλλά και διαφοροποίηση των σχέσεων της χώρας και της χρηματοδότησής της. Κατέληξε με την αναγκαιότητα ρήξης με τη δεξιά πολιτική και ανάδειξης μιας «πατριωτικής αριστερής κυβέρνησης», αφήνοντας να εννοηθεί ότι αυτή θα είναι ο φορέας της ανωτέρω εναλλακτικής πολιτικής.
Το Μπλόκο από την πλευρά του, με ανακοίνωσή του (επίσημος ιστότοπος), απορρίπτει επίσης την καταφυγή στον ευρωπαϊκό μηχανισμό και το ΔΝΤ (υπενθυμίζουμε ότι πέρσι, στην περίπτωση της Ελλάδας είχε συμφωνήσει με το «πακέτο» της Ε.Ε.), ζητά λογιστικό έλεγχο όλου του εξωτερικού δημόσιου και ιδιωτικού χρέους και «αναδιάρθρωση» βάσει των πορισμάτων του ελέγχου, με άρνηση πληρωμής τόκων, πανωτοκίων, καταχρηστικού χρέους.
Στους κόλπους της πορτογαλικής Αριστεράς το γάντι έχει ριχθεί ως προς τη συγκεκριμένη κοινή εναλλακτική για την αντιμετώπιση του χρέους και την πολιτική λύση που θα καταστήσει δυνατή τόσο αυτή όσο μια γενική πορεία της χώρας προς όφελος του λαού της, και θα είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε αν η κ. Παπαρήγα έχει δίκιο όταν λέει ότι τα περί ενότητας της Αριστεράς είναι «αμπελοφιλοσοφία».
