του Ηρόστρατου
Το άσπρο του ενός, το μαύρο του άλλου: Με αφορμή μια έκθεση φωτογραφίας
Να επιστρέφεις από τη Χίο γεμάτος ωραίες εικόνες και λίγες μέρες αργότερα να προσγειώνεσαι στη φρίκη μιας ακόμη πυρκαγιάς…
Και η έκθεση που είδες λίγο πριν επιβιβαστείς στο πλοίο που σε έφερε στην Αθήνα αποκτά έναν επιπλέον συμβολικό χαρακτήρα: Το άσπρο του ενός, το μαύρο του άλλου.
Κάπως έτσι είναι…
Στη συγκεκριμένη έκθεση φωτογραφίας που θα διαρκέσει μέχρι τις 15 Αυγούστου στο ΟΖ (Στοά Φραγκάκη, Απλωταριά, Χίος) ο Δημήτρης Αντώνογλου παρουσιάζει τις φωτογραφίες της Άννας Βλαχάκη που ήθελε να έχει βγάλει αυτός και η Άννα τις φωτογραφίες του Δημήτρη αντίστοιχα, γιατί «το ασπρόμαυρο είναι κι αυτό χρώμα, αφού το άσπρο είναι όλα και το μαύρο κανένα (ή και όλα…)».
Η έκθεση μου έφερε στο νου ένα βιβλίο που έχω να ανοίξω αρκετά χρόνια, το Φωτογραφία και κοινωνία της Gisele Freund που κυκλοφόρησε το μακρινό 1982 από τις Εκδόσεις Θεωρία και προφανώς σήμερα είναι δυσεύρετο. Μοιάζει, δε, παράξενο να το ξεφυλλίζεις, αυτή την εποχή, όταν η εικόνα κυριαρχεί παντού και η ψηφιακή φωτογραφία έχει περάσει ισοπεδωτικά παντού. Να επιμένεις στο ασπρόμαυρο σήμερα έχει ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Και οι δύο φωτογράφοι που απόλαυσα τη δουλειά τους στη Χίο, μέσα από τα σχήματα, τα πρόσωπα, τα τοπία, τις στιγμές που συλλαμβάνουν δίνουν ένα σαφέστατο κοινωνικό μήνυμα.
Περιδιαβαίνοντας την έκθεση ένιωσα πως διάβαζα μια οπτικοποιημένη ποιητική συλλογή. Μόνο που εγώ έγραφα τους στίχους στο μυαλό μου, με έμπνευση από τις εικόνες. Που δεν δεσμεύουν, αλλά κινητοποιούν τη φαντασία.
«Ανάμεσα στα εκατομμύρια εικόνες που δημοσιεύονται κάθε μέρα στον Tύπο και στα βιβλία, δεν βρίσκει κανείς παρά ελάχιστες που να ξεπερνάνε την απλή αναπαράσταση», έγραφε στο βιβλίο της η Freund. Σήμερα αυτό είναι περισσότερο αλήθεια από ποτέ.
Και σκέφτομαι ότι σήμερα μας λείπει πολύ, πέρα από την ίδια την καλλιτεχνική πράξη, η θεωρία της τέχνης. Όχι μια θεωρία που προορίζεται για ακαδημαϊκές αίθουσες και εκπόνηση μεταπτυχιακών εργασιών, αλλά μια θεωρία δεμένη με την πράξη. Μια θεωρία που να ζυμώνεται, καθημερινά, με όσα συμβαίνουν.
Η εικόνα κυριαρχεί, αλλά επί της ουσίας δεν κατανοούμε τη λειτουργία της.
Σκέφτομαι ακόμη πόσο έντονα αποτυπώθηκε στη μνήμη μου μια φωτογραφία της Άννα Βλαχάκη. Η εικόνα, το πρόσωπο μιας γυναίκας που φαίνεται μόλις να ξεπροβάλλει από έναν (κίτρινο τον είδε η φαντασία μου) λόφο… Αν λειτουργεί έτσι έντονα κάτι και χαράζεται αθέλητα στο μυαλό σου, δεν μπορείς παρά να προχωρήσεις το συλλογισμό και να σκεφτείς πόσο δυνατό ήταν αυτό που έζησες εξ αντανακλάσεως…
Το βιβλίο της Freund έχει πολλά παραδείγματα φωτογραφιών που έπαιξαν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην Ιστορία. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, σκεφτείτε μόνο την εικόνα του Μπελογιάννη την ώρα που μυρίζει το γαρύφαλλο. Ή τη γνωστή εικόνα του Άρη Βελουχιώτη. Συμβολική αξία ανυπολόγιστη.
Είναι σαφές πως τη γνώση και την εμπειρία αυτή, την εκμεταλλεύονται σήμερα στο έπακρο διαφημιστές και προπαγανδιστές…
Οι ασπρόμαυρες φωτογραφίες που εντοπίζουν μια αθέατη πραγματικότητα και την ξετυλίγουν μπροστά στα μάτια μας, αξίζουν ακόμη περισσότερο την προσοχή μας.
Ελπίζουμε να δούμε τη συγκεκριμένη έκθεση και στην Αθήνα.
Φεστιβαλάκι στην Κρήτη
Πολλοί προτιμούν τη Κρήτη για τις διακοπές τους, αλλά και πολλοί Κρητικοί απανταχού της Ελλάδας και του πλανήτη βρίσκουν την ευκαιρία να επιστρέψουν το καλοκαίρι στον γενέθλιο τόπο.
Από πέρυσι καθιερώθηκε στη Νεάπολη Λασιθίου Το Φεστιβαλάκι που απευθύνεται σε παιδιά όλων των ηλικιών και περιλαμβάνει πλούσιες και πρωτότυπες δράσεις.
Έτσι, λοιπόν, ετοιμάζομαι κι εγώ σαν… παιδί να βρεθώ αυτό το Σαββατοκύριακο (30 & 31 Ιουλίου) στον Δημοτικό Κήπο της Νεάπολης και να το κάψουμε!
