Η σύνοδος Κορυφής στη Λισσαβώνα (19-20 Νοεμβρίου) έρχεται να οριστικοποιήσει το νέο στρατηγικό δόγμα του ΝΑΤΟ, ύστερα από τέσσερα χρόνια διεργασιών.
1. Το ΝΑΤΟ δεν γίνεται μόνο παγκόσμιος χωροφύλακας αλλά κάτι χειρότερο: ένας παγκόσμιος γκάγκστερ. Παρίστανε το χωροφύλακα στην περίπτωση της Βοσνίας ή του Κοσσόβου. Στο Αφγανιστάν δεν παριστάνουν τίποτα και δεν έχουν καν τολμήσει να κατηγορήσουν τους Ταλιμπάν για υπόθαλψη διεθνούς τρομοκρατίας. Η νατοϊκή κατοχή στο Αφγανιστάν, όπως και η αμερικανική κατοχή στο Ιράκ, είναι απλώς απροσχημάτιστη. Δεν είναι το μόνο. Για παράδειγμα, με την επιχείρηση Active Endeavor το ΝΑΤΟ έχει, ουσιαστικά, καταλάβει τη Μεσόγειο από το 2003 χωρίς καν να αιτηθεί κάποια άδεια του ΟΗΕ και ελέγχει, με το έτσι θέλω, εμπορικά πλοία στο όνομα της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, των όπλων μαζικής καταστροφής και της πειρατείας.
Στις 7/10 το Reuters μετέδιδε πως «το ΝΑΤΟ πρέπει να παραμείνει ικανό για αποστολές επιχειρήσεις επιπέδου Αφγανιστάν», σύμφωνα με το γενικό γραμματέα της Συμμαχίας Ράσμουνσεν που τόνισε «την ανάγκη να διατηρηθεί η ικανότητα για οργάνωση αποστολών μεγάλου μεγέθους ανά τον κόσμο». Ο Μπους στη σύνοδο του Βουκουρεστίου το 2008 είχε αναφερθεί στο ΝΑΤΟ ως «εκστρατευτική συμμαχία». Ο Ρ. Γκέιτς, αμετακίνητος υπουργός Άμυνας των Μπους και Ομπάμα, σε ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας τον περασμένο Φεβρουάριο σημείωνε πως «σε στρατηγικό επίπεδο η σημαντικότερη εξέλιξη του ΝΑΤΟ, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, είναι η μετάβαση από μια στατική αμυντική δύναμη σε μια εκστρατευτική δύναμη, από μια αμυντική συμμαχία σε μια συμμαχία ασφαλείας».
Ο Ομπάμα δεν έριξε το βάρος στο Αφγανιστάν για «να τελειώνει τη δουλειά», όπως ισχυριζόταν αλλά, αντίθετα, για να ανοίξει τις δουλειές του ΝΑΤΟ. Το Αφγανιστάν είναι η πρόβα τζενεράλε του νέου, παγκόσμιου, εκστρατευτικού και γκανγκστερικού ΝΑΤΟ που διεξάγει εκεί τον πρώτο στην ιστορία του χερσαίο πόλεμο.
2. Το Άρθρο 5 της Συμμαχίας που προέβλεπε τη συμπαράταξη σε περίπτωση που κάποιο μέλος δεχόταν στρατιωτική επίθεση αλλάζει, έτσι ώστε κάθε φορά που επιτίθενται οι ΗΠΑ επικαλούμενες «αυτοάμυνα» να πρέπει οι σύμμαχοι να συμπράττουν. Στο Αφγανιστάν οι ΗΠΑ ακόμη και τώρα πιέζουν τους πάντες, και πολλές χώρες που δεν ανήκουν στο ΝΑΤΟ, να βοηθήσουν το… θύμα της 11/9/2001! Κυρίως, ξεχειλώνει ταυτόχρονα η έννοια της «επίθεσης» και αντικαθίσταται ουσιαστικά από αυτήν της απειλής και του δικαιώματος της προληπτικής επίθεσης ως άμυνα στην απειλή… Ως γνωστό, οι ΗΠΑ απειλούνται από τους πάντες, από κράτη και μη-κράτη, από πυρηνικές κεφαλές και τρομοκράτες μέχρι χάκερ και, μεθαύριο, από την εθνικοποίηση μιας επιχείρησης, από μια λαϊκή εξέγερση ή τη διακοπή ενός ενεργειακού αγωγού.
3. Στη σταυροφορία του Αφγανιστάν συμμετέχουν οι 28 χώρες του ΝΑΤΟ, 13 χώρες του νατοϊκού Συνεταιρισμού για την Ειρήνη και ακόμη 11 χώρες που δεν ανήκουν σε τίποτα από τα δύο. Από την υπερβάλλοντος ζήλου Δανία που εξάλειψε τα υποβρύχιά της για να διπλασιάσει την εκστρατευτική δύναμη υπέρ ΝΑΤΟ, έως τη Γεωργία που τα δίνει όλα για το αφεντικό της.
Στο Αφγανιστάν διεξάγεται τρόπον τινά μια άσκηση που φέρνει στρατιωτικά κοντά τις 50 αυτές χώρες με τις ΗΠΑ. Οι τελευταίες εκβιάζουν τους πάντες να στοιχηθούν πίσω τους μπροστά στα μεγάλα ενδο-ιμπεριαλιστικά σχίσματα του μέλλοντος. Επιπλέον, εκβιάζουν για μεγαλύτερη στρατιωτικοποίηση των χωρών του ΝΑΤΟ (μόνο 5 χώρες υπερβαίνουν το προβλεπόμενο 2% του ΑΕΠ σε στρατιωτικές δαπάνες), για μοίρασμα του κόστους, για εξειδίκευση και νατοποίηση του στρατού τους, κατά το παράδειγμα της Δανίας.
Το μεγαλεπήβολο αμερικανικό σχέδιο του ΝΑΤΟ 3 θα κριθεί, μεταξύ άλλων, στις επιλογές του ευρωπαϊκού του πυλώνα. Σήμερα, στο Αφγανιστάν, στα Βαλκάνια, στη Μεσόγειο, στην Αφρική, συμμετέχουν πάνω από 70.000 Ευρωπαίοι στρατιώτες, αριθμός μεγάλος. Ωστόσο, η απροθυμία βασικών δυνάμεων όπως οι Γαλλία και Γερμανία να συνεισφέρουν αναλογικά με τις ΗΠΑ και η απαίτησή τους να συνεισφέρουν αναλογικά με το τι πραγματικά κερδίζουν από αυτή τη στοίχιση στις περιπέτειες των ΗΠΑ, καθώς και οι μελλούμενες αναδιατάξεις στο παιχνίδι με τις άλλες μεγάλες δυνάμεις, θα προσδιορίσουν την ευθραυστότητα ή επιτυχία του «νέου αμερικανικού αιώνα». Προς το παρόν, όπως παραδέχονται Αμερικανοί ειδικοί, το ευρωπαϊκό ΝΑΤΟ «παρέχει στις ΗΠΑ μια νομιμοποίηση για δράση που δεν τους παρέχουν οι συνασπισμοί των προθύμων και επιτρέπει στους Ευρωπαίους να προβάλλουν τη δύναμή τους κατά τρόπο που δεν θα μπορούσαν μόνοι τους»(2).
4.. Αν η Ρωσία είναι σήμερα το κακό παιδί που πρέπει να «στρώσει», το βλέμμα είναι στην πραγματικότητα στραμμένο στην Κίνα. Η στροφή προς την Ινδία, η εγκατάσταση δεκάδων στρατιωτικών βάσεων στο Αφγανιστάν, οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις των ΗΠΑ με χώρες όπως το Βιετνάμ και η Καμπότζη, οι σχέσεις του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ με την αφρικανική ήπειρο, κοιτούν προς τα εκεί. «Πρέπει να προσεγγίσουμε νέους και σημαντικούς συνεταίρους όπως η Κίνα και η Ινδία, πρέπει να ενθαρρύνουμε τις διαβουλεύσεις ανάμεσα σε ενδιαφερόμενους συμμάχους και συνεταίρους για ζητήματα ασφάλειας, με το ΝΑΤΟ ως άξονα αυτών των συζητήσεων», δηλώνει ο Ράσμουνσεν. Το ΝΑΤΟ στην ανατολική και νότια Ασία… Ως αποκλειστικός άξονας για ζητήματα ασφάλειας… Ούτε ΟΗΕ ούτε κανείς άλλος, παρά μόνο το ΝΑΤΟ, με μια στρατιά 50 χωρών από πίσω, με βάσεις ολόγυρα, με στόλους τριγύρω και με τα πυρηνικά, θα διαβουλευτεί για ζητήματα ασφάλειας με την Κίνα που ίσως ενδιαφέρεται…
5. Η Ρωσία είναι το άμεσο θήραμα. «Όσο η Ρωσία πιστεύει ότι είναι μια Μεγάλη Δύναμη που αξίζει να έχει τη δική της φωνή στα ζητήματα ασφαλείας της Ευρώπης»(2)… Αυτό είναι κάτι που δεν εμπίπτει στις ανοχές των ΗΠΑ που επιθυμούν το «κόντεμα» της Ρωσίας. Πρώτη στις κατά σειρά απειλές του πρόσφατα ανακοινωθέντος στρατιωτικού Δόγματος της Ρωσίας είναι η επέκταση του ΝΑΤΟ και των στρατιωτικών του βάσεων. Η Ρωσία αντιπροτείνει να ενταχθούν τα δικά της συστήματα συλλογικής ασφάλειας με Κίνα και ό,τι της απέμεινε ως επιρροή από την πρώην Σ. Ένωση σε ένα κοινό σύστημα με τις ευρωατλαντικές δομές. Αποζητά ένα Ελσίνκι Νο2 και ποντάρει στις αντιθέσεις Ευρώπης-ΗΠΑ. Αλλά οι τελευταίες σνομπάρουν και καμώνονται πως αυτά είναι μικρομεγαλισμοί. Πιέζουν πολύ από δυσμάς, προσπαθούν να χωθούν στις αντιθέσεις Κίνας-Ρωσίας και θα πιέσουν περισσότερο στο μέλλον για τα πυρηνικά της τελευταίας, με όπλο και την απειλούμενη αντιπυραυλική ασπίδα. Η Μόσχα «γαβγίζει» πως δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά της, αν ξεπεραστούν κάποιες γραμμές. Η επ’ αόριστον αναβολή της ένταξης Ουκρανίας και Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, παρά τη φόρα που είχαν πάρει αφού πρώτα η Ρωσία έδειξε τα δόντια της, επιβεβαίωσε για πολλοστή φορά το «και ο άγιος φοβέρα θέλει».
«Προφητείες» και παραινέσεις του… γερακιού
Αναφερόμενος στις τρεις φάσεις του ΝΑΤΟ, σε άρθρο του πριν από τέσσερα χρόνια, το γεράκι των Δημοκρατικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ έγραφε: «Η φάση Ι ήταν η συγκρότηση της συμμαχίας στα τέλη του 1940 και ο ίδιος ο Ψυχρός Πόλεμος. Η φάση ΙΙ ήταν η διεύρυνση και αναδιοργάνωση του ΝΑΤΟ στη μετα-ψυχροπολεμική δεκαετία του ’90, με αφορμή τη Βοσνία και το Κόσσοβο. Η φάση ΙΙΙ θέτει ένα θεμελιώδες ερώτημα: πρέπει το ΝΑΤΟ να παίξει ρόλο σε προβλήματα έξω από τον ιστορικό του “χώρο”; Χωρίς τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ θα αντιμετωπίζαμε, σήμερα, μεγαλύτερη αστάθεια στην Κεντρική Ευρώ- πη, ιδιαίτερα στα Βαλκάνια, και μεγαλύτερα προβλήματα με την μισο-αλυτρωτική και αυ- ξανόμενα αυταρχική Ρωσία. Το ΝΑΤΟ θα είχε ατροφήσει… Στο νέο περιβάλλον παγκόσμιας ασφάλειας το ΝΑΤΟ θα πρέπει να επιληφθεί των σημαντικότερων απειλών για τη συλλογική ασφάλεια των μελών του, μόνο που τώρα αυτές οι απειλές έρχονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Το ΝΑΤΟ δεν έχει ακόμη διαβεί το Ρουβίκωνα, δεν έχει κατηγορηματικά αναλάβει μια πιο παγκόσμια ευθύνη. Αυτό δεν σημαίνει ότι το ΝΑΤΟ θα έπρεπε ή θα μπορούσε να γίνει ένας παγκόσμιος χωροφύλακας (globo-cop), ούτε αποτελεί κάλεσμα για μια νέα εποχή δυτικού ιμπεριαλισμού (1).
(1) Ουάσιγκτον Ποστ, 14/3/2006
(2) James M. Goldgeier, ειδικός του ΝΑΤΟ, The Future of NATO
(3) ό.π.
