Πηγαίνοντας για ψάρεμα… ή για σύγκρουση;

Η διαμάχη Κίνας-Ιαπωνίας υπό τις ευλογίες των ΗΠΑ. Του Γιώργου Τσίπρα

Η σινοϊαπωνική διαμάχη για το νησιωτικό σύμπλεγμα Ντιαογιού είναι μια από μια σειρά διενέξεων στην περιοχή κατά μήκος των θαλάσσιων συνόρων της Κίνας που οι ΗΠΑ σιγοντάρουν με σκοπό την περικύκλωση της πιο ανερχόμενης μεγάλης δύναμης στο κόσμο.
Η περίπτωση των νησίδων Ντιαογιού, που σημαίνει στα κινέζικα «Πηγαίνοντας για ψάρεμα», είναι από τις λιγότερο περιπλεγμένες. Η Ιαπωνία ανακήρυξε τα Ντιαογιού αυτοκρατορικό έδαφος κατά το σινοϊαπωνικό πόλεμο του 1894, σε μια εποχή στην οποία η Ιαπωνία ήταν μόνο μια από τις πολλές αποικιακές δυνάμεις που λυμαίνονταν την Κίνα, διεξήγαγαν αποικιακούς πολέμους και αποσπούσαν κυριαρχικά της δικαιώματα. Η ληστρική συνθήκη που ακολούθησε την ήττα της Κίνας στον πόλεμο χάριζε, επίσης, στην Ιαπωνία ολόκληρη την Ταϊβάν και τις γύρω νήσους. Μέχρι τότε τα Ντιαογιού, όπως και οι περισσότερες βραχονησίδες διεθνώς, δεν είχαν τη σημασία ούτε και «εθνικότητα» που απέκτησαν στις μέρες μας. Ωστόσο, σίγουρα δεν ανήκαν στην ιαπωνική επικράτεια, όπως το αναγνωρίζουν Γιαπωνέζοι ιστορικοί και επιβεβαιώνουν ντοκουμέντα και χάρτες, στα οποία τα Ντιαογιού εννοούνται ή απεικονίζονται ως κινεζική επικράτεια. Είναι μετά την κατάληψή τους που αποδόθηκε στα Ντιαογιού η ιαπωνική ονομασία Σενκάκου.
Με την ήττα της Ιαπωνίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Τόκιο αποδέχτηκε τη Διακήρυξη του Καΐρου ανάμεσα σε ΗΠΑ, Βρετανία και Κίνα, που όριζε πως θα επιστραφούν στην Κίνα «όλα τα εδάφη που η Ιαπωνία έχει κλέψει από την Κίνα όπως η Μαντζουρία και η Ταϊβάν», ακυρώνοντας έτσι πρακτικά το ληστρικό τετελεσμένο του σινοϊαπωνικού πολέμου του 1894. Ωστόσο, τα Ντιαογιού δεν αναφέρονταν ονομαστικά – κάτι σαν τα «γκρίζα» νησιά στο Αιγαίο. Πατώντας πάνω σε αυτό, οι ΗΠΑ δημιούργησαν μεταπολεμικά το σύγχρονο πρόβλημα του διαμφισβητούμενου συμπλέγματος Ντιαογιού ή Σενκάκου.
Όταν το 1946 ο αμερικανός στρατός όρισε τα υπό κατοχή ιαπωνικά εδάφη, ανάμεσά τους και 1.000 περίπου νησιά και νησίδες, τα Ντιαογιού δεν αναφέρονται. Όμως, μέσα στον Ψυχρό Πόλεμο με τις συμφωνίες του Σαν Φρανσίσκο το 1951 που συνάφθηκαν χωρίς την Κίνα και τη Σ. Ένωση και τερμάτιζαν εν μέρει την κατοχή της Ιαπωνίας, οι ΗΠΑ επέκτειναν αυθαίρετα τη δικαιοδοσία των αμερικανικών κατοχικών Αρχών της Οκινάουα επί των νησίδων Ντιαογιού. Ο Κινέζος πρωθυπουργός Τσου Εν Λάι είχε τότε διαμαρτυρηθεί έντονα, δηλώνοντας το εύλογο πως η Κίνα δεν πρόκειται ποτέ να αναγνωρίσει τη Συνθήκη του Σαν Φρανσίσκο. Ωστόσο, τα Ντιαογιού δεν έτυχαν ούτε τότε ιδιαίτερης επιμονής λόγω της άτυπης εμπόλεμης κατάστασης της Κίνας με τις ΗΠΑ στην Κορέα και του επίσης μείζονος ζητήματος της Ταϊβάν, που είχε αποσπαστεί από την κινεζική επικράτεια υπό την προστασία των ΗΠΑ.
Έτσι, τα Ντιαογιού αποτέλεσαν για πρώτη φορά ρητά πεδίο διένεξης όταν τερματίστηκε η αμερικανική κατοχή της Οκινάουα το 1971 και οι ΗΠΑ απέδωσαν στην Ιαπωνία μαζί με το αρχιπέλαγος Ριούκιου και τις επίμαχες νησίδες. Υπήρξαν τότε διαμαρτυρίες σε διεθνές επίπεδο για το ζήτημα που ανάγκασαν τις ΗΠΑ και τότε και σε άλλες περιπτώσεις αργότερα να δηλώσουν πως «η συμφωνία επιστροφής της Οκινάουα (στην Ιαπωνία) δεν συνιστά αναγνώριση από τις ΗΠΑ της ιαπωνικής κυριαρχίας πάνω στις Νήσους Σενκάκου», δήλωση που εκφράζει μέχρι και σήμερα την επίσημη στάση των ΗΠΑ.
Η προκλητική στάση της Ιαπωνίας με την Κίνα αφορά και άλλα ζητήματα με πρώτο το γεγονός ότι δεν ζήτησε ποτέ ούτε συγγνώμη για τα αποικιακά και ναζιστικού τύπου εγκλήματα που διέπραττε για μισό αιώνα στην Κίνα. Στο επίμαχο, συμπεριφέρεται σαν οι νησίδες να είναι αναμφισβήτητα δικές της και προβαίνει τελευταία σε προκλήσεις. Το κύριο επιχείρημα που επικαλείται είναι… η χρησικτησία των νησίδων λόγω της αποικιακής και αμερικανικής κατοχής. Η Κίνα, ενώ θα μπορούσε εξίσου να συμπεριφέρεται σαν οι νησίδες να είναι δικές της, κρατά απλώς μια σθεναρή στάση, και δηλώνει ρητά πως «η διένεξη σχετικά με την εδαφική κυριαρχία του συμπλέγματος ανάμεσα στην Κίνα και την Ιαπωνία μπορεί να γίνει αντικείμενο διαβούλευσης ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις σε πνεύμα νηφαλιότητας και ρεαλισμού», επισημαίνοντας με νόημα πως «η ειρηνική συνύπαρξη ανάμεσα στις δύο χώρες είναι αμοιβαία επωφελής, ενώ η διαμάχη ζημιώνει και τις δύο».
Αυτός που έχει όφελος από αυτή την αμοιβαία ζημία είναι ο ίδιος που βρίσκεται πίσω από τη συντήρηση και άλλων διενέξεων στην περιοχή…

Σχόλια