Τι θα σημάνουν για τους Έλληνες αγρότες οι σχεδιαζόμενες αλλαγές. Του Φώτη Γεωργούλια
Την περίοδο αυτή βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για τη νέα Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) οι οποίες αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί τον προσεχή Ιούνιο. Δεδομένου ότι οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα επηρεάσουν τόσο το εισόδημα των Ελλήνων αγροτών αλλά και ολόκληρη την πορεία της Αγροτικής Οικονομίας της χώρας, είναι σημαντική μια πρώτη αποτίμηση για τα νέα δεδομένα της αγροτικής παραγωγής.
Η νέα ΚΓΠ διαμορφώνεται στο πλαίσιο της συνολικότερης οικονομικής κρίσης στην Ε.Ε. και του έντονα φιλελεύθερου προσανατολισμού της. Για πρώτη φορά η ΚΓΠ είναι τόσο άμεσα συνδεδεμένη με τη γενικότερη πολιτική της Ε.Ε. Tα οικονομικά της μεγέθη διαμορφώνονται στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) και τα ποιοτικά της χαρακτηριστικά εξυπηρετούν την περαιτέρω εμπορευματοποίηση και επιχειρηματικοποίηση της αγροτικής παραγωγής στο πλαίσιο του «οράματος» Ευρώπη 2020. Δεν είναι τυχαία η βάπτιση του Έλληνα αγρότη σε επιχειρηματία, όπως παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του υπουργείου Ανάπτυξης.
Η Ε.Ε. προγραμματίζει ακόμα λιγότερα κεφάλαια για τη γεωργία με μια μείωση από το 41% στο 37,4 % του Κοινοτικού Προϋπολογισμού, ενώ για την Ελλάδα οι δαπάνες για τις άμεσες ενισχύσεις θα μειωθούν κατά 1δισ. ευρώ (από τα 16 δισ. στα 15) και αναμένεται μια μέση μείωση της ενίσχυσης από τα 380 ευρώ ανά εκτάριο στα 350 ή ίσως και ακόμη λιγότερα. Όλα αυτά ενώ προγραμματίζεται μείωση κατά 5% των ενισχύσεων του 2013 (1,4 δισ. ευρώ).
Πολυδαίδαλο καθεστώς
Οι περικοπές αυτές έρχονται να επιβαρύνουν τη δεινή οικονομική κατάσταση των μικρομεσαίων αγροτών και την πίεση που υφίσταται η γεωργική παραγωγή γενικότερα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι κατά την περίοδο μεταξύ 2006-2011 υπήρξε μείωση της αξίας της γεωργικής παραγωγής κατά 16%, την ίδια στιγμή που οι αγρότες πρέπει να αντιμετωπίσουν την αύξηση της δαπάνης των εισροών (ενέργεια, λιπάσματα κ.λπ.) και τη μείωση του αγροτικού εισοδήματος κατά 22,5% με το ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων (εισαγωγές- εξαγωγές) να είναι ελλειμματικό κατά περίπου 2 δισ. ευρώ.
Όσον αφορά τις άμεσες ενισχύσεις οι αλλαγές θα είναι πολλές και ποιοτικά πολύ σημαντικές. Δομούνται όλο και περισσότερο στη λογική της αποσύνδεσης από την παραγωγή και εισάγονται νέες κατηγορίες ενισχύσεων: για πρακτικές που αφορούν το περιβάλλον (30% του προϋπολογισμού) για νέους γεωργούς, για μικροκαλλιεργητές. Οι αγρότες θα έχουν δυνατότητα άμεσης πρόσβασης μόνο στη βασική ενίσχυση η οποία καλύπτεται από το ποσό του προϋπολογισμού που απομένει μετά την αφαίρεση των ποσών που αφορούν τα ειδικά καθεστώτα ενισχύσεων και για τα οποία, προκειμένου οι αγρότες να έχουν πρόσβαση σε αυτά, θα πρέπει να καλύπτουν συγκεκριμένα κριτήρια. Ακόμα και το καθεστώς των νέων αγροτών το οποίο σε πρώτη ανάγνωση φαίνεται ως θετικό, έχει το μειονέκτημα ότι οι ενισχύσεις αυτές αφαιρούνται από τους υπόλοιπους αγρότες.
Ανεξάρτητα από τα επιμέρους κριτήρια που θα απαιτούνται και τα οποία είναι ακόμα υπό διαμόρφωση, ένα είναι σίγουρο: οι παραγωγοί για να λάβουν τις ενισχύσεις θα πρέπει να αντιμετωπίσουν ένα πολύ πιο σύνθετο καθεστώς, με πολύ πιθανή και την οικονομική τους επιβάρυνση για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους. Όλα αυτά θα δυσχεράνουν την επιβίωση των μικρομεσαίων αγροτών, ενώ θα διατηρηθεί αλλά μπορεί ακόμα και να ενταθεί η ανισοκατανομή των ενισχύσεων. Στην Ελλάδα το 55% των δικαιούχων λαμβάνει ενίσχυση μικρότερη των 1.250 ευρώ που αντιστοιχεί στο 8,9% του συνολικού ποσού των ενισχύσεων που καταβλήθηκαν.
Ιδιωτική ασφάλιση της παραγωγής
Όσον αφορά την αγροτική ανάπτυξη, ο σχεδιασμός και η χρηματοδότησή της θα γίνει στη βάση κοινών κανόνων και προτεραιοτήτων, εκπλήρωσης εκ των προτέρων όρων, που αφορούν όλα τα Ταμεία χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Κοινού Στρατηγικού Πλαισίου (ΚΣΠ) για την εκπλήρωση των στόχων της Ευρώπης 2020.
Και στον προγραμματισμό της αγροτικής ανάπτυξης είναι έντονος και εδώ ο περιβαλλοντικός προσανατολισμός (προβλέπεται ποσό τουλάχιστον 25% για γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις), ενώ η σημαντικότερη μεταβολή είναι ότι στο σχετικό κανονισμό προβλέπονται διατάξεις που ουσιαστικά ανοίγουν το δρόμο της διείσδυσης του ιδιωτικού τομέα στο χώρο της ασφάλισης της αγροτικής παραγωγής. Επιπλέον θα πρέπει να σημειωθεί ότι από τους εκ των προτέρων όρους που τίθενται και οι οποίοι θα πρέπει να έχουν εκπληρωθεί για την εκταμίευση των κεφαλαίων, ο μόνος στον οποίο ο τεχνολογικός παράγοντας υπολείπεται κατά πολύ του οικονομικού είναι αυτός της τιμολόγησης του νερού.
Συμπερασματικά, η νέα ΚΓΠ είναι μια πολιτική περισσότερο συνδεδεμένη με την γενική στρατηγική της Ε.Ε., εντείνει περαιτέρω τη μετατροπή του αγροτικού χώρου από μονοδιάστατα παραγωγικό σε επιχειρηματικά πολυλειτουργικό, με το περιβάλλον να αναδεικνύεται σε πεδίο οικονομικής δραστηριότητας.
* Ο Φώτης Γεωργούλιας είναι γεωπόνος
