Στατιστικός απολογισμός της αρθρογραφίας μου στο «Περίπτερο Ιδεών» του «Δρόμου της Αριστεράς» από το πρώτο φύλλο μέχρι το 700ο: 1.200 άρθρα, 1.750.000 λέξεις. Με ιδιαίτερες ευχαριστίες στους εκδότες και αρχισυντάκτες της εφημερίδας και στην Όλγα Μπούα για τη διαμόρφωση των σελίδων. Επίσης, διαχρονικά, στον Δημήτρη Αρβανίτη που επινόησε την καλόγουστη και ευανάγνωστη αρχιτεκτονική της εφημερίδας και στον Πέτρο Ζερβό που στήριξε εξ αρχής το «Περίπτερο Ιδεών» με τα σπουδαία και ευφάνταστα σκίτσα του. Και βέβαια, στις αναγνώστριες και τους αναγνώστες που μας παραστέκονται τόσα χρόνια!
Το σκεπτικό
Με αυτά τα θέματα που ασχολείσαι και με τον αριθμό των λέξεων που έχεις γράψει στο Περίπτερο Ιδεών, στα 700 φύλλα του Δρόμου, θα είχες βγάλει είκοσι βιβλία των 300 σελίδων, μου είπε ένας φίλος που είναι σταθερός αναγνώστης της εφημερίδας. Γιατί προτίμησες να επικεντρωθείς επί 15 χρόνια σε ένα έντυπο που απευθύνεται σε ένα σχετικά σταθερό, αλλά περιορισμένο αναγνωστικό κοινό;
Η απάντηση, εδώ και χρόνια, σε παρόμοιες ερωτήσεις έχει πολλά σκέλη. Το πρώτο, ενδεικτικά, είναι ότι ενώ είμαι βιβλιόφιλος, η εφημερίδα έχει το πλεονέκτημα να αποτελεί συλλογικό εγχείρημα και ένα βήμα διαλόγου σε καιρούς όχι μόνο έξαρσης αλλά και υπότασης. Το δεύτερο είναι ότι η βδομαδιάτικη υποχρέωση απαιτεί αυστηρή συνέπεια στη μελέτη των θεμάτων και το γράψιμο. Δεν σηκώνει ούτε αναβολές ούτε ανάπαυλες. Που σημαίνει ότι όχι μόνο παράγεις συστηματικά έργο, αλλά μπαίνεις εντατικότερα και σε μια διαδικασία συνεχούς ενημέρωσης, επιμόρφωσης και αναστοχασμού. Ψάχνεις και ψάχνεσαι σε καθημερινή βάση, 365 μέρες το χρόνο. Εξάλλου, δεν μπορείς να αφήσεις ξεκρέμαστους τους αναγνώστες σου ούτε να «κρεμάσεις» την εφημερίδα αφήνοντας τις σελίδες σου κενές! Επίσης, είναι σημαντικό ότι δεν υπάρχουν δεσμεύσεις για τα θέματα με την ευχέρεια να εξερευνώ και να θίγω όποιο με αγγίζει περισσότερο, όποιο θεωρώ πιο κατάλληλο την κάθε στιγμή. Κι αυτή η ελευθερία επιλογής είναι απολαυστική και δημιουργική. Φαίνεται κι απ’ το αποτέλεσμα. Η τακτική αυτή διαδικασία, βρέξει-χιονίσει, έχει και το πλεονέκτημα –με δεδομένο ότι η θεματολογία έχει βασικούς άξονες- να οδηγεί σε βάθος χρόνου σε μια συνεχή αναβάθμιση, έναν εμπλουτισμό, μια συμπλήρωση και -όπου προκύπτει η ανάγκη- διόρθωση των εκτιμήσεων και συμπερασμάτων του γράφοντος.
Πάντως, παρ’ όλες τις εξηγήσεις, μερικές φορές απορώ κι εγώ πώς καταφέρνω, χωρίς να βαρυγκωμώ, να έχω τόσο μεγάλη και με τέτοια διάρκεια απόδοση. Το μόνο που με απασχολεί πολύ σοβαρά είναι ότι για χάρη της εφημερίδας και των ραδιοφωνικών εκπομπών έχω αναγκαστικά βάλει σε χαμηλή πτήση την ολοκλήρωση πολλών άλλων σημαντικών σχεδίων για ντοκιμαντέρ, αρχεία, βιβλία, ταξίδια, συλλογικότητες κ.λπ. Κι αυτή η έγνοια επίμονα με πιέζει για κάποιες αλλαγές πλεύσης…
Κλείνοντας το σύντομο αυτοαναφορικό σχόλιο, θα επισημάνω ότι είναι πολύ σπουδαίο κίνητρο και στήριγμα η σχέση με τους αναγνώστες και τους ακροατές και η αίσθηση ότι η προσπάθεια αποτελεί μια συνεισφορά στον αγώνα για γνώση και αντίσταση καθώς πιάνει τόπο ιδίως σε δύσκολες εποχές και καταστάσεις, ακόμα κι αν αυτό δεν είναι πάντα αντιληπτό.
Παρακάτω, σχολιάζω μερικούς από τους άξονες γύρω από τους οποίους περιστρέφονται τα κείμενα μου τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Ελληνισμός-Ουκρανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία και η γενοκτονία στην Παλαιστίνη καθόρισαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις προτεραιότητες μου στο Περίπτερο Ιδεών. Και η έγνοια μου γι’ αυτά που γίνονται στο βορρά και στο νότο, αμφότερα ανατολικά, παραμένει αμείωτη.
Για την Ουκρανία, που τα κράτη του Δυτικού μπλοκ υπό το γενικό κουμάντο των ΗΠΑ, παγίδευσαν και έσπρωξαν δύο ιστορικά, φυλετικά και πολιτισμικά αδελφικές χώρες, σε έναν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ ομοειδών Σλάβων προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι ιμπεριαλιστικές γεωπολιτικές επιδιώξεις του ΝΑΤΟ. Και για ένα επιπρόσθετο στοιχείο που αφορά ειδικά τον Ελληνισμό της περιοχής, με την ιστορία και τη σύγχρονη παρουσία του οποίου ασχολούμαι ολόπλευρα εδώ και 30 χρόνια.
Πέρα από την αντίθεσή μου στις ραδιουργίες των Δυτικών, δηλαδή του «χώρου» στον οποίο «ανήκουμε» ελέω εθνικής υποτέλειας, το πιο τραγικό συμβάν που μας αφορά άμεσα είναι η ανεπανόρθωτη βλάβη που έπαθε ο Ελληνισμός της Ουκρανίας, που μάλλον δεν θα μπορέσει ποτέ ξανά να γνωρίσει την ακμή στην οποία έφτασε από την αρχή της δεκαετίας του 1990 μέχρι τα γεγονότα του 2014 που εξελίχτηκαν εντελώς καταστρεπτικά για την αποκαλούμενη -από τους ίδιους τους Έλληνες- «Αναγέννηση» στη μετασοβιετική περίοδο.
Με τα άρθρα μου προσπάθησα να εξηγήσω, με βάση την επί τόπου παρατήρησή μου, με πάνω από 40 ταξίδια που έχω κάνει σε όλη τη χώρα, τι συνέβη και γιατί συνέβη, τι είχαμε και τι χάσαμε. Εννοείται ότι δεν έπαψα να παρακολουθώ τον Ελληνισμό στην προσπάθειά του να ανασυγκροτηθεί στο ανατολικό και νότιο μέρος που έχει πλέον προσαρτηθεί στη Ρωσία. Σε αντίθεση, το πολιτικό προσωπικό της Ελλάδας αδιαφορεί πλήρως για τον Ελληνισμό όπως επιβεβαιώθηκε και από την άθλια δήλωση του κυβερνητικού υπουργού Δένδια ότι Ελληνισμός στην Ουκρανία δεν υφίσταται!
Αδιαφορία γενικότερη για τον απανταχού Ελληνισμό που επισφραγίστηκε με την τετελεσμένη πράξη των κυβερνήσεων να καταργήσουν το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού παρ’ όλο που η ύπαρξη και λειτουργία του αποτελεί συνταγματική επιταγή, και παρ’ όλη την προσπάθεια των κομμάτων εξουσίας να υποκλέψουν την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού με παραπλανητικές υποσχέσεις και γλειψίματα.
Παλαιστίνη – Γενοκτονία
Κι εκεί που νομίζει κανείς ότι όλες οι συμφορές έσκασαν πάνω στην Ουκρανία, ξεσπάει η γενοκτονία στην Παλαιστίνη. Δύο πελώριες καταστροφές ταυτόχρονα και, μάλιστα, στο ζωτικό μας χώρο! Οι εθνικοί μας υποτελείς τάχθηκαν αμέσως και αυθορμήτως με την πλευρά των εκτελεστών της γενοκτονίας, μέχρι νεωτέρας. Τα δυτικά Μέσα ενημέρωσης ενεργοποιήθηκαν με ένα αξιοπρόσεκτα συντονισμένο αυτοματισμό με τους δολοφόνους, οι οποίοι για τη Δύση είναι πάντα καλοί όταν ανήκουν στο μπλοκ της, από την εποχή των κονκισταδόρες μέχρι σήμερα, αδιαλείπτως. Σφαγείς, δουλέμποροι και δουλοκτήτες, πειρατές, έμποροι όπλων και ναρκωτικών, πλιατσικολόγοι και τυχοδιώκτες έποικοι, αρχαιοκάπηλοι, δικτάτορες, ρατσιστές και φασίστες αδιακρίτως υποστηρίζονται και χρησιμοποιούνται για να διασφαλίζεται η ηγεμονία και η ευδαιμονία της Δύσης.
Έτσι, χωρίς αιδώ και δισταγμό, σύσσωμη η Δύση, μητροπόλεις και δορυφόροι, κάλυψαν με την προστατευτική τους ασπίδα, με υπερσύγχρονο οπλισμό, με τον τεράστιο μηχανισμό προπαγάνδας που διαθέτουν σε παγκόσμια κλίμακα και με φραγές, απειλές και κυρώσεις σε όλα τα διεθνή συλλογικά όργανα, την εγκληματική οργάνωση των Σιωνιστών που σε ζωντανή αναμετάδοση ακρωτηριάζουν και σφαγιάζουν δεκάδες χιλιάδες μωρά, παιδιά, γυναίκες, γέρους και νέους ανθρώπους σε ένα τυφλό παραλήρημα αιμοσταγούς απανθρωπιάς, θέτοντας ταυτόχρονα την ανθρωπότητα σε κίνδυνο παγκόσμιας σύρραξης που αν συμβεί θα κάνει τους δύο προηγούμενους παγκόσμιους πολέμους να φαίνονται σαν τοπικοί. Ποτέ άλλοτε η ανθρωπότητα δεν είδε –στην κυριολεξία- τέτοιο μακελειό!
Έχοντας πολλούς φίλους Εβραίους, έχοντας μεγαλώσει με Εβραίους στην Πόλη και την Αθήνα, έχοντας συνεργαστεί με Εβραίους στη δισκογραφία και στο Ισραήλ, έχοντας όλη μου τη ζωή συγκρουστεί με τους Χριστιανούς και τους εθνικιστές που μισούν εκ πεποιθήσεως τους Εβραίους και έχοντας διαμορφώσει την προσωπικότητα και τις ιδέες μου επηρεασμένος από σπουδαίους εβραϊκής καταγωγής διανοούμενους και καλλιτέχνες, από τον Μαρξ και τον Φρόιντ ως τον Μπομπ Ντίλαν, τον Νόαμ Τσόμσκι και τον φίλο μου Βίκο Ναχμία, αισθάνομαι μια τεράστια απογοήτευση και θλίψη που αυτός ο λαός, αμέσως μετά τις αλλεπάλληλες εξοντωτικές διώξεις που έχει υποστεί από τους Δυτικούς Χριστιανούς (από τους καθολικούς Ισπανούς ως τους προτεστάντες Γερμανούς), κατέληξε να είναι έρμαιο των Σιωνιστών που αντί για τη γη της επαγγελίας που του υποσχέθηκαν, τον έσυραν και τον βύθισαν στο ναρκοπέδιο του μιλιταρισμού, του ρατσισμού και του μισανθρωπισμού.
Ως εκ τούτου, η συνδρομή στους Παλαιστίνιους, τα μεγάλα θύματα της δυτικής αποικιοκρατίας, είναι μονόδρομος και υποχρέωση για κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο που ταυτίζει τον πολιτισμό με την ανθρωπιά, την ειρήνη, τη δικαιοσύνη και την ευημερία όλων των ανθρώπων επί γης. Μία συνδρομή που κινείται παράλληλα και υπό την επιρροή των λαών και των ατόμων που έχουν ποικιλοτρόπως εκδηλώσει τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύη τους στους Παλαιστίνιους καταγγέλλοντας τα σιωνιστικά κακουργήματα, με πρώτους και καλύτερους τους Εβραίους που πάνε κόντρα στο ρεύμα μέσα στο Ισραήλ και τους Εβραίους της Διασποράς που έχουν εξεγερθεί εναντίον των Σιωνιστών στην Αμερική και την Ευρώπη.
Αποικιοκρατία: Δύση και Παγκόσμιος Νότος
Η αποικιοκρατία στον πολιτικό λόγο είχε χάσει την οξύτητά της μετά το 1990. Με την απώλεια της Σοβιετικής Ένωσης που αποτελούσε ένα εξισορροπιστή δυνάμεων που άφηνε κάποιο χώρο μέσα στη διεθνή σκακιέρα για να αναπνέουν και με το ξεσάλωμα της Δύσης που επέφερε –μεταξύ άλλων- την ένταξη της Ανατολικής Ευρώπης στο ΝΑΤΟ και τη διάλυση του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Λιβύης, της Συρίας, της Υεμένης κ.λπ., οι χώρες του Παγκόσμιου Νότου λούφαξαν φοβούμενες, μόνες κι ανυπεράσπιστες, τα χειρότερα. Αφετέρου, με την εξαφάνιση των κομμουνιστικών κομμάτων και τη συρρίκνωση και ενσωμάτωση της Αριστεράς σχεδόν στο σύνολό της, οι αναφορές στην αποικιοκρατία ελαχιστοποιήθηκαν ή εκμηδενίστηκαν σαν να μην υπήρχε καν τέτοιο ζήτημα. Όμως, στα χρόνια που ακολούθησαν, η κατάσταση δεν εξελίχθηκε όπως την έστρωνε η Δύση. Με την απρόβλεπτη από κάθε πλευρά και από κάθε άποψη άνοδο της υποτιμημένης Κίνας, τη διάψευση των εκτιμήσεων ότι η Ρωσία είναι ημιθανής και ξεδοντιασμένη και την αναμόχλευση όλων των εκκρεμοτήτων της αποικιοκρατίας που υφίστανται έξω από τη γωνία της δυτικής οπτικής, δημιουργείται ένα «μείγμα» που πολύ γρήγορα ωριμάζει και βγαίνει δυναμικά και απαιτητικά στο προσκήνιο.
Οι Δυτικοί κάνουν τη ζημιά όπου παρεμβαίνουν, αλλά από παντού προκύπτουν ήττες, φρακαρίσματα και αποβολές, όπως στο Αφγανιστάν, την Ουκρανία και την υποσαχάρια Αφρική.
Και, οι δυτικοί πολιτικοί, στρατιωτικοί, διανοούμενοι, αναλυτές και δημοσιογράφοι, σε κατάσταση αμηχανίας και απορίας, έχουν εντωμεταξύ στερηθεί τα πολιτικά εργαλεία για να εξηγήσουν και να κατανοήσουν αυτό που πραγματικά –παρά τη θέληση και τις προσδοκίες της Δύσης- συμβαίνει στην παγκόσμια σφαίρα. Επί μερικές δεκαετίες δεν διαβάζουμε ούτε ακούμε σε ολόκληρη τη Δύση αναφορές σε colonies, colonization, anticolonial και κάθε τι σχετικό με την αποικιοκρατία. Σαν να μην υφίσταται τέτοιο ζήτημα.
Αλλά τώρα, από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, αυτού του είδους οι όροι και οι χαρακτηρισμοί φτάνουν καταιγιστικά και στη Δύση, γιατί ο Παγκόσμιος Νότος όχι μόνο ορθώνει το μέχρι πρόσφατα διπλωμένο στα τέσσερα πελώριο ανάστημά του, αλλά χρησιμοποιεί και όλα τα μέσα, ηλεκτρονικά και φυσικά, από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, το Διεθνές Δικαστήριο για τη Δικαιοσύνη και την Αφρικανική Ένωση μέχρι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα διεθνή τηλεοπτικά του κανάλια, τον τοπικό Τύπο και, βέβαια, τους νεοσύστατους φορείς, όπως οι BRICS, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, η Ένωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), η Κοινότητα Ανεξάρτητων Κρατών (CIS), η Αραβική Ένωση κ.ά., για να καταγγείλει και να απορρίψει κάθε μορφή αποικιοκρατίας, ρητά και κατηγορηματικά, με το όνομα της.
Από τα πιο μικρά και λιγότερο ισχυρά κράτη, όπως τα Μπαρμπάντος και η Ουρουγουάη, τα ενδιάμεσα όπως η Κολομβία και η Μαλαισία έως τα πιο πολυάριθμα και εύρωστα όπως η Βραζιλία, η Ινδονησία, η Νότια Αφρική, η Τουρκία και η Αιθιοπία, η αποικιοκρατία ως καθεστώς, ως πρόβλημα, ως απειλή, ως βραχνάς, έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο δημόσιο πολιτικό τους λεξιλόγιο. Σε αντίθεση με τη Δύση που η λέξη αποικιοκρατία είναι σιωπηρά κομμένη και θαμμένη. Με την Κίνα, τη Ρωσία και την Ινδία να κάνουν πλάτες στο «μείγμα», ο Παγκόσμιος Νότος αναδύεται σε έναν παράγοντα που αλλάζει ακόμα και την παγκόσμια πολιτική γλώσσα με την οποία συνεννοούνται οι λαοί και επανακαθορίζουν τη μοίρα τους.
Κίνα – Νέος Δρόμος του Μεταξιού
Αν ασχολείσαι με την πολιτική και την οικονομία, τοπική ή διεθνή, με τον πολιτισμό και την κοινωνία, με την ιστορία ή με το μέλλον της ανθρωπότητας και δεν αφιερώνεις χρόνο και φαιά ουσία για να παρακολουθείς την Κίνα, είσαι οφ σε όλα, δεν μπορείς να έχεις καθαρή εικόνα για το πού πάει ο κόσμος. Μπορεί να ακούγεται κάπως απόλυτο αυτό, αλλά είμαι πεισμένος ότι ισχύει εκατό τοις εκατό. Είτε το ξέρει κανείς είτε όχι, είτε το θέλει είτε το απεύχεται, είναι μια πραγματικότητα που αλλάζει ταυτόχρονα την πορεία ενός πολύ μεγάλου κράτους και την πορεία της ανθρωπότητας. Τα παλιότερα άρθρα μου για την Κίνα, φίλοι και γνωστοί, καλοπροαίρετα, τα αντιμετώπιζαν με συγκατάβαση και επιφύλαξη. Αδιόρθωτος κινεζόφιλος ο φίλος τους, δικαιολογείται να υπερβάλλει, έλεγαν. Σήμερα, η αντιμετώπιση σταδιακά μεταβάλλεται∙ δεν έχει γίνει ακόμα παραδεκτή η νέα πραγματικότητα σε όλη της την έκταση αναφορικά με την Κίνα, αλλά έχει εξασθενήσει η άποψη ότι όποιος δεν συμφωνεί με τη δυτική θεώρηση το κάνει επειδή σώνει και καλά έχει κατάλοιπα από τις νεανικές του κλίσεις ή παρεκκλίσεις.
Προσωπικά, έμεινα επικεντρωμένος στην Κίνα γιατί ένιωθα από την εποχή που διαδόθηκαν στη Δύση τα συνθήματα «η γυναίκα είναι το μισό του ουρανού» και «αφήστε εκατό λουλούδια ν’ ανθίσουν», ότι ο λαός αυτός είναι πολύ ξεχωριστός, με άξιους ηγέτες που δεν πρόκειται να τον προδώσουν. Το γεγονός ότι αξιοποιούσαν -διαφωνώντας και συγκλίνοντας- την εμπειρία της Σοβιετικής Ένωσης για να μην υποπέσουν στα ίδια λάθη, στις ίδιες αστοχίες και εμμονές, ενίσχυε την ελπίδα μου ότι εκεί όλα θα πάνε καλύτερα. Και το σχετικά ομαλό πέρασμα από τη μια φάση στην άλλη, με δεδομένη την εντονότατη ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση που διεξάχθηκε στο εσωτερικό του κόμματος και της χώρας, ήταν μια σοβαρή απόδειξη για την ικανότητά τους, που συνδυάζεται με το πολιτισμικό τους επίπεδο και την εσωτερική τους συνοχή, να επιζητούν λύσεις αξιοποίησης των διαφορών ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις αντί να καταφεύγουν σε πράξεις μηδενισμού και καταστροφής. Κι αυτή είναι η κουλτούρα τους μέχρι σήμερα.
Κουλτούρα που –σε αντίθεση με τη δυτική- είναι συμπεριληπτική. Που χτίζει την ευημερία όχι περιτοιχισμένη, για τις ελίτ, αλλά για όλους τους πολίτες στο εσωτερικό και σε ισότιμη συνεργασία με τους άλλους λαούς σε όλη τη γη. Ειρηνικά. Με αμοιβαίο όφελος. Χωρίς πολέμους και εξαναγκασμούς. Γιατί αυτή είναι η βασική φιλοσοφία που διαπνέει το Νέο Δρόμο του Μεταξιού, στον οποίο συμμετέχουν, λιγότερο ή περισσότερο, 140 κράτη!
Είμαστε άτυχοι που όπως φαίνεται βιώνουμε τις συνέπειες της παρακμής του μπλοκ μέσα στο οποίο μας έχουν εντάξει από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, αλλά είμαστε τυχεροί που ζούμε στην εποχή που διαφαίνεται όλο και πιο ανάγλυφα ότι ένας καινούργιος κόσμος εκκολάπτεται. Και η Κίνα είναι κινητήρια δύναμη σ’ αυτή την τροπή που είναι ζήτημα και ζωής και θανάτου για την ανθρωπότητα, εφ’ όσον το δυτικό μοντέλο αποδείχτηκε ότι πέτυχε πολλά αξιοθαύμαστα, αλλά τα πέτυχε χωρίς όραμα και χωρίς πρόνοια για το μέλλον θυσιάζοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους, με λεηλασίες, δυστυχίες και πολέμους, καταστρέφοντας ασύστολα τη φύση σε σημείο που η ίδια η ύπαρξη των ζωντανών οργανισμών, από τα δέντρα και τα ζώα μέχρι τους ανθρώπους, να κινδυνεύουν με αφανισμό. Γιατί το δυτικό μοντέλο εξασφάλιζε ανέκαθεν τη μερίδα του λέοντος για τους λίγους εκλεκτούς, καίγοντας, όμως, το μέλλον όλων! Ευτυχώς, σ’ αυτό το ζοφερό ενδεχόμενο, η αντίδραση αυξάνεται και δυναμώνει.
(Τα σχόλια συνεχίζονται: Ιστορία, Πολιτισμός, Αριστερά κ.λπ.)
