Συνέντευξη στον Χρήστο Πραμαντιώτη. Πρωτοσυναντηθήκαμε με τον παπα-Χρήστο Ζαρκαδούλα και με την Παγκληρική Παλλαϊκή Αγωνιστική Κίνηση, πριν από μερικά χρόνια.
Επέμενε από τότε να θέτει έντονα το ενδοεκκλησιαστικό δημοκρατικό έλλειμμα που δεν αφήνει κανένα περιθώριο να ακουστεί η φωνή του κατώτερου κλήρου. Στις μέρες μας αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία, καθώς όπως λέει ο ίδιος στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, η διάχυτη αγανάκτηση των κληρικών για τον εξανδραποδισμό του λαού της Ελλάδας πνίγεται, δεν βρίσκει χώρο στην επίσημη έκφραση της Εκκλησίας. Ο ίδιος λέει ότι οι ιερείς πρέπει να βρεθούν στο πλάι του λαού που αγωνίζεται μια και εκεί είναι η φυσική τους θέση, ενώ δεν διστάζει να πει ότι πρέπει να τίθενται εκτός Εκκλησίας όσοι μετέχουν σε ρατσιστικές, φυλετικές και ξενοφοβικές εκδηλώσεις.
Στους χαλεπούς καιρούς των μνημονίων, η χώρα βαδίζει στον όλεθρο και ο λαός μας ματώνει. Με ποιον τρόπο στέκεται η Εκκλησία απέναντι σε αυτό το ζήτημα; Στο εσωτερικό της γίνεται κάποια τέτοια συζήτηση ή μήπως όλα εξαντλούνται σε όσα μαθαίνουμε από τις ανακοινώσεις της Ιεράς Συνόδου;
Στην ερώτησή σου κρύβεται μεγάλο μέρος της απάντησης. Όταν λες Εκκλησία εννοείς τον κλήρο και μάλιστα πολύ μικρό μέρος αυτού, τους επισκόπους-δεσποτάδες. Όχι, δεν κάνεις εσύ το λάθος, και οι ίδιοι οι επίσκοποι ταυτίζουν τον εαυτό τους με την Εκκλησία. Λένε «να έχετε εμπιστοσύνη στην Εκκλησία» και εννοούν τη Σύνοδο. Μεταξύ των κληρικών, των λαϊκών και των μοναχών, επικρατεί μεγάλη αναστάτωση και αγανάκτηση για τον εξανδραποδισμό του λαού της Ελλάδας.
Στα «πηγαδάκια» που σχηματίζονται στα διαλείμματα των συνάξεων κληρικών δεν έχω ακούσει ούτε έναν που να υποστηρίζει αυτά τα μέτρα. Είναι θλιβερό που αυτή η οργή και η αγανάκτηση δεν μπορεί να αποτελέσει θέση της Εκκλησίας, λόγω της ανυπαρξίας οιασδήποτε μορφής δημοκρατίας. Δημοκρατία δεν είναι το να εκφράζεσαι ελεύθερα, αλλά η άποψή σου να έχει κάποια βαρύτητα και δυνατότητα να γίνει άποψη του σώματος μέλος του οποίου είσαι. Τέτοια δυνατότητα στην Εκκλησία δεν υπάρχει.
Τα πάντα αποφασίζονται από την Ιερά Σύνοδο, που μάλιστα συνεδριάζει και αποφασίζει κεκλεισμένων -για το σύνολο της Εκκλησίας- των θυρών. Δεν δύναμαι, λοιπόν, να ξέρω αν γίνεται κάποια συζήτηση στο εσωτερικό της Συνόδου. Πάντως, ελπίζω να μη γίνεται κάποια παρασκηνιακή κουβέντα. Το βάδισμα στο σκοτάδι υπάρχει κίνδυνος να μας οδηγήσει στον γκρεμό και επιπλέον, όπως λέει και το τραγούδι «φοβάμαι όλα αυτά που θα γίνουν για μένα χωρίς εμένα».
Στο πλευρό των κατατρεγμένων
Ο λαός μας βρίσκεται και αγωνίζεται τα τελευταία δύο και περισσότερα χρόνια στους δρόμους και τις πλατείες, προσπαθώντας να σταματήσει την κατρακύλα.
Είναι λάθος να πούμε ότι σε αυτόν τον αγώνα οι εργαζόμενοι, ο λαός και η νεολαία δεν βλέπουν δίπλα τους την Εκκλησία και τους εκπροσώπους της;
Δεν βλέπει τον κλήρο κι έχει δίκιο να θλίβεται γι’ αυτό. Μας αποκαλεί πατέρες και το φυσικό θα ήταν οι πατέρες να βρίσκονται στο πλευρό των παιδιών τους και μάλιστα όταν αυτά ματώνουν στον αγώνα τους για έναν καλύτερο κόσμο. Ο κλήρος πρέπει να κατανοήσει ότι η θέση του είναι εκεί, στο πλευρό των κατατρεγμένων. Ο Παπαφλέσσας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο παπα Δημήτρης ο Χολέβας, ο παπα Γιώργης ο Πυρουνάκης και τόσοι άλλοι αγωνιστές κληρικοί του πρόσφατου μόλις παρελθόντος, μας δείχνουν το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε.
Στη χώρα μας η κρίση έχει πλέον πάρει και τη διάσταση της ανθρωπιστικής κρίσης, όπως μαρτυρούν πλήθος στοιχείων. Η Εκκλησία επιδίδεται με αυξανόμενο ρυθμό σε δράσεις φιλανθρωπίας. Νομίζετε ότι αυτό είναι αρκετό;
Όχι δεν είναι αρκετό. Η φιλανθρωπία είναι οι Πρώτες Βοήθειες που πρέπει να δοθούν στον πάσχοντα συνάνθρωπο. Όταν βλέπουμε, όμως, ότι οι πάσχοντες επανέρχονται ή πληθαίνουν δεν αρκεί απλά η ελεημοσύνη. Πρέπει να ανησυχήσουμε, να αναζητήσουμε την αιτία των δεινών τους και να τους δείξουμε το δρόμο για την οριστική λύση των προβλημάτων τους. Κατά τη γνώμη μου, για να επιτευχθεί αυτή η ίαση χρειάζεται αγώνας του λαού για την εξάλειψη της αιτίας όλων των δεινών που κατά τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο είναι η ύπαρξη του δικού μου και του δικού σου. Δεν το λέω εγώ, ο Πατέρας της Εκκλησίας το λέει, ας τον λογοκρίνουν.
Εκτός Εκκλησίας οι μετέχοντες σε ρατσιστικές εκδηλώσεις
Στους κόλπους της Εκκλησίας παρακολουθήσαμε μια έμμεση διαμάχη μεταξύ ιεραρχών, η οποία αφορούσε το κόμμα της Χρυσής Αυγής. Πιστεύετε ότι η Εκκλησία θα μπορούσε, από την πλευρά της, να έχει ένα λόγο και ένα ρόλο αντιπαραθετικό προς τα φαινόμενα του ρατσισμού και του φασισμού;
Η Εκκλησία έχει καθήκον, εκ του Ευαγγελίου, να έχει ρόλο αντιπαραθετικό προς αυτά τα φαινόμενα. Ο ίδιος ο Χριστός είπε ότι βλέπουμε το πρόσωπό του σ’ αυτό του ξένου, του κατατρεγμένου, του φυλακισμένου κ.λπ. οπότε ρατσιστικές, φυλετικές και ξενοφοβικές εκδηλώσεις συνιστούν προσβολή του προσώπου του Χριστού, γι’ αυτό και πρέπει να αποφασίσουμε ότι όσοι μετέχουν σ’ αυτές ή τις στηρίζουν, μέχρι έμπρακτα να μετανοήσουν, να τίθενται εκτός Εκκλησίας. Ο Αμβρόσιος Μεδιολάνων έθεσε σε ακοινωνησία τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο τον επονομαζόμενο και Μέγα, γιατί κατέστειλε αιματηρά μια εξέγερση του λαού στη Θεσσαλονίκη. Νομίζω ότι πρέπει να τον μιμηθούμε.
Δώστε μας με λίγα λόγια το περίγραμμα των αντιλήψεων και της δράσης της Παγκληρικής Παλλαϊκής Αγωνιστικής Κίνησης.
Απλά αγωνιζόμαστε για επιστροφή στον τρόπο ύπαρξης της Εκκλησίας των τριών πρώτων αιώνων. Όχι για να πισωγυρίσουμε, αλλά για να ξαναβρούμε το δρόμο μας. Πρέπει να κάνουμε επανεκκίνηση γιατί έχουμε απομακρυνθεί πολύ από την πορεία μας. Είναι αδύνατο και δύσκολο λόγω και του φόβου, που μάλλον αδικαιολόγητα επικρατεί στο χώρο, να μετέχουμε οργανωμένα και με δικό μας μπλοκ στους αγώνες των εργαζομένων, οπότε τα μέλη μας δραστηριοποιούνται μεμονωμένα στον αγώνα του λαού για ένα καλύτερο αύριο. Είμαστε παρόντες όπου μπορούμε και θέλω ν’ απευθύνω ένα κάλεσμα στους κληρικούς να πλαισιώσουν την κίνησή μας, γιατί για να λυθούν και τα δικά τους προβλήματα απαιτούνται αγώνες. Υπάρχει μεγάλος αριθμός εφημερίων, κυρίως της επαρχίας, που το εισόδημά τους δεν υπερβαίνει τα 600 ευρώ το μήνα. Αν δεν κατανοήσουν τώρα την αναγκαιότητα να αρπάξουν το φραγγέλιο και να ανατρέψουν τις τράπεζες της όποιας τρόικας, πότε θα το κάνουν;
Συμπόρευση με την Αριστερά για τον κοινό σκοπό
Η Εκκλησία και η Αριστερά (αν και υπήρξαν ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις) κινήθηκαν ιστορικά σε τροχιές διαφορετικές. Δεν θα μπορούσαν σήμερα οι ιερείς (ασχέτως της εκκλησιαστικής ηγεσίας) να βρεθούν μαζί με την Αριστερά σε ένα κοινό μέτωπο διεκδικώντας δικαιοσύνη, ανεξαρτησία και δημοκρατία; Να ανοίξουν δηλαδή από κοινού έναν άλλο δρόμο για την πορεία αυτού του τόπου; Πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό;
Αρχίζοντας από το τελευταίο θα έλεγα ότι μπορούν να αναπτύξουν κοινούς αγώνες για ένα κοινό σκοπό, για την εξάλειψη της αιτίας όλων των δεινών. Κι εδώ, κατά τη γνώμη μου, υφίσταται πρόβλημα. Δεν γίνεσαι αριστερός επειδή έτσι αυτοπροσδιορίζεσαι, ούτε επειδή σ’ έβαλαν να καθίσεις αριστερά της νοητής γραμμής που χωρίζει το «πέταλο» της Βουλής στα δύο. Αριστερό σε κάνει η κοινωνικοοικονομική σου πρόταση. Ως κληρικοί, λοιπόν, αν σεβόμαστε τη σχετική πρόταση του Ευαγγελίου, που είναι αυτή της κοινοκτημοσύνης, έχουμε υποχρέωση να συμπορευθούμε με όσους η ανάλογη πρόταση συνάδει με τη δική μας.
Είναι θλιβερό, αλλά μεγάλο μέρος των κληρικών, ως να λογοκρίνει το Ευαγγέλιο, στηρίζει την κοινωνικοοικονομική πρόταση της ατομικής ιδιοκτησίας, που κάνει τον άνθρωπο λύκο για τον συνάνθρωπό του. Νομίζω ότι πρόκειται για ασυνέπεια και πρέπει να επανακαθορίσουν τη στάση τους. Είναι σαφές νομίζω ότι η κοινωνικοοικονομική πρόταση του Ευαγγελίου κι αυτή της κομμουνιστικής Αριστεράς συνάδουν. Έχει, όμως, υψωθεί ένα υψηλό τείχος μεταξύ των δύο μερών που μόνο όσοι διαθέτουν υψηλό ανάστημα δύνανται να υπερπηδήσουν.
Η θρησκειοποίηση και των δύο, δηλαδή και του εκκλησιαστικού γεγονότος και της κοσμοθεωρίας του Μαρξισμού κάνουν δύσκολη την προσέγγιση. Είναι αναγκαίο να σπάσουμε τα σκληρά κελύφη μας και να συμπορευθούμε για τον κοινό σκοπό.
