Τέλος οι μάσκες και οι νυχτερινές απαγορεύσεις. Έρχονται οι τουρίστες και πρέπει κάπως να μοιάζουμε με ανέμελη και covid free χώρα. Άγνωστο βέβαια το για πόσο.
Όπως χωρίς επαρκή αιτιολόγηση και ουσιαστική ενημέρωση της κοινωνίας επιβλήθηκαν μαζί, αναγκαία και παράλογα μέτρα περιορισμού της κοινωνικής ζωής, άλλα για να αποτρέψουν πράγματι την εξάπλωση του ιού και άλλα για να επιβάλλουν ένα μοντέλο πειθάρχησης στην κοινωνία. Έτσι και τώρα, ανοίγουν όλα, στο όνομα της βαριάς βιομηχανίας του τουρισμού. Και από Σεπτέμβρη βλέπουμε…
Από κοινού κυβέρνηση και ειδικοί δικαιολόγησαν την απόφαση αυτή με βάση τη μείωση των δεικτών της πανδημίας και την οφθαλμοφανή βελτίωση της υγειονομικής εικόνας, την πορεία των εμβολιασμών αλλά και τη μικρή μέχρι στιγμής έκθεση της χώρας μας στην μετάλλαξη Δ. Την ίδια στιγμή βέβαια τα νέα καταγεγραμμένα κρούσματα την τελευταία εβδομάδα κινούνται στο 500, οι ημερήσιοι θάνατοι παραμένουν διψήφιοι και οι διασωληνωμένοι στις ΜΕΘ είναι πάνω από 250. Η εμβολιαστική κάλυψη αγγίζει το 31% πλήρως εμβολιασμένων και το 43% με μία μόνο δόση, που σύμφωνα με τους ειδικούς δεν προστατεύει από τις νέες μεταλλάξεις. Οι ρυθμοί εμβολιασμού παραμένουν σταθεροί παρά τις παλινωδίες σχετικά με την ασφάλεια του AstraZeneka, ενώ η πρωθυπουργική εξαγγελία για πλήρη εμβολιασμό των εργαζομένων στον τουρισμό πριν την έναρξη της σεζόν έμεινε κενό γράμμα. Τέλος, η μετάλλαξη Δ, σε μια χώρα που έχει ανοίξει τα σύνορα σε τουρίστες από διάφορες χώρες, μπορεί να μετατραπεί σε άμεση απειλή για αντιστροφή της υγειονομικής εικόνας και να τινάξει στον αέρα την τουριστική σεζόν. Μόλις μια μέρα μετά την ανακοίνωση της χαλάρωσης των μέτρων προκλήθηκε πανικός, με καταγραφή κρουσμάτων της μετάλλαξης στην Κρήτη, με έκτακτη σύσκεψη και επανεμφάνιση του Σ. Τσιόδρα.
Εμβόλια και κοινωνικός αυτοματισμός
Ο λόγος κυβέρνησης και ειδικών παραμένει διχαστικός και επιθετικός προς την κοινωνία. Μετά τους αρνητές και τους νέους, στο στόχαστρο οι ανεμβολίαστοι. Ένα υπαρκτό κοινωνικό φαινόμενο, όπως η δυσπιστία μερίδας των πολιτών για τα εμβόλια, τοποθετείται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου για να αποκρύψει ευθύνες και λάθη, να δικαιολογήσει οριζόντια μέτρα και νέα πεδία κοινωνικών διαχωρισμών, να νομιμοποιήσει αποφάσεις όπως το πιστοποιητικό ανοσίας και να δημιουργήσει τον αποδιοπομπαίο τράγο εν όψει του τέταρτου κύματος το φθινόπωρο.
Στόχος τους δεν είναι να αντιστρέψουν την όποια δυσπιστία, την οποία άλλωστε καλλιεργούν με αντιφατικές δηλώσεις και αποφάσεις. Ο εμβολιασμός, από πραγματικό όπλο προστασίας των κοινωνιών απέναντι στην πανδημία, μετατρέπεται στα χέρια των ελίτ σε μέσω επιβολής. Όταν μιλάνε για «υποχρεωτικό εμβολιασμό», ο τόνος δίνεται στο «υποχρεωτικό» και λιγότερο στον «εμβολιασμό». Άλλωστε οι ρυθμοί των εμβολιασμών δεν οφείλονται σε μειωμένη προσέλευση των πολιτών. Αντιθέτως οι νέοι επιτάχυναν τον ρυθμό της εμβολιαστικής κάλυψης ενώ ακόμη και η προσέλευση για το αμφιλεγόμενο εμβόλιο της AstraZeneka κινείται σε υψηλά επίπεδα.
Η μετάλλαξη Δ, σε μια χώρα που έχει ανοίξει τα σύνορα σε τουρίστες από διάφορες χώρες, μπορεί να μετατραπεί σε άμεση απειλή για αντιστροφή της υγειονομικής εικόνας και να τινάξει στον αέρα την τουριστική σεζόν
Η ίδια η στρατηγική που μετέτρεψε τα οριζόντια λοκντάουν και τα εμβόλια σε «μονόδρομο», απορρίπτοντας ως αντιεπιστημονικές όποιες άλλες προτάσεις αντιμετώπισης της πανδημίας (ιχνηλάτηση, φάρμακα), αποδεικνύεται αδιέξοδη. Αυτό το σύστημα αδυνατεί να εμβολιάσει την πλειοψηφία του πλανήτη με ασφαλή (έστω και συγκριτικά ασφαλέστερα) εμβόλια και να πετύχει την οικοδόμηση τοίχους ανοσίας με ρυθμούς γρηγορότερους αυτών των μεταλλάξεων. Στο στενά διασυνδεδεμένο κόσμο μας, ακόμη και χώρες με υψηλή εμβολιαστική κάλυψη αποδεικνύονται ευάλωτες στην πανδημία. Στη Μεγάλη Βρετανία, η μετάλλαξη Δ σπάει το τείχος ανοσίας, ειδικά όσων εμβολιάστηκαν με μόνο μία δόση, ενώ στο «παράδειγμα» του Ισραήλ η μάσκα επανέρχεται μπροστά στην αύξηση των κρουσμάτων.
Στη χώρα μας, όπου το εμβολιαστικό πρόγραμμα κινήθηκε κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο, τα εμβόλια (με σύμμαχο το καλοκαίρι) κατάφεραν να κάμψουν το μακρύ και βαρύ 3ο κύμα, όμως απέχουν πολύ από το να βάλουν φρένο στην πανδημία. Σύμφωνα με τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις των ειδικών, ακόμη και αν παραβλεφθεί ο κίνδυνος των καταγεγραμμένων περιπτώσεων παρενεργειών, τα εμβόλια αποτρέπουν σε σημαντικό βαθμό τη σοβαρή νόσηση (σε μικρότερο βαθμό στη μετάλλαξη Δ), αλλά τα δεδομένα δείχνουν ότι για την οικοδόμηση ανοσίας δεν αρκούν ποσοστά κάλυψης της τάξης του 70% όπως είχε εκτιμηθεί αρκετά, πόσω μάλιστα 50%-60% όπως έφτασε να ισχυρίζεται η ελληνική πολιτεία σε μια προσπάθεια να δείξει πως φτάνουμε στο τέλος του τούνελ.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως είναι αδύνατο να βγούμε από το αδιέξοδο αυτό σπιράλ αν δεν αμφισβητήσουμε συνολικά τη στρατηγική των ελίτ που εγγυάται την μετατροπή αυτής της «έκτακτης» συνθήκης σε κανονικότητα. Αναζητούνται εναλλακτικές απέναντι στα αποτυχημένα σχέδια διαχείρισης της πανδημίας, αναζητείται μια νέα σχέση των κοινωνιών με την επιστήμη που δε θα μετατρέπει τη δεύτερη σε εργαλείο επιβολής των ελίτ. Απαιτείται ουσιαστική ενίσχυση και αναπροσανατολισμός των συστημάτων υγείας και συνολικότερη ενίσχυση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών. Αναζητούνται επειγόντως αντιστάσεις απέναντι στα νέα απαρτχάιντ που ντύνονται με υγειονομικό μανδύα και σκοπό έχουν να εντείνουν τα πεδία περιθωριοποίησης και αποκλεισμού της πλειοψηφίας.
Φτωχότεροι αλλά… ψηφιακά εκσυγχρονισμένοι
Η πανδημία δεν είναι μόνο υγειονομικό φαινόμενο. Οι δείκτες της επιδημιολογικής επιτήρησης μπορούν να δίνουν μια εικόνα αλλά δεν είναι εφικτό να περιγράψουν τη συνολική. Ειδικά αν συνυπολογίσουμε πως η κρίση της πανδημίας και οι τρόποι διαχείρισής της αλληλεπιδρούν δυναμικά με τη σοβούσα οικονομική και κοινωνική κρίση, γίνεται κατανοητό πως η έκτακτη αυτή συνθήκη θα αφήσει το στίγμα της σε μια σειρά πεδία.
Στη χώρα μας η συζήτηση αυτή αποφεύγεται συστηματικά αφού θεωρείται προτιμότερο να αναλώνεται ο δημόσιος λόγος στα αδιέξοδα δίπολα αρνητών-ορθολογιστών. Όμως η πανδημία δεν αφήνει πίσω της μόνο νεκρούς και ασθενείς, δεν έχει ως παρενέργεια μόνο την ψυχολογική επιβάρυνση των ανθρώπων μα συμβάλει ταυτόχρονα στο μετασχηματισμό συνηθειών και σχέσεων, κοινωνικών, οικονομικών, πολιτικών. Γρήγορα το κατάλαβε αυτό μερίδα της παγκόσμιας ελίτ σπεύδοντας να μετατρέψει την πανδημική κρίση σε ευκαιρία για μια «Μεγάλη Επανεκκίνηση». Από κοντά και οι ντόπιες ελίτ με το σχέδιο Ελλάδα 2.0, την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, βλέπουν ένα νέο πεδίο κερδοφορίας σε βάρος της κοινωνικής πλειοψηφίας και της ίδιας της χώρας.
Δε μιλάμε όμως μόνο για το μέλλον. Αλλαγές και ανατροπές είναι ήδη ορατές και καταγράφονται σε μια σειρά μελέτες. Ενδεικτική, αν και εξειδικευμένη ως προς το εύρος των θεμάτων που μελετά, είναι η πρόσφατη έρευνα του Κέντρου Προστασίας Καταναλωτών (ΚΕΠΚΑ) σε συνεργασία με την Prorata, σχετικά με την επίδραση της πανδημίας στις καταναλωτικές συμπεριφορές των συμπολιτών μας.
Σύμφωνα με αυτή, η φτωχοποίηση στη χώρα έχει βαθύνει καθώς το 40% των συμπολιτών μας δηλώνει πως είδε το εισόδημα του να μειώνεται μέσα στην πανδημία, με το 50% να παραμένει σταθερό ενώ μόλις 10% των συμπολιτών μας είδαν αύξηση των εσόδων τους. Αυτό οδήγησε και σε μείωση της κατανάλωσης, με το 50% των ερωτώμενων να δηλώνει πως τώρα αγοράζει λιγότερο συχνά προϊόντα και υπηρεσίες.
Από την έρευνα προκύπτουν χρήσιμα συμπεράσματα και ως προς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καταναλωτικών συμπεριφορών με το ηλεκτρονικό εμπόριο να κερδίζει έδαφος σε σχέση με τις αγορές από φυσικά καταστήματα. Το ηλεκτρονικό εμπόριο κατάφερε να απορροφήσει την πλειοψηφία των αγορών από τα κλειστά καταστήματα, κυρίως στους τομείς των ειδών σπιτιού και τεχνολογίας, δηλαδή σε αγορές που έκαναν κάπως πιο βιώσιμη την καραντίνα. Μια αλλαγή της καταναλωτικής συμπεριφοράς που μάλλον ήρθε για να μείνει… Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα ευρήματα της έρευνας ως προς τις καταναλωτικές επιθυμίες των Ελλήνων για το αμέσως επόμενο διάστημα: Οι περισσότεροι φαίνεται να ιεραρχούν ψηλότερα τη διασκέδαση ή την πραγματοποίηση κάποιου ταξιδιού (ποσοστό 73% και 77% αντίστοιχα) από ό,τι πιο συμβατικές αγορές όπως η ένδυση ή το αυτοκίνητο (ποσοστό 67% και 15% αντίστοιχα).
«Μασάζ» για 4ο κύμα το φθινόπωρο
Πριν καν αρθούν τα μέτρα περιορισμού, άρχισε το μασάζ για το τέταρτο, φθινοπωρινό κύμα της πανδημίας. Συμπληρώνουν και τη φράση «αν δεν εμβολιαστούμε όλοι», όχι γιατί πιστεύουν ότι είναι εφικτός ο εμβολιασμός των πολιτών στην απαιτούμενη για την αποτροπή του κλίμακα, αλλά για να έχουν έτοιμο το εξιλαστήριο θύμα όταν αυτό έρθει.
«Το 4ο κύμα θα σας αφορά αποκλειστικά» είπε απευθυνόμενος στους ανεμβολίαστους, μέσω των ΜΜΕ, ο καθηγητής φαρμακολογίας κ. Γραβάνης, δίνοντας τον τόνο. Στην πραγματικότητα ο φόβος έρχεται από την ινδική μετάλλαξη που είναι 40-60% πιο μεταδοτική από τη βρετανική που τώρα κυριαρχεί στη χώρα. Ενώ όπως δήλωσε ο καθηγητής πνευμονολογίας κ. Τζανάκης, «μιλάμε για τέταρτο κύμα τον Σεπτέμβριο, αλλά μπορεί η μετάλλαξη να έρθει και με τους τουρίστες, οπότε μπορεί να έχουμε το τέταρτο κύμα και μέσα στο καλοκαίρι».
Μετά από μια βασανιστική χρονιά, μας «επιτρέπεται» να χαλαρώσουμε για να υποδεχθούμε τους τουρίστες και μαζί ίσως μια πιο επικίνδυνη μετάλλαξη. Αλλά για λίγο, καθώς τα τοπικά λοκντάουν είναι πλέον στο τραπέζι, ενώ μια νέα καραντίνα το φθινόπωρο φαντάζει αναπόφευκτη, με την υποσημείωση βέβαια «αν δεν εμβολιαστούμε όλοι».
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο Covid-19 μας εισήγαγε, όπως για χρόνια προέβλεπαν οι ειδικοί, σε μια εποχή πανδημιών. Οι σύγχρονες διασυνδεδεμένες παραγκουπόλεις και ο σημερινός μεταβολισμός ανθρώπου-φύσης έκαναν αναπόφευκτη αυτή την πρόβλεψη. Αντί αυτή η έκτακτη συνθήκη να μετατραπεί σε μια πρώτης τάξης ευκαιρία για την αλλαγή των ιεραρχήσεων σε πλανητική κλίμακα, αντί να οδηγήσει σε μέτρα ενίσχυσης της αυτονομίας και της ανθεκτικότητας τους, μετατρέπεται από τις ελίτ σε ένα εργαστήρι κοινωνικής πειθάρχησης. Προσαρμογή των κοινωνιών στην εποχή των πανδημιών με αναστολή ζωτικών κοινωνικών λειτουργιών και με τη θεωρούμενη κανονικότητα να παίρνει νέες ολοένα και ασφυκτικότερες μορφές.
