Η κρίση του 1970
Το οικολογικό κίνημα ορίζεται ως ένα κοινωνικό και πολιτικό κίνημα που αντιμάχεται την περιβαλλοντική ρύπανση, την κλιματική αλλαγή κι άλλες διαταραχές του φυσικού περιβάλλοντος που προκαλούνται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Έχει τις ρίζες του στα νέα κοινωνικά κινήματα που αναδύθηκαν τη δεκαετία του ‘60 και άρχισε να παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή λόγω των πετρελαϊκών κρίσεων της δεκαετίας του ‘70.
Συγκεκριμένα, όταν τα μέλη του Οργανισμού Αραβικών Πετρελαιοπαραγωγών Κρατών ανακοίνωσαν ότι δε θα προμήθευαν πλέον με πετρέλαιο τις χώρες που υποστήριξαν το Ισραήλ στη διαμάχη τ ου με τη Συρία και την Αίγυπτο (δηλαδή τις ΗΠΑ, τους συμμάχους στη Δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία) τα μέλη του Οργανισμού Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών συμφώνησαν να επηρεάσουν το μηχανισμό καθορισμού της τιμής του, έτσι ώστε να αυξηθεί παγκοσμίως. Οι υψηλές τιμές οδήγησαν προς αναζήτηση ενέργειας, φτάνοντας μέχρι την Αλάσκα, τη Βόρειο Θάλασσα, την Κασπία Θάλασσα και τον Καύκασο. Ακριβώς εκείνη την εποχή, καταγράφεται μια σειρά σοβαρών ατυχημάτων δεξαμενόπλοιων.
Η επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε συνδυασμό με το φόβο της πυρηνικής καταστροφής, που αποτελούσε ακόμα ένα χαρακτηριστικό της εποχής, έφεραν το ζήτημα του περιβάλλοντος στο προσκήνιο. Η οικολογία μπήκε για τα καλά στην πολιτική ζωή.
Αυτό που συνέβη ουσιαστικά, ήταν ότι σε περίοδο κρίσης, με όσα συνεπάγεται για την ανεργία, τον πληθωρισμό, την ποιότητα ζωής, οι δυτικές κυβερνήσεις θέλησαν να δείξουν ευαισθησία και έργο σε κάποιο τομέα. Ο καινούργιος, τότε, τομέας του περιβάλλοντος προσφέρθηκε προς εκμετάλλευση.
Εκείνη τη δεκαετία συναντάμε και την έννοια της αειφόρου ανάπτυξης. Ο ορισμός είναι η δικαιοσύνη ανάμεσα στις γενιές, με απλά λόγια καμία γενιά δεν έχει το δικαίωμα να ζει με περισσότερους πόρους από την επόμενη. Πόσο παράδοξο φαίνεται τώρα να είναι μια έννοια ταυτόσημη με την οικονομική ανάπτυξη και τη φιλελεύθερη οικονομία. Έρμαιο στις προεκλογικές δηλώσεις πολιτικών που η ίδια η πραγματικότητα που ζούμε έδειξε πως δεν έχουν καμία συναίσθηση της λέξης δικαιοσύνη.
Εν έτη 2011…
Οικολογία: φιλοσοφία, κίνημα, μόδα, διαφήμιση, προϊόντα, καταναλωτισμός, καταστροφές, τρομοκρατία, ΜΚΟ, επικοινωνιακό τρικ, πολιτική, κόμματα. Μπορεί να σταθεί ως πολιτική άποψη από μόνη της; Από τη μία πλευρά, πρόκειται για μία έννοια βαθιά ριζοσπαστική, πράγμα που σημαίνει ότι με το υπάρχον οικονομικό σύστημα (οικονομία συνεπάγεται πολιτική και πολιτική συνεπάγεται κοινωνία) δεν μπορεί να συμβαδίσει. Από την άλλη, ξεγυμνώνεται από όλη την ανατρεπτικότητά της με δενδροφυτεύσεις, ανακυκλώσεις, κατέβασμα του διακόπτη για 1 ώρα από τις 8.760 του χρόνου, ευρωπαϊκά προγράμματα, προσωπική ευθύνη όποιου ξέχασε τον υπολογιστή του αναμμένο, πράσινα δελτία, πράσινα κανάλια, πράσινα κόμματα.
Οικολόγος, στη σημερινή εποχή, μπορεί να δηλώνει όποιος θέλει. Από μόνη της σαν λέξη πλέον δεν υποδηλώνει καμία πολιτική πεποίθηση, δεν χαρακτηρίζει κάποιον ως καλό ή κακό άνθρωπο, δεν καθορίζει σε καμία περίπτωση την πολιτική που θα ακολουθηθεί και την κοινωνία που θα οικοδομηθεί. Όπως καθετί καινούριο έχει διάφορα πολιτικά ρεύματα: πολιτική οικολογία, κοινωνική οικολογία, βαθιά οικολογία, οικοσοσιαλισμός, οικοφεμινισμός, οικοαναρχισμός, πρωτογονισμός, οικοφασισμός. Ετερόκλητα, διαφορετικά πράγματα και στο ιδεολογικό υπόβαθρο και στην κοινωνία που οραματίζονται, με μία και μοναδική κοινή αναφορά: ο άνθρωπος βλάπτει σοβαρά το περιβάλλον.
Όχι. Όποιο σύστημα υπερασπίζεται τη συσσώρευση αγαθών στους λίγους βλάπτει σοβαρά το περιβάλλον. Και τους ανθρώπους μαζί. Περιβαλλοντική πολιτική, οικολογικό κίνημα και αγώνας για καλύτερη ποιότητα ζωής, χωρίς να υπερασπίζεται την ανατροπή του συστήματος που δημιούργησε το πρόβλημα, δεν μπορεί να υπάρξει.
Υ.Γ: Την επόμενη φορά που θα βρεθεί κάποιος μαχόμενος, ανήσυχος, ευαίσθητος οικολόγος στο δρόμο σας, ρωτήστε τον σε ποιο από τα παραπάνω ανήκει. Η αντίδραση και ίσως η απάντησή του σίγουρα θα σας εκπλήξει.
