Μπορεί κάποιος να κάνει όση κριτική θέλει στον Ν. 4019/2011 για τις κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Και είναι αλήθεια ότι τα κενά του, ακόμη και τα «πονηρά» σημεία δεν είναι λίγα. Εκείνο που θέλει όμως λίγο περισσότερη σκέψη είναι η ουσία της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, που ορίζεται ως μια οικονομία των αναγκών, σχεδιασμένη και εφαρμοσμένη στη βάση της κοινωνίας και σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο. Τα χαρακτηριστικά της, συμμετοχή, κοινωνικός έλεγχος, εργασία, συλλογικότητα, αυτοοργάνωση, δίνουν στην κοινωνική οικονομία τη δυνατότητα να αποτελέσει τη βάση ενός νέου παραγωγικού, κοινωνικού και δημοκρατικού παραδείγματος.
Παρ’ όλα αυτά, όλα τα σχετικά εγχειρήματα έχουν δεχτεί καλόπιστη και κακόπιστη κριτική από τα αριστερά. Υπερασπιζόμενος την αυτοδιαχείριση και το παράδειγμα της ΒΙΟΜΕ, ο Κώστας Χαριτάκης γράφει στο περιοδικό Βαβυλωνία που κυκλοφορεί (τ.17) ένα μεστό άρθρο υπό τον τίτλο Ποιοι και γιατί εχθρεύονται την αυτοδιαχείριση;
Δύο είναι τα κύρια σημεία της επίθεσης που δέχεται από τα αριστερά η αυτοδιαχείριση, λέει ο Χαριτάκης: «α) η αυτοδιαχείριση εκτρέπει τους εργαζόμενους από το κύριο έργο που θα πρέπει να έχει το “οργανωμένο εργατικό κίνημα”, που είναι η διεκδίκηση αιτημάτων από το κράτος και τις κυβερνήσεις, και β) αρνείται, ή έστω υπονομεύει, την αναγκαιότητα του ρόλου του “κόμματος της εργατικής τάξης” που αυτό και μόνο, με τον αγώνα του για την οργάνωση της τάξης και την κατάκτηση της εξουσίας, μπορεί να “απελευθερώσει” την κοινωνία.
»Είναι φανερό, και μόνο από αυτή τη συνοπτική περιγραφή, ότι δεν πρόκειται απλά για κάποιες πολιτικο-θεωρητικές διαφορές αλλά για ένα ολόκληρο πολιτισμικό και κοσμοθεωρητικό ρήγμα που χωρίζει αυτές τις απόψεις από την πνοή και το πνεύμα των αυτοδιαχειριστικών εγχειρημάτων. […] Φυσικά, η θεωρητική συζήτηση έχει την ιστορία της και η εξέτασή της έχει τη σημασία της, όμως σήμερα τα παλιά ερωτήματα τίθενται με νέους όρους και οι παλιές απαντήσεις, ανεπαρκείς όπως αποδείχθηκε και στον καιρό τους, δεν μπορούν να διεκδικούν την επάρκεια σήμερα… Είτε από τη σκοπιά των λεγόμενων “αντικειμενικών συνθηκών”, είτε από τη σκοπιά των λεγόμενων “υποκειμενικών συνθηκών” (διαχωρισμός που, στο όνομα μάλιστα του υλισμού, έχει καταντήσει μεταφυσικός), όλες οι έννοιες των παραδοσιακών ιδεολογιών έχουν ρευστοποιηθεί, προσβεβλημένες από τη διπλή απώλεια και του “υποκειμένου” (εργατική τάξη, όπως την ξέραμε) και του “αντικειμένου” (καπιταλισμός, όπως τον ξέραμε). Βεβαίως και τα δύο εξακολουθούν να υπάρχουν, μόνο που δεν αντιστοιχούν πλέον ακριβώς οι λέξεις με τα πράγματα. Και δεν είναι μόνο οι κυρίαρχοι που ξανασχεδιάζουν το χάρτη των εννοιών και των συμβολισμών της δικής τους κυριαρχίας, αλλά και το ανταγωνιστικό αντικαπιταλιστικό κίνημα επαναπροσδιορίζει τις έννοιες και τα μέσα της χειραφέτησης με τη δική του πολύπλευρη πρακτική […]
»Στην παραδοσιακή ιδεολογία και εργατική πολιτική υπάρχουν μόνο αφεντικά και εργάτες. Γι’ αυτό και τους εργάτες που επιλέγουν την αυτοδιαχείριση δεν μπορούν να τους κατατάξουν παρά μόνο ως καινούργια αφεντικά. Δεν υπάρχει χώρος για να κινηθούν οι εργάτες πέρα από αυτή τη σχέση, καταργώντας έτσι και τον εαυτό τους ως επιβεβαίωση του κεφαλαίου. Αυτόν το δρόμο πασχίζει να διασχίσει, με τεράστιες δυσκολίες και πλήθος αντιφάσεων, η αυτοδιαχείριση. Και αυτό είναι που πάνω απ’ όλα δε συγχωρούν οι εχθροί της…».
Θητεία τυμβωρύχου
εκτελεί ο Ιοβόλος
