Η ηθική της Αριστεράς και η σχέση ειλικρίνειας με το λαό
Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν είναι απολύτως βέβαιη η τελική έκβαση της διαπραγμάτευσης για την προσωρινή χρηματοδοτική συμφωνία ανάμεσα στην Αθήνα και τις Βρυξέλλες. Έχει, όμως, αχνοφανεί με πολύ σημαντική πιθανότητα επιβεβαίωσης η δυνατότητα της προσέγγισης και της προσεχούς σύναψης αυτής της συμφωνίας, η ήδη σμίκρυνση της απόστασης ανάμεσα στο Βερολίνο και την Αθήνα.
Η Αριστερά είναι μια δύναμη ή τουλάχιστον έχει υπάρξει ώς τώρα μια δύναμη, η οποία επένδυσε επί δεκαετίες στο ηθικό της κεφάλαιο και σε μια σχέση ειλικρίνειας με την κοινωνική της βάση, με τους εργαζόμενους και με το λαό, με το στρατόπεδο των λαϊκών τάξεων. Παρά τα σημαντικά σοσιαλδημοκρατικά και σταλινικά ιστορικά ιντερμέντζα, όταν κάποιες πτέρυγες της Αριστεράς επένδυσαν στη χειραγώγηση και στο να κάνουν την «νύχτα μέρα», να πλαστογραφήσουν την Ιστορία, «να θάψουν βαθιά τα πτώματα των πολιτικών τους» και να συγκαλύψουν την πραγματικότητα χάριν των ιδιοτελών τους πολιτικών συμφερόντων, μια βασική δεξαμενή της υγιούς Αριστεράς προσπάθησε να εφαρμόσει την διδαχή του κορυφαίου Ιταλού μαρξιστή, Αντόνιο Γκράμσι, για την τεράστια δύναμη της αλήθειας κατά την άσκηση της αριστερής πολιτικής. Σε αυτήν την παράδοση υπάχθηκε για πολλά χρόνια και ο ΣΥΡΙΖΑ, ως πολιτική δύναμη στην Ελλάδα.
Φαίνεται ότι μέσα σε λίγα δύσκολα χρόνια και βοηθούσης και της κρίσης κύλησε πολύ νερό στο αριστερό ηθικό ποτάμι. Σήμερα, οι υπουργοί μιας Αριστεράς που έχει νωπή λαϊκή εντολή και εξουσιοδότηση δεν θεωρούν ιδιαίτερα προβληματικό να χαρακτηρίζουν την -έστω ηπιότερη- συνέχιση του μνημονιακού προγράμματος ως συνέχιση της δανειακής σύμβασης. Είναι ηλίου φαεινότερο, όμως, ότι δεν υπάρχει καμία συνέχιση της δανειακής σύμβασης χωρίς συνέχιση του μνημονιακού προγράμματος. Στα κείμενα των δανειακών συμβάσεων (βλ. ενδεικτικά την 2η δανειακή σύμβαση του 3.2012, νόμος 4060/2012, ΦΕΚ 65 Α’ /2012, σελ. 1790) αναφέρεται ρητώς ότι η σύμβαση χρηματοδοτικής διευκόλυνσης δεν εφαρμόζεται εφόσον η κυβέρνηση του δανειζόμενου κράτους δεν συμμορφώνεται στα ισχύοντα Μνημόνια Κατανόησης (MOU) ανάμεσα στην Ελλάδα και τους δανειστές. Αυτό, παρεμπιπτόντως, για λόγους prestige το τόνισε και ο Σόιμπλε: Όμως, και οι ιμπεριαλιστές εχθροί μας λένε πότε-πότε και καμία αλήθεια. Συνεπώς, τα μνημόνια αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των δανειακών συμβάσεων και επιφέρουν τις συνέπειές τους, εκτός αν υπάρξει κάποια ειδικότερη ρύθμιση.
Επιστολή και… σκιές
Όμως, και η ίδια η επιστολή του κ. Βαρουφάκη της 19/2/2015 εξαφανίζει πολλές σημαντικές σκιές ως προς το «πρόγραμμα»: α) Αποδέχεται πλήρως το ελληνικό δημόσιο χρέος, β) αποδέχεται τις κοινές και συμφωνημένες ρυθμίσεις και αποκηρύσσει κάθε μονομερή (unilateral) ενέργεια, δηλαδή, θέτει υπό την έγκριση των δανειστών την ολοκληρωμένη υλοποίηση του προγράμματος της ΔΕΘ, γ) εστιάζει κυρίως ή και αποκλειστικά στην ανθρωπιστική κρίση, δ) αποδέχεται μια κοινή με τους δανειστές αντίληψη για τον εξορθολογισμό της διοίκησης, της φορολογίας και της Δικαιοσύνης, μη καθιστώντας σαφές τι ταξικό πρόσημο θα έχουν αυτές οι «μεταρρυθμίσεις» (ξέρουμε πολύ καλά τι εννοούν οι αντιδραστικοί όλου του κόσμου, καθώς και ο ΟΟΣΑ, με την έννοια «μεταρρύθμιση») και ε) όπως προκύπτει και από το έγγραφο του κ. Βαρουφάκη της 16/2/2015, το ζήτημα των ιδιωτικοποιήσεων και της δημόσιας περιουσίας λογίζεται πλέον ως θέμα τιμήματος και «φτηνού ξεπουλήματος» και όχι ως θέμα αρχής για την προστασία του δημοσίου πλούτου. Τα παραπάνω συνεπάγονται σαφέστατα -για όποιον δεν θέλει να μιλάει απολογητικά-ένα ηπιότερο μνημόνιο, βάσει της εκτίμησης ότι έτσι και θα πάρουμε και κάτι λίγο αλλά και θα αποφύγουμε την καταστροφή της ρήξης με την Ευρωζώνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τίθεται εδώ το μεγάλο πολιτικό ερώτημα: Υπήρχε όντως ή υπάρχει ακόμη άλλη εναλλακτική από την προσωρινή συμφωνία προκειμένου να αποφύγουμε την χρεωκοπία της χώρας και την κοινωνική καταστροφή; Πιστεύω ότι υπάρχει και ότι σήμερα επιβεβαιώνεται/ δικαιώνεται η για χρόνια θέση ορισμένων τάσεων εντός του ΣΥΡΙΖΑ (κυρίως αλλά όχι μόνο της Αριστερής Πλατφόρμας) ότι στο πλαίσιο της Ευρωζώνης δεν μπορεί να ασκηθεί ούτε καν ένα αριστερό σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα κεϊνσιανού τύπου και ότι αυτή η ένωση είναι, όπως θα έλεγε τον 19ο αιώνα ο Μαρξ για την τσαρική Ρωσία, η σύγχρονη νεοφιλελεύθερη «φυλακή των λαών». Η μόνη εφικτή εναλλακτική είναι η ρήξη με την Ευρωζώνη. Όμως, πώς να αποφύγεις έναν έντονα χρωματισμένο με αρνητικά χρώματα για τους εργαζόμενους συμβιβασμό, όταν ως κόμμα επί χρόνια καταργείς το εναλλακτικό σχέδιο, δεν πολεμάς αποτελεσματικά τον φόβο στον λαό αλλά τον θεριεύεις και, τελικά, καις τις γέφυρες που βγάζουν έξω από την ευρωζώνη; Πώς να πεις με παρρησία ότι αυτό που παρουσίασες ως καταστροφή με σειρά πρωτοβουλιών και αποφάσεών σου, θα μπορούσε -έστω και με πολλές δυσκολίες- να σε βγάλει τώρα από το αδιέξοδο;
Συνεπώς, αυτό που θα δούμε να εξελίσσεται μπρος στα μάτια μας δεν θα είναι απλώς ένας αναβλητικός συμβιβασμός -μέχρι να αλλάξει η Ευρώπη, μέχρι να νικήσουν οι Podemos κ.λπ.- αλλά θα κινδυνεύσει σοβαρά να οδηγήσει σε μια παγίωση ενός έστω τροποποιούμενου μνημονιακού πλαισίου και προγράμματος υπό την καθοδήγηση μιας αριστερής ή έστω αντιμνημονιακής κυβέρνησης. Αυτό θα είναι κάτι σαν αυτό που ορίζουμε στην επιστήμη της Λογικής ως «αυτοεκπληρούμενη προφητεία». Το κακό που θα λυνόταν με τρόπο και μέθοδο που διαψεύσθηκε κατηγορηματικά (διεθνής διάσκεψη ή μονομερής διαγραφή χρέους, κατάργηση μνημονίων) ελλείψει εναλλακτικών λύσεων, θα το δούμε να θεριεύει ξανά έξω από την πόρτα του σπιτιού μας ή και μέσα σε αυτό. Μην πιστεύοντας βαθιά στην υπέρβασή του, του επιτρέπουμε να ξαναζωντανέψει.
Λαός και αλήθεια
Όμως, υπάρχουν δύο θετικά πράγματα ακόμη ζωντανά. Το πρώτο είναι η λαϊκή κινητοποίηση, ενθουσιασμός και περηφάνια, οι καρποί των πρόσφατων εκλογών. Αυτό το πολιτικό και ηθικό κεφάλαιο, παρά την υπαρκτή μείωση των πολιτικών προσδοκιών μετά από τρία χρόνια κινηματικών ηττών, γιατί να μην το στρέψουμε προς μια πιο θεμελιακή και αξιακά ισχυρή διαπραγμάτευση με ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας λυτρωτικής ρήξης με την ευρωζώνη, γιατί να το σπαταλήσουμε ; Και ακόμη και το ζήτημα του δημοψηφίσματος για το αν θα εφαρμόσουμε το πρόγραμμα της ΔΕΘ στο σύνολό του και για το αν είναι θεμιτές σε μια αιμάσσουσα κοινωνία οι λεγόμενες «μονομερείς ενέργειες», γιατί να μην του δώσουμε μια άμεση προώθηση και εφαρμογή;
Ακόμη, όμως, κι αν επικρατήσει ο πιο ψυχρός συμβιβαστικός ρεαλισμός -πιο ψυχρός και από τον ίδιο τον ρωσικό χειμώνα- και επικυρωθεί η προσωρινή ή και η μόνιμη συμφωνία-συνθήκη με την ευρωζώνη, υπάρχει ακόμη μια θεμελιακή υπoχρέωση της Αριστεράς ή μάλλον των αριστερών εκείνων που εξακολουθούν να σέβονται τον εαυτό τους: να λέμε τα σύκα-σύκα, τις σκάφες- σκάφες, τα μνημόνια-μνημόνια, τις αλυσίδες-αλυσίδες και να μην υποκύψουμε στην εθελοδουλία. Αν δεν μπορούμε να βελτιώσουμε το βίο μας, ας μην τον εξευτελίσουμε, ας μην υποκύψουμε στο οργουελιανό Newspeak. Η αλήθεια γεννά πάντοτε μια υποθήκη αλλαγής για το μέλλον, η απόσβεση της μνήμης και της ευθυκρισίας μας μάς γυρνάει πάντοτε στο πιο φριχτό και αξεπέραστο παρελθόν. Ας κάνουμε αυτήν τη χάρη όχι μόνο στους ζωντανούς αλλά και σε αυτούς που πρόκειται να έλθουν.
