Ας ξεκινήσουμε από μια βασική παραδοχή: ο λαϊκός παράγοντας βρίσκεται σε πολύ χαμηλό βαρομετρικό. Ο απλός κόσμος, μετά από 12 χρόνια μεγάλων προσπαθειών για επιβίωση και σκληρών τιμωρητικών πολιτικών από εγχώριες ελίτ και ευρωκρατικούς πάτρωνες, βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση. Κυρίως, δεν ελπίζει σε κάτι καλύτερο – και η στέρηση της ελπίδας είναι το πιο επικίνδυνο δηλητήριο. Το μόνο που του απομένει είναι να τα βγάλει πέρα χωρίς να χάσει την ανθρωπιά του, να δώσει στήριξη κυρίως στην οικογένειά του, και βεβαίως να διασώσει ό,τι μπορεί από τη λεηλασία που συνεχίζεται. Είναι εντυπωσιακό πως σε πρόσφατη δημοσκόπηση της MRB (6/7/2022) οι πολίτες δίνουν πρώτη θέση σε σημασία στον θεσμό της οικογένειας. Χωρίς τους οικογενειακούς δεσμούς, η αποσύνθεση της κοινωνίας θα είχε προχωρήσει πολύ περισσότερο.
Την ίδια στιγμή, προκαλούν εντύπωση οι σχεδόν υστερικές επιθέσεις σε μεγάλες στιγμές του λαού, όπως γίνεται τούτες τις μέρες για το δημοψήφισμα του 2015 και το περήφανο «Όχι» του λαού μας. Μάλιστα το παιδί των Σημίτη και Βενιζέλου, ο κύριος Χριστοδουλάκης, αν και νέος άνθρωπος, εκστόμισε το βαρύ χαρακτηρισμό «ταπεινωτικό δημοψήφισμα» μέσα στο ευρωκοινοβούλιο (μάλλον για να δώσει εξετάσεις καλού μαθητή στους ευρωκράτες). Γιατί όμως «ταπεινωτικό»; Ποιος ταπεινώθηκε τότε; Η ταπείνωση υπήρξε, αλλά από την ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση – αυτήν που υπηρετεί πιστά ο νέος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, δηλαδή από τους τοκογλύφους Δανειστές τύπου Σόιμπλε και Σία (Ε.Ε., ΔΝΤ, ισχυροί της Ευρώπης). Όλοι αυτοί ήθελαν να ταπεινώσουν τον ελληνικό λαό, να τον τιμωρήσουν, και εκφράστηκαν ρατσιστικά σε βάρος του πάμπολλες φορές. Όλοι οι υπηρέτες του «ΝΑΙ σε όλα και προς όλους τους αφέντες» αυτά τα καταπίνουν, και συμμετέχουν στον χορό κανιβάλων σε βάρος του ελληνικού λαού και της Ελλάδας (99 χρόνια επιτροπεία και δήμευση του εθνικού πλούτου).
Τα ελληνικά καλοκαίρια συχνά δεν ήταν ό,τι ορίζει το τραγούδι –δηλαδή «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και το αγόρι μου»– και τα τελευταία χρόνια δεν αφήνονταν πάντα ο λαός να «κάνει τα μπάνια του». Αυτό που επιτρέπεται για κάποιους, μιας και η πλειοψηφία δεν κάνει διακοπές πλέον, είναι ένα ολιγοήμερο διάλειμμα. Ήδη οι τιμές των ακτοπλοϊκών κατέστησαν απαγορευτικές για εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες (αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες). Κατακαλόκαιρο εκδηλώθηκε πολλές φορές αυτό που φοβούνται οι ελίτ και οι πρεσβείες: μεγάλες στιγμές του ελληνικού λαού. Ιούλιος 1965 (Ιουλιανά), Ιούλιος-Αύγουστος 1974 (Κυπριακό, μεταπολίτευση, αποχώρηση από στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ), Ιούνιος-Ιούλιος 2011 (Πλατείες), Ιούλιος 2015 (Δημοψήφισμα). Βέβαια δεν ήταν μόνο καλοκαιρινές οι μεγάλες στιγμές του ελληνικού λαού. Πέρσι όμως, πάλι καλοκαίρι, ο ίδιος ο λαός, παρακούοντας τις εντολές για «εκκένωση», έσωσε περιουσίες και δάση.
Οι συστημικοί προετοιμάζονται
Πολλές φορές ακούγονται κριτικές για «συντηρητικοποίηση», για «μιζέρια», για «κοντή μνήμη» του λαού. Διατυπώνονται κριτικές ότι ίσως να εξωραΐζουμε την κατάσταση βάσει των επιθυμιών μας, ενώ έχουν συντελεστεί διεργασίες που δεν τεκμηριώνουν την εκτίμηση ότι ο λαϊκός παράγοντας μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει έναν ανεξάρτητο ρόλο στις εξελίξεις. Όμως οι μεγάλες στιγμές του πρόσφατου παρελθόντος δείχνουν ότι υπάρχουν δυνατότητες εκδήλωσης του λαϊκού παράγοντα με πολλούς τρόπους, ακόμα και όχι άμεσα ηχηρούς. Το πολιτικό σύστημα «ακούει» τη λαϊκή δυσφορία και αγανάκτηση για τα τιμολόγια των πάλαι ποτέ ΔΕΚΟ, για την τιμή των καυσίμων κ.λπ. σε πολλές κοινωνικές συνευρέσεις: από τις λαϊκές αγορές, τις πλατείες και τα καφενεία ως τα γήπεδα και τις συναυλίες.
Ας συμπληρώσουμε ότι όλοι οι φορείς του συστήματος διεθνώς προετοιμάζονται για να αντιμετωπίσουν ένα μεγάλο κύμα διαμαρτυριών και κοινωνικών αγώνων που θα ξεσπάσουν λόγω της «πολεμικής οικονομίας» και των «έκτακτων μέτρων». Αυτή η προετοιμασία δείχνει ότι οι συστημικοί κύκλοι δεν νοιώθουν διόλου στέρεο το έδαφος στο οποίο πρέπει να κινηθούν.
Οι σκληρές τιμωρίες διαδηλωτών (π.χ. ενάντια στις ανεμογεννήτριες στην Τήνο), ή η βάναυση μεταχείριση των ανεμβολίαστων υγειονομικών (που απολύθηκαν και κάθε κινητοποίησή τους χτυπιέται άγρια, όπως μόλις προχθές), δείχνουν πώς αντιλαμβάνονται το κράτος και οι κυβερνήσεις τους πολίτες: τους θεωρούν εχθρούς. Και εξαπολύουν εναντίον τους κτηνώδη καταπίεση και καταστολή. Η προληπτική θωράκιση μιας ολοένα πιο ολοκληρωτικής κρατικής δομής κόντρα στην κοινωνία πάει μαζί με το χτύπημα κάθε έκφρασης αντίστασης. Και προετοιμάζει όλο τον κατασταλτικό μηχανισμό για τις μεγάλες συγκρούσεις που θα προκαλέσει η διαχείριση της κρίσης.
Ο εχθρός λαός
Η σφοδρή επίθεση που γίνεται τούτες τις μέρες για το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 δείχνει ότι είναι αναγκαίο για τις ελίτ να καταφέρονται χτυπήματα στις μεγάλες στιγμές του λαού και σε ιδεολογικό επίπεδο. Η «υπεύθυνη κοινωνία», δηλαδή η αφρόκρεμα των ελίτ και των δορυφόρων τους, τρέφουν ασίγαστο μίσος ενάντια στο λαό μας. Ιδίως όταν, αντί να τους γλύφει, τολμά να λέει ανοιχτά τη γνώμη του. Ακόμη «χειρότερα» όταν με τις πράξεις του αλλάζει συσχετισμούς, γκρεμίζει καθεστώτα, ματαιώνει ή καθυστερεί σχέδια.
Τόσο με την πανδημία, όσο και τώρα με τον πόλεμο, οι ελίτ και όλοι οι παρατρεχάμενοί τους ρίχνουν το αναγκαίο δηλητήριο σε ό,τι είναι λαϊκό και εθνικό. Κύριος εχθρός τους ο «λαϊκισμός». Δηλαδή ο λαός με βούληση, φρόνημα, έκφραση. Ίσως το κεντρικό μέλημά τους είναι να έχουν «κοινωνική ειρήνη» (και εδώ χρειάζονται ολόκληρο το ένοχο και αμαρτωλό πολιτικό σύστημα). Να έχουν έναν λαό και μια κοινωνία υποταγμένη, χωρίς ελπίδα και προοπτική.
Οι επιθέσεις στο δημοψήφισμα και το «Όχι» του λαού έχουν τον ίδιο σκοπό. Εκφράζουν την απέχθεια προς τα «θέλω» του λαού. Θεωρούν τον λαό «τυχοδιώκτη» και επιρρεπή σε «οχλοκρατικές» καταστάσεις. Στο πλάι τους έχουν σχεδόν όλη τη διανόηση, που κάνει ότι δεν καταλαβαίνει, και δεν τολμά να πάει κόντρα στο ρεύμα (επειδή κι αυτή μπουκώνεται από το σύστημα, που θέλει την «ησυχία» του).
Κοντά στους καταγγελλόμενους «αναθεωρητισμούς» και τις «αναθεωρητικές» δυνάμεις (Ρωσία και Τουρκία) υπάρχει λοιπόν και ένας επίσημος συστημικός αναθεωρητισμός (δηλαδή κατάφωρη διαστρέβλωση) της σύγχρονης ιστορίας, και ιδιαίτερα των κεφαλαίων όπου ορμητικά εισβάλλει ο λαϊκός παράγοντας αλλάζοντας δεδομένα και κανόνες.
Αναμένοντας το «θάμα»;
Μήπως όμως όλα αυτά οδηγούν τη σκέψη και την επιθυμία να γίνει ένα «θάμα» και ο λαϊκός παράγοντας να εμφανιστεί για να καθαρίσει την κόπρο που συσσωρεύεται; Όχι φυσικά. Αλλά τότε τι; Πριν από κάθε «εισβολή» του λαϊκού παράγοντα υπάρχουν πολλές ποσοτικές αλλαγές, και μερικές ποιοτικές, που οδηγούν στην εμφάνισή του – ή και στη ματαίωσή της. Επομένως υπάρχει μια περίοδος προετοιμασίας των πνευμάτων για τη μία ή την άλλη τροπή. Τα ξεσπάσματα του λαού δεν είναι ακριβώς αυθόρμητα: είναι συνέπεια πολλών παραγόντων, και σε αυτά παίζουν ρόλο και οι ιδέες, η ιστορία, η θέληση και το πάθος ακόμα και λίγων στην αρχή, όπως και κάποιες αλαζονικές συμπεριφορές των από πάνω.
Σήμερα, πέρα από τη διάδοση ενός αντιστασιακού πνεύματος και στάσης (για να μπορέσει να επιβιώσει ο κόσμος και να μην διαλυθεί η χώρα), είναι αναγκαίο να τεθούν οι βάσεις μιας νέας συνείδησης που θα δώσει ζωή και οξυγόνο, που θα κάνει πιο συνειδητές τις αντιστάσεις και τους αγώνες, που δώσει νόημα και ελπίδα. Αυτό δεν θα προκύψει απλά από το «αυθόρμητο» ή με κάποιους μαγικούς αυτοματισμούς. Εδώ υπεισέρχεται η συνειδητή προσπάθεια κύκλων, ομάδων και προσώπων που αντιλαμβάνονται τη φάση και τα κύρια χαρακτηριστικά της, και αποφασίζουν να έχουν έναν ενεργό ρόλο – όχι υποκαθιστώντας ή δρώντας «εξ ονόματος», αλλά συμβάλλοντας ουσιαστικά ώστε τα νέα «πετάγματα» να μην είναι τυφλά, να έχουν στόχους και να αλλάζουν συσχετισμούς σε πιο μόνιμη βάση. Δύσκολο, ναι. Αλλά είναι το μόνο που έχει πραγματικό ενδιαφέρον και ουσία.
Στα φύλλα του Ιουλίου θα αναδείξουμε πτυχές και ζητήματα των μεγάλων στιγμών του λαού μας που τα διαστρέφουν και τα συκοφαντούν οι εγχώριες ελίτ (αυτές που αντιμετωπίζουν τον λαό ως εχθρό…). Αρχίζουμε στο σημερινό φύλλο με το αφιέρωμα στο «Όχι» του δημοψηφίσματος.
