Του Κώστα Βεργόπουλου. Ότι τα ΜΜΕ είναι Μέσα Μαζικής Διαστροφής, είναι προ πολλού γνωστό, όπως επίσης ότι η τηλεόραση θα έπρεπε να ονομάζεται ακριβέστερα τηλε-τύφλωση.
Ωστόσο, υπάρχει ένα ζήτημα με τη δημοκρατική υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει πλουραλιστική ενημέρωση των πολιτών, όπως επίσης να βελτιώνει το επίπεδο της κουλτούρας και του πολιτισμού.
Με τη μαύρη οθόνη, το κράτος μας απαλλάσσει από την επιβλαβή παρουσία του στα Μέσα Ενημέρωσης, αλλά και αυτο-απαλλάσσεται το ίδιο από τις αναπαλλοτρίωτες και ακατάσχετες δημοκρατικές υποχρεώσεις έναντι της κοινωνίας και των πολιτών, ιδιαίτερα δε των ασθενέστερων τάξεων. Η κοινωνία, σήμερα, δεν κλαίει επειδή έχασε την κυβερνητική προπαγάνδα και την κυβερνητική διαστρέβλωση της ενημέρωσης, αλλά διαμαρτύρεται επειδή χάνει ένα πεδίο διεκδικήσεων για δημοκρατική και πλουραλιστική ενημέρωση, που, πάντως, δεν υπήρχε, αλλά μπορούσαμε όμως να την διεκδικούμε.
Με τη μαύρη οθόνη, κάθε διεκδίκηση αποβαίνει άνευ αντικειμένου, τελεία και παύλα. Πολλώ μάλλον, όταν η ικανοποίηση των δημοκρατικών διεκδικήσεων στον τομέα της ενημέρωσης και του πολιτισμού ανατίθεται έτσι σε τελευταία ανάλυση κατ’ αποκλειστικότητα στα ιδιωτικά εμπορικά κανάλια, που εξ ορισμού δεν βασίζονται στην τήρηση και τον σεβασμό των δημοκρατικών κατακτήσεων και υποχρεώσεων, αλλά στην αποκλειστική επιδίωξη ιδιωτικού οικονομικού οφέλους.
Το κλείσιμο της δημόσιας τηλεόρασης εκτελείται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων που έχουν ήδη αναληφθεί με τα μνημόνια, αφού αυτό δεν τεκμαίρεται απλώς, αλλά ρητά αναφέρεται στις συμφωνίες με την τρόικα για τη δημόσια τηλεόραση. Εξάλλου, δεν αφορά μόνον τη χώρα μας, αλλά και τις υπόλοιπες χώρες της Νοτίου Ευρώπης, αφού θεωρείται μέσον εξοικονόμησης πόρων προς ικανοποίηση των απαιτήσεων των δανειστών. Όμως, εκτός από το οικονομικό μέρος, φαίνεται ότι διακινείται και πολιτικό-ιδεολογικό σκέλος με την αχρήστευση της δημόσιας τηλεόρασης. Το κλείσιμο κάθε σήματος και κάθε πρόσβασης στο αρχείο της ΕΡΤ βάζουν σε σκέψεις, τόσο όσον αφορά την πρόσβαση στην Ιστορία, όσο και όσον αφορά την πρόσβαση στα γεγονότα που σήμερα προαναγγέλλονται.
Στην Τουρκία, ο Ερντογάν επέβαλε υψηλά πρόστιμα στα κανάλια που μετέδωσαν «μη-νόμιμες» εικόνες από την Πλατεία Ταξίμ. Τη «νομιμότητα» των εικόνων που θα αναπαραχθούν καθορίζει ο Σουλτάνος. Στην Ελλάδα, ο Έλλην ομόλογός του επέλεξε αντί προστίμου, ριζοσπαστικότερη μέθοδο: να τα κλείσει, με την ομολογία ότι ευρίσκοντο εκτός ελέγχου.
Ας μην ξεχνάμε, από την εποχή της Εικονομαχίας, όποιος καταργεί την αναπαράσταση του κόσμου, στην ουσία καταργεί τον ίδιο τον κόσμο. Όποιος καταργεί το δημοκρατικό δικαίωμα αναπαράστασης του κόσμου έρχεται σε βαθιά σύγκρουση όχι με τους αναπαραγωγούς της εικόνας, αλλά με τον ίδιο τον κόσμο. Ο κόσμος δεν υπάρχει παρά διά μέσου της αναπαράστασής του και σε αυτό το πεδίο η δημοκρατία είναι όχι μόνον αυτονόητη, αναγκαία και απαράκαμπτη, ιδίως στην εποχή μας, αλλά επίσης και εφικτή. Έτσι τουλάχιστον πιστεύει η κοινωνία και όποιος προσβάλλει αυτή τη δημοκρατική προσδοκία, ανοίγει την πόρτα σε θύελλες και στις πιο απρόσμενες εξελίξεις.
Στη σημερινή κοινωνία του θεάματος, το θέαμα έχει αποκτήσει μεγαλύτερη βαρύτητα από την ίδια την πραγματικότητα. Και αφού το θέαμα της ύπαρξής μας έγινε πλέον το οξυγόνο της ζωής μας, η μάχη για το θέαμα κατάντησε, είτε έτσι είτε αλλιώς, μάχη για τη ζωή. Αυτό το μπούμερανγκ, οι χειραγωγοί της εικόνας, όπως ακριβώς οι μαθητευόμενοι μάγοι, υπερεκτιμώντας όπως πάντα τις δυνατότητές τους, δεν το έχουν αντιληφθεί, ούτε καν το υποψιάζονται και κατά συνέπεια μόνοι τους πυροδοτούν εξελίξεις που δεν είναι σε θέση ούτε καν να διανοηθούν.
* Ο Κώστας Βεργόπουλος
είναι οικονομολόγος
