Μια και ζούμε σε εποχές που ανθεί η συνωμοσιολογία, την προσοχή μου τράβηξε, την περασμένη εβδομάδα, η ανάρτηση μιας φίλης στο Facebook με ένα επετειακό άρθρο από την ιστοσελίδα tribune.gr, το οποίο ισχυριζόταν πως την Επανάσταση του 1821 οργάνωσε ο τεκτονισμός. Έχω υπ’ όψιν μου πολλά τέτοια δημοσιεύματα, αλλά στην προκειμένη περίπτωση μού έκανε εντύπωση ένα από τα σχόλια που ακολούθησαν την ανάρτηση και το οποίο ανασκεύαζε το επιχείρημα του δημοσιεύματος. Ήταν του Στέλιου Αλειφαντή, καθηγητή στο Πάντειο. Βρήκα το σχόλιο αυτό πολύ «ψύχραιμο» και διαφωτιστικό και το μεταφέρω εδώ, σχεδόν αυτούσιο:
«[…] O τεκτονισμός ήταν ένα ευρύτατα διαδεδομένο ρεύμα του 18ου αιώνα με πολλές παραλλαγές και εσωτερικές αντιθέσεις, ευρύτατα διαδεδομένο στις πολιτικές ελίτ, στην εμπορική τάξη και στους διανοούμενους του ελληνικού διαφωτισμού. Πλείστοι Έλληνες ήταν τέκτονες, αλλά ο τεκτονισμός δεν προετοίμασε την επανάσταση […] η επανάσταση δεν ήταν εγχείρημα του τεκτονισμού. Για παράδειγμα, ο Καποδίστριας και άλλοι ήταν πράγματι τέκτονες. Αυτό είναι δεδομένο. Όμως η ιδιότητα καθαυτή δεν είναι το κομβικό σημείο αναφοράς, ακόμη κι όταν υπάρχει συμμετοχή σε στοές. Ο τεκτονικός κύκλος είναι το “κέλυφος”. Η ουσία είναι τα άτομα και η μεταξύ τους δικτύωση, που υιοθετούν ένα πατριωτικό πολιτικό πρόγραμμα (πέρα και άσχετα από τις αξίες του τεκτονισμού), μια νέα (μη τεκτονική) συνωμοτική οργάνωση, κι αυτή είναι η διάκριση μιας “Στοάς” από μια “Εταιρία”!
Η διεξοδική μελέτη έχει δείξει ότι, ναι χρειάστηκε να ιδρυθεί από τον Αλέξ. Μαυροκορδάτο-Φιραρή και τον Καποδίστρια ο “Φοίνικας” ως συσπείρωση των ομογενών στην Μόσχα, ακόμη και να βαφτιστεί “στοά”, προκειμένου τα άτομα μέλη της να βρουν διευκολύνσεις ή προσβάσεις σε μέσα ή κύκλους, ή ακόμη και προστασία τεκτονικών δικτύων ή μελών. Όμως, το πολιτικό πρόγραμμα το προωθούν άτομα μιας διακριτής από τον τεκτονισμό “ένωσης προσώπων”, που χαρακτηριστικό τους δεν είναι, εν προκειμένω, η τεκτονική ιδιότητα ή η τεκτονική δράση, αλλά η πολιτική συσπείρωσή τους γύρω από την εθνική ιδέα.
[Άλλωστε] όλοι οι τέκτονες της εποχής δεν ήταν κατ’ ανάγκη στρατευμένοι στην εθνική ιδέα. Θα έλεγα μάλιστα το αντίθετο […] πολλοί τέκτονες ήταν πράκτορες ξένων δυνάμεων, είτε στην ελληνική επανάσταση, είτε σε περιπτώσεις άλλων χωρών, π.χ. τσαρική αυλή, Σουηδία, Γερμανία, Ιταλία, Βατικανό κ.λπ. Η Εταιρία των Φιλικών απαγόρευε στα μέλη να έχουν άλλη ιδιότητα πέραν της εταιρικής ή να είναι αλλοδαποί. Ο ίδιος ο Καποδίστριας, ως Κυβερνήτης πλέον, απαγόρευσε σε κρατικά στελέχη να μετέχουν σε “μυστικές” εταιρίες ή αδελφότητες προκειμένου να δημιουργήσει κρατική διοίκηση.
[…] Δυστυχώς, μέσα στα τόσα ανιστόρητα ιδεολογήματα που διαδίδονται ένθεν & ένθεν αναπτύσσεται μια φιλο -και αντι- τεκτονική διαμάχη που συμβάλει στην συσκότιση της ιστορικής πραγματικότητας».
D.S. (και για τη μεταφορά: Βασίλης Ξυδιάς)
