του Δημήτρη Πετρόπουλου*
Το Σαββατοκύριακο 23-24/9/2023 κλιμάκιο εθελοντών Μηχανικών Δημοσίων Υπαλλήλων, μελών της ΕΜΔΥΔΑΣ (ανταποκρινόμενοι σε σχετικό κάλεσμα) επισκεφθήκαμε πληγείσες περιοχές της Θεσσαλίας (Λάρισα, Καρδίτσα, Τρίκαλα) ώστε να συνδράμουμε στο έργο της Γενικής Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών, η οποία και επιχειρεί στις περιοχές από την πρώτη στιγμή. Οι εθελοντές συνάδελφοι μας, μαζί με Μηχανικούς της ΓΔΑΕΦΚ, στελέχωσαν μεικτά κλιμάκια Πρωτοβάθμιου Ελέγχου σύμφωνα με την ΚΥΑ 17143 (ΦΕΚ Β’ 5406/11-09-2023) και κατέγραψαν καταστροφές σε οικίες της περιοχής.
Οι εικόνες της καταστροφής που αντικρίσαμε είναι συγκλονιστικές.
Η βασική διαπίστωση μας είναι ότι όλοι οι συνάδελφοί μας, με υπερβάλλοντα ζήλο, έχουν ανταποκριθεί στις τεράστιες ανάγκες καταγραφής των καταστροφών, συνδρομής των πολιτών και ανάταξης των συνεπειών από τις πλημμύρες. Δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση ότι μόνο ένα ισχυρά στελεχωμένο, επιστημονικά επαρκές, σωστά συντονισμένο και νομοθετικά κατοχυρωμένο Δημόσιο Σύστημα πρόληψης και αντιμετώπισης μπορεί να διαχειριστεί αντίστοιχες καταστάσεις, στον αντίποδα λογικών «επιτελικού» και «λιγότερου» κράτους.
Επιβεβαιώσαμε ότι η εργασία των μηχανικών, με την κατάλληλη στελέχωση και την παροχή όλων των απαιτούμενων μέσων, συμβάλλει καθοριστικά στην προστασία ζωών, περιουσιών και του περιβάλλοντος, αλλά και στην έγκαιρη και ορθή διαδικασία ανάταξης των συνεπειών. Δεν πρέπει να επαναληφθούν ποτέ φαινόμενα όπου –απουσία των κατάλληλων μηχανικών και των γνώσεών τους– δήμαρχοι και περιφερειάρχες αλληλοκατηγορούνται για ευθύνες και αστοχίες.
Διαπιστώσαμε για άλλη μια φορά ότι οι διαδικασίες μετακίνησης, διαμονής και εργασίας των εμπλεκόμενων υπαλλήλων είναι τουλάχιστον προβληματικές:
α) Χωρίς έγκαιρο σχεδιασμό, παροχή οχημάτων, κεντρική διαχείριση καταλυμάτων. Με ατομική ευθύνη των υπαλλήλων για το πώς θα μετακινηθούν και πού θα μείνουν σε πολλές περιπτώσεις.
β) Χωρίς προκαταβολές των μετακινήσεων, με φόρτωμα όλων των εξόδων στους υπαλλήλους, οι οποίοι και θα περιμένουν μήνες για την αποζημίωσή τους, που όπως έχουμε τονίσει παραμένει εξαιρετικά χαμηλή. Η παρούσα ημερήσια αποζημίωση σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί, ειδικά σε περιπτώσεις μακροχρόνιων μετακινήσεων, όπου οι ανάγκες πολλαπλασιάζονται.
γ) Χωρίς τα αναγκαία Μέσα Ατομικής Προστασίας, τα οποία –αν και έχει βελτιωθεί η χορήγησή τους– καθυστερούν και δεν είναι και τα κατάλληλα για κάθε περίπτωση (π.χ. γαλότσες, ειδικές μάσκες, στολές για τις πιο επικίνδυνες μολυσματικά περιοχές, εμβολιασμοί κ.λπ.).
δ) Χωρίς την πρόβλεψη χορήγησης Επιδόματος Επικίνδυνης και Ανθυγιεινής Εργασίας σε εργαζόμενους που αποτελούν τον ορισμό της Επικίνδυνης και Ανθυγιεινής Εργασίας σε χώρους ετοιμόρροπους, σε πυρκαγιές και πλημμύρες εν εξελίξει, σε περιοχές με επικίνδυνα μολυσματικά φορτία, όπως αυτές που επισκεφθήκαμε.
ε) Το κύριο βάρος των αυτοψιών πέφτει κυρίως σε εργαζόμενους με επισφαλείς σχέσεις εργασίας (ΙΔΟΧ) και υπό εργασιακή ομηρεία παράτασης συμβάσεων, ενώ είναι πλέον απολύτως προφανές ότι αφενός υπάρχουν τεράστιες ανάγκες σε μόνιμους εργαζομένους και, αφετέρου, η πείρα που έχει αποκτηθεί από αυτό το δυναμικό από το 2018 και μετά είναι τεράστια και πολύτιμη (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές) και οφείλει να αξιοποιηθεί.
στ) Το πλήθος των εμπλεκομένων μηχανικών για τις αυτοψίες είναι ανεπαρκές, ειδικά σε περιοχές όπως η Β. Ελλάδα, αλλά και η Θεσσαλία. Επείγει οι αρμόδιες υπηρεσίες να στελεχωθούν και να εξοπλισθούν άμεσα.
Τέλος, επιβεβαιώσαμε ότι επείγουν τα κάτωθι:
- Υπάρχει ανάγκη προτεραιοποίησης και Κεντρικού Σχεδιασμού της αντιπλημμυρικής προστασίας από την Πολιτεία. Συνολική αντιμετώπιση των φαινομένων και όχι αποσπασματικά έργα.
- Επικαιροποίηση του εν εξελίξει Χωροταξικού Σχεδιασμού και των πλημμυρικών χαρτών με βάση τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από τις καταστροφές.
- Αξιοποίηση του συνόλου του επιστημονικού δυναμικού της χώρας για τη στελέχωση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα διοίκησης. Μηχανικοί να αποφασίζουν για τα τεχνικά θέματα.
- Πρόταξη έργων ορεινής υδρονομίας και σύγχρονων μεθόδων διευθέτησης των ρεμάτων με διατήρηση των φυσικών τους διαδρομών και των πλημμυρικών τους ζωνών. Οριοθέτηση και καταγραφή όλων των ρεμάτων. Θα πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε για αλλαγή νοοτροπίας σε σχέση με την αντιμετώπιση των ποταμών ως διαθέσιμου χώρου, αλλά και για πιο θαρραλέα και αποτελεσματικά μέτρα, όπως καθαιρέσεις οικημάτων αλλά και υποδομών εντός των κοιτών, διανοίξεις των εκβολών των ποταμών, αποκάλυψη σκεπασμένων ρεμάτων κ.λπ.
- Επιτάχυνση έργων Φραγμάτων και Ταμιευτήρων και αξιοποίησή τους και για αρδευτικούς λόγους, ταχεία χρηματοδότηση έργων προστασίας.
- Να σταματήσουν οι διαχρονικές ευθύνες της Πολιτείας για την πολυνομία, την υποχρηματοδότηση και την ελλιπή στελέχωση, καθώς και να πάψουν να αναζητούν εξιλαστήρια θύματα στους μηχανικούς της Δημόσιας Διοίκησης.
- Να προχωρήσουν με γοργούς ρυθμούς οι διαδικασίες αποζημίωσης των πληγέντων, αλλά και οι διαδικασίες καθαρισμού, μετεγκατάστασης, φιλοξενίας, διατροφής, προστασίας της υγείας τους.
- Να τερματιστεί η πολιτική «κόστους – οφέλους» και… «φαίνεσθαι». Τα έργα κι οι υποδομές ενός οργανωμένου κράτους είναι και υπόγεια, όχι μόνο υπέργεια. Αρκετά θρηνήσαμε τις απώλειες ζωών και περιουσιών ως αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής.
Με την υλοποίηση των παραπάνω και την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή οι εργαζόμενοι επιστήμονες μηχανικοί μπορούμε να συμβάλλουμε αποτελεσματικά τόσο για την πρόληψη όσο και για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων. Ας το καταλάβει επιτέλους και η Πολιτεία.
* Ο Δημήτρης Πετρόπουλος είναι πρόεδρος Δ.Σ. Πανελλήνιας Ομοσπονδίας ΕΜΔΥΔΑΣ
