Ο Τζίμι Κάρτερ θεωρείται από το βαθύ αμερικανικό κατεστημένο ένας από τους πιο αποτυχημένους προέδρους των ΗΠΑ.
Ο λόγος είναι απλός. Ο Κάρτερ ανέλαβε το 1976 να διαχειριστεί μια υπερδύναμη σε αναγκαστική αναδίπλωση, μετά τις στρατηγικές ήττες των ΗΠΑ σε Βιετνάμ και αλλού. Αλλά η διαχείριση ήταν τέτοια που -σύμφωνα πάντα με το βαθύ αμερικανικό κατεστημένο- αντί να ανακόψει την υποχώρηση οδήγησε και σε άλλες ταπεινώσεις: στο Ιράν το 1979, στη Νικαράγουα, στο Αφγανιστάν κ.λπ. Προς τι λοιπόν το στυλάκι του δημοκρατικού, καλού προέδρου αν τελικά αυτό δεν αλλάζει την πορεία των πραγμάτων: αλλά την επιδεινώνει;
Ο πειρασμός να τραβηχτούν παράλληλες γραμμές αναλογίας με το σημερινό πρόεδρο είναι μεγάλος. Ο Μπάρακ Ομπάμα ανέλαβε και αυτός να διαχειριστεί μια υπερδύναμη σε αναγκαστική αναδίπλωση από την οικονομική κρίση του 2007-08 και τη γεωπολιτική υποχώρηση από την άνοδο νέων δυνάμεων στον πλανήτη. Και μόνο από το γεγονός ότι οι αλλαγές πολιτικής που ήταν αναγκαίες, σημαίνουν απεμπλοκή από το στυλ επιθετικής διαχείρισης του Μπους, αλλά κυρίως λόγω των λιγότερων οικονομικο-πολιτικών μέσων που διαθέτει σήμερα η υπερδύναμη και λόγω της αδυναμίας της, η διαχείριση Ομπάμα θα ήταν, αναγκαστικά, λιγότερη ηχηρή και «αποφασιστική».
Για παράδειγμα, η επιλογή να χρησιμοποιηθούν στη Μέση Ανατολή ως όχημα της αμερικανικής πολιτικής οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και συνολικά ένας «ήπιος ισλαμισμός», είναι αποτέλεσμα της προαναφερθείσας αναδίπλωσης των ΗΠΑ, τα αμερικανικά συμφέροντα προωθούνται με ένα διαφορετικό, πιο έμμεσο τρόπο από πριν, αλλά η επιλογή ενείχε, όπως αποδείχτηκε, κινδύνους.
Το ερώτημα είναι ποιος ακριβώς θα είναι ο λογαριασμός στο τέλος. Γιατί, αν η διαφορετική αυτή διαχείριση της αναδίπλωσης και υποχώρησης -αντί να επιβραδύνει την υποχώρηση- την επιταχύνει (ή έτσι πιθανώς να υποστηρίζει τμήμα του αμερικανικού κατεστημένου) τότε προς τι όλη αυτή η «ευαισθησία» και το νέο λουκ στις διεθνείς σχέσεις; Το ερώτημα μπορεί εξίσου να απευθυνθεί και για τα εσωτερικά ζητήματα των ΗΠΑ, κυρίως το θέμα της οικονομίας όπου τα πράγματα δεν λένε να ξεβαλτώσουν και το προβαλλόμενο προφίλ του Ομπάμα… Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (ο παραλληλισμός είναι ιερόσυλος, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση).
Στο ζήτημα της Αιγύπτου μια ομάδα εργασίας δημοσίευσε πρόσφατα ένα άρθρο στο οποίο η σχετική απραξία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέναντι στο πραξικόπημα του Στρατού χαρακτηρίζεται «στρατηγικό λάθος», μια όχι συνήθης κατηγορία ανάμεσα σε πλευρές του αμερικανικού κατεστημένου.
Πού ακριβώς βαδίζουν οι ΗΠΑ στο σύγχρονο κόσμο; Η απάντηση που έδωσε ο «υποκειμενικός παράγων» στην περίπτωση του Τζίμι Κάρτερ, δηλαδή οι πολιτικές Ρίγκαν που ακολούθησαν ως απάντηση στον αποτυχημένο, πρέπει να μας προβληματίσουν γι’ αυτό που ίσως μαγειρεύεται στις ΗΠΑ.
Γιώργος Τσίπρας
