Η φάση μετάβασης, οι προτεραιότητες και η ανάγκη για ένα νέο Σύνταγμα. Του Αλέξη Π. Μητρόπουλου
1 Το κράτος, ως νομική και θεσμική υπερδομή, εκφράζει αντικειμενικά τα πολιτικά συμφέροντα του «άρχοντος συγκροτήματος» και της ηγεμονικής τάξης του «κόμματος-εστία» (βλ. Νίκου Πουλαντζά: Οι κοινωνικές τάξεις στον σύγχρονο καπιταλισμό, Εκδ. Θεμέλιο, 1984). Η συμμαχία της μεγαλοαστικής τάξης με τα μικρομεσαία στρώματα των μισθωτών και των αυτοαπασχολούμενων συγκροτεί τη βάση της αστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας. Στηρίζεται στη σχετικά αποδοτική διάταξη των συντελεστών της παραγωγής που, ενώ εξασφαλίζει την επικυριαρχία της μεγαλοαστικής τάξης συναρθρώνει και τα συμφέροντα των μικρομεσαίων σε ένα αξιοβίωτο επίπεδο.
Σήμερα όμως οι ισορροπίες στις παραγωγικές σχέσεις κλονίζονται λόγω της προϊούσας συγκέντρωσης των συντελεστών της παραγωγής, αλλά και της αλλοτρίωσης του διαχρονικού υλικού και άυλου πλούτου του κοινωνικού συνόλου. Αυτό γίνεται με το υπερΣύνταγμα του Μνημονίου υπέρ των ξένων (και δευτερευόντως των εγχώριων) εκπροσώπων της ολιγαρχίας.
Η υπερσυγκέντρωση αυτή των μέσων παραγωγής, σε συνδυασμό με το διεθνή ανταγωνισμό και την εισαγωγή των τεχνολογικών μεθόδων, αφενός μεν θέτει πολλούς μικρομεσαίους επαγγελματίες και επιτηδευματίες εκτός παραγωγής, αφετέρου, δε, πολλούς εργαζομένους της μισθωτής εργασίας στην ανεργία. Η παραγωγική αυτή αναδιάταξη, που με το Μνημόνιο λαμβάνει και τη μορφή πρωτογενούς συσσώρευσης πλούτου υπέρ του ξένου κεφαλαίου με τους διευθύνοντες και τους συμβούλους της τριαρχίας επί τόπου, κλονίζει τις παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις και προλεταριοποιεί τους παραδοσιακούς συμμάχους της μεγαλοαστικής τάξης.
Εξάλλου, το υπερΣύνταγμα του Μνημονίου -πλην του ότι παραβιάζει βασικές αρχές του Συντάγματος και των Διεθνών Συνθηκών, αλλά ακόμη και αυτού του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη-, αποδυναμώνει το Κράτος με τους διαρκείς ακρωτηριασμούς των διοικητικών, οικονομικών και αναπτυξιακών του δραστηριοτήτων. Καταλύει το Κοινωνικό Κράτος ως προϊόν άμβλυνσης των ταξικών αγώνων. Αλλοτριώνει το δημόσιο πλούτο (την υλική υποδομή του κρατικού εποικοδομήματος) και εξασθενίζει -μέχρις σημείου εξαφάνισης- την εθνική κυριαρχία και τους συλλογικούς θεσμούς. Μεταβάλλεται σε κράτος-«παρία» («rogue») και μετατάσσεται στην περιφέρεια ή υποπεριφέρεια της Ε.Ε. (βλ. Τάκη Φωτόπουλου: Η Ελλάδα ως προτεκτοράτο της υπερεθνικής ελίτ, Εκδ. Γόρδιος, 2010). Δημιουργούνται, ως εκ τούτου, οι προϋποθέσεις μιας ριζικής αλλαγής που θα συντελεστεί, όταν επέλθει πλήρης συνειδητοποίηση από τους πολίτες της ραγδαίας κοινωνικής και εθνικής υποβάθμισης.
Σήμερα είμαστε σε φάση μετάβασης. Έως ότου η προλεταριοποίηση της πλειονότητας των πολιτών μετατραπεί σε στερεή κοινωνική και ταξική συνείδηση, που θα αξιώσει την ιδεολογική και πολιτική της αντιστοίχηση, η νέα «πολιτειακή ολοκλήρωση» θα βρίσκεται σε εκκρεμότητα. Όταν τα πράγματα παγιοποιηθούν, τότε η ενωτική πολιτική έκφραση της νέας πλειοψηφικής συμμαχίας των κυριαρχούμενων στρωμάτων της Εργατικής Τάξης (με την ευρεία έννοια) θα επιβάλλει τα συμφέροντα των πολλών και θα αξιώσει ένα νέο Σύνταγμα.
Επειδή, όμως, η Περιφερειακή Ολοκλήρωση στην οποία ανήκουμε, έχει υιοθετήσει, εδώ και καιρό, ως τρόπο ευρωπαϊκής διακυβέρνησης τον επιθετικό ανταγωνισμό της παρωχημένης νεοφιλελεύθερης αίρεσης, στο Σύνταγμα της Νέας Πολιτείας πρέπει -για κάθε ενδεχόμενο- να έχουν ευδιάκριτη θέση και οι ρήτρες του «συνταγματικού πατριωτισμού». Οι κανόνες της Ε.Ε., όπως έχουν σήμερα και όπως ερμηνεύονται από την πειθήνια στα κελεύσματα της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας Ευρωπαϊκή Τεχνοδομή, ούτε δημοκρατικοί ούτε λειτουργικοί είναι, πλην του ότι αντιστρατεύονται τα συμφέροντα των πολλών.
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι η Νέα Ελληνική Δημοκρατική Πολιτεία δεν χρειάζεται απλώς αναθεώρηση του Συντάγματος, αλλά ριζική αλλαγή του, όταν ωριμάσουν οι υποκειμενικές συνθήκες, με συντακτική Συνέλευση ή Εθνοσυνέλευση, κατά το πρόσφατο παράδειγμα της Ισλανδίας, που ξεπέρασε επιτυχώς την κρίση επειδή δεν άκουσε τις οδηγίες των Βρυξελλών, όπως επί λέξει ανακοίνωσε ο πρόεδρός της.
2 Η πρωτοβουλία που πήρε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, σύντροφος Αλέξης Τσίπρας, για τη συγκρότηση ομάδων εργασίας που θα προτείνει τις αλλαγές στους θεσμούς, το κράτος και γενικά στο θεσμικό εποικοδόμημα είναι στη σωστή κατεύθυνση. Ο επιφανής νομικός, πολιτικός και αγωνιστής της Δημοκρατίας σύντροφος Νίκος Κωνσταντόπουλος, αλλά και οι σημαντικοί Έλληνες διανοητές που κλήθηκαν, έχουν πολλά να προσφέρουν σ’ αυτή την προσπάθεια.
Επειδή όμως, όπως προειπώθηκε, το εύρος και το βάθος των όποιων παρεμβάσεων στο εποικοδόμημα (κυρίως στο κράτος) θα εξαρτηθούν από το συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων όπου αντανακλώνται οι μεταβολές στην παραγωγική βάση (κυρίως από τη δύναμη των προοδευτικών), προέχει η παρακολούθηση και η μελέτη των ρωγμών που διανοίγονται στο σύστημα αντιπροσώπευσης. Δεν αρκεί όμως η επιβαλλόμενη αντιστοίχηση. Η αντιπροσώπευση, που προϊόντος του νεοφιλελεύθερου χρόνου παρακμάζει, πρέπει να δώσει τη θέση της σε ρωμαλέους θεσμούς άμεσης συγκρότησης της εξουσίας του δρώντος λαού.
Άλλωστε η τεχνική και νομοτεχνική επεξεργασία και θέσπιση των πολιτικών θέσεων-αποφάσεων είναι ζήτημα σχετικά εύκολο, αν υπάρχει ευκρίνεια στην αντιστοίχηση της οικονομικής και κοινωνικής βάσης με το θεσμικό εποικοδόμημα.
Υπ’ αυτή την άποψη, τα κεντρικά ζητήματα που πρέπει να μας απασχολήσουν αυτή την περίοδο είναι κυρίως:
α) Η αποσαφήνιση του πολιτικού μας λόγου και της κεντρικής πολιτικής μας γραμμής που πρέπει να κινηθεί στην κατεύθυνση: αίτημα για εκλογές4 καταγγελία-ακύρωση του Μνημονίου4 παρουσίαση του συνολικού και ευέλικτου σχεδίου ανασυγκρότησης4 νέα διαπραγμάτευση της Δανειακής Σύμβασης4 διαγραφή χρέους, ει δυνατόν με Πανευρωπαϊκή Διάσκεψη4 άμεση οικονομική-αναπτυξιακή στήριξη λόγω της «τιμωρητικής» υφεσιακής πολιτικής του Μνημονίου και του λάθους των συντελεστών του.
β) Επιμονή στη συνεργασία με όλα τα αριστερά κόμματα και συλλογικότητες, παρά την εμφανιζόμενη δυσκολία συνεννόησης ή εχθρότητα. Τίποτα δεν μένει στάσιμο.
γ) Πορεία προς το λαό για εκλαΐκευση των νέων μέτρων, της νέας επιδείνωσης, του αδιεξόδου των μνημονιακών πολιτικών και κυρίως για την αποκάλυψη των μονίμων πλέον μηχανισμών απομείωσης των μισθών, των συντάξεων, των κοινωνικών παροχών που θέσπισε.
δ) Δημιουργία κατάλληλων οργανωτικών υποδοχέων της νέας διευρυμένης λαϊκής βάσης.
ε) Αποσαφήνιση της θέσης ότι δεν ανοίγουμε συζήτηση για αναθεώρηση του θεσμικού εποικοδομήματος προ των εκλογών, ούτε ανταποκρινόμαστε στην πρόσκληση άλλων συστημικών δυνάμεων, αφού είναι έκδηλο ότι στόχος των μνημονιακών και παραμνημονιακών είναι η «συνταγματοποίηση» του Μνημονίου.
Από όλα τα ζητήματα, όμως, προέχει η αποσαφήνιση της ριζοσπαστικής ιδεολογίας μας και του σαφούς προγράμματός μας για τη ριζική ανασυγκρότηση της χώρας, η απόλυτη αντίθεσή μας στο Μνημόνιο και σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις που μας ενέπλεξαν σ’ αυτό ή (πολύ χειρότερα) συντηρούν, παρά την εντεινόμενη καταστροφή, την ανοχή του λαού έναντι αυτού του πρωτοφανούς αντικοινωνικότητας αποικιοκρατικού προγράμματος διακυβέρνησης με παραπλανητικά αριστερή φρασεολογία.
Ο αγώνας αυτός, μαζί με την καθαρότητα και επεξεργασία της κεντρικής μας γραμμής που οδηγούν σε ενιαία έκφραση και αποσαφήνιση των εννοιών, είναι επιτακτικός όσο ποτέ άλλοτε.
* Ο Αλέξης Π. Μητρόπουλος είναι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και πρόεδρος της Ένωσης για την Υπεράσπιση της Εργασίας και του Κοινωνικού Κράτους (ΕΝΥΠΕΚΚ, www.enypekk.gr)
