του Θανάση Μουσόπουλου
Χαίρομαι όταν μου δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσω το έργο δημιουργών που αγνοούσα. Συχνά ανακαλύπτω διαμάντια άξια μελέτης και προβολής. Ο φίλος και συνοδοιπόρος Γιώργος Θεοδωρόπουλος μου σύστησε το έργο της Μάγδας Παπαδημητρίου Σαμοθράκη, η οποία μου εμπιστεύθηκε δύο τελευταία βιβλία της: την ποιητική συλλογή «Αντανακλάσεις» και το μυθιστόρημα «Πατρίδα ξένη».
Η Μάγδα Παπαδημητρίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1963 και μεγάλωσε στη Κατερίνη, εργάστηκε στον ΟΤΕ για 27 χρόνια. Ξεκίνησε να ασχολείται με τη συγγραφή μετά από μια επιστολή του δασκάλου της Ποιητή και πρεσβευτή της Ουνέσκο, Γιάννη Κουτσοχέρα από το Παρίσι που της έδωσε τη δύναμη να προχωρήσει. Έχει εκδώσει βιβλία με ποιήματα και πεζά. Συνεργάζεται με την ηλεκτρονική ενημερωτική ιστοσελίδα e-pieria και είναι ανταποκρίτρια του Κοινωνικού Δικτύου για τα βιβλία Bookia στην Πιερία και στην Τήνο. Άρθρα της έχουν δημοσιευτεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο του νομού Πιερίας. Είναι μέλος της Παγκόσμιας Ένωσης Ποιητών και ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Συγγραφέων Πιερίας.
***
Θα περιοριστούμε στην ποίησή της, που είναι και η πρώτη της παρουσία. Πριν από τις παρουσιαζόμενες «Αντανακλάσεις» εξέδωσε: «Χωρίς ταυτότητα» 1988, «Ιριδίσματα» 1990 εκδόσεις Γκοβόστη, «Ηώ» 1992 εκδόσεις Γκοβόστη. Σ’ αυτή τη συλλογή υπάρχουν ασπρόμαυρες φωτογραφίες του φωτογράφου Σωκράτη Μαθιά, «Το ταξίδι του Έρωτα από τον Όλυμπο στου Αιγαίου τα κύματα» 2008 από την Εκδοτική Όλυμπος, «Καθρέφτης ψυχής» από τις εκδόσεις Άνεμος 2011, με φωτογραφίες της συγγραφέως και φωτογράφου Τέσσυς Μπάιλα. Μεταφράστηκαν ποιήματα της στο ιταλικό πολιτιστικό έντυπο I Paesaggi Dell’ Anima των εκδόσεων Edizioni Universum.
Σε μια συνέντευξή της ομολογεί κάτι αποκαλυπτικό για το ρόλο της ως δημιουργού: «Πιστεύω πως ο Ποιητής πρέπει να βιώνει την κοινωνία και να εκφράζεται μέσα από αυτή. Τα προβλήματά του να γίνουν έκφραση ώστε να του δώσει την ευκαιρία να “ξεκουμπωθεί” και να διεκδικήσει τα αυτονόητα. Πρέπει να υπάρχει η ελπίδα αλλά συγκρατημένη, ώστε να μην υπάρχει επανάπαυση. Τα προβλήματα, εθνικά, εργασιακά, πολιτισμού και παιδείας, περιβαλλοντικά, υπαρξιακά, δυστυχώς διογκώνονται και δεν αφανίζονται».
Συνοδοιπόρος στις «Αντανακλάσεις» είναι ο Κατερινιώτης εικαστικός φωτογράφος Παναγιώτης Φτάρας που αντιλήφθηκε, κατανόησε και διείσδυσε με όλα τα οπτικά ερεθίσματα του και κατάφερε με την ευαισθησία και τη γνώση του πάνω στο φακό να δημιουργήσει υπέροχες, ασπρόμαυρες, μινιμαλιστικές φωτογραφίες που ξεχωρίζουν. Ταυτίστηκε με το ποιητικό έργο με έναν δικό του μοναδικό και ξεχωριστό τρόπο και έβαλε με την εικαστική του ματιά και αντίληψη την προσωπική του σφραγίδα.
Έτσι ο αναγνώστης / η αναγνώστρια των ποιημάτων θαυμάζει και την εικαστική αντανάκλαση των «Αντανακλάσεων».
Η Μάγδα από τη μια με ρεαλισμό και ειλικρίνεια παρουσιάζει την εποχή μας και τα προβλήματά της, ενώ από την άλλη δεν το βάζει κάτω. Προβάλλει τον δύσκολο δρόμο για την αλλαγή σε έναν κόσμο ελευθερίας και δικαιοσύνης.
***
Θεωρώ δίκαιο, για να γνωρίσουμε το λόγο της ποιήτριας, να της δώσουμε τον λόγο. Μια περιγραφή της κατάστασης:
– Μπήκε το «Πωλείται» στα όνειρα […] / Η Πολιτεία δεν είχε κέφι να τον σώσει. / Του αγόρασε το χρόνο / τα όνειρα και την ελπίδα.
– Πότε σ’ ένοιαζε όταν υπέφερε / ένας άλλος λαός; / Όταν έτρωγαν τις σάρκες του; / Μα είναι τόσο κοντά σου τώρα πια…
– Άλλα περίμενα σε τούτη τη χώρα του ήλιου, / τη χώρα του Αλέξανδρου / και της Πανανθρώπινης Σοφίας. / Γιατί έγιναν έτσι οι άνθρωποι;
– Αλήθεια; / Ποιος Χριστός ξεχώρισε / την αγάπη βάζοντας άλλα χρώματα;
– Φυλλορροούν οι ιδέες, / οι ελπίδες και τα όνειρα.
Ο/η Δημιουργός παλεύει, προσπαθεί να δείξει όλη την πραγματικότητα, χαράζει τον δρόμο του αγώνα και της πάλης:
Ανεξόφλητα Γραμμάτια
Τα θέλω σου / σε τούτη τη χώρα / είναι μακρινά. / Οι επιθυμίες δεν γίνονται πράξη. / Ζεις για να αναπνέεις / λειψόν αέρα […] Πρέπει να είσαι υπάκουος / για να ξοφληθούν τα γραμμάτια.
Φοβισμένα Πουλιά
Περπάτησε στα βράχια ο Ποιητής / και άκουσε την ανάσα των άδειων σπιτιών / και της ταραγμένης θάλασσας […] Για ποιαν Ελλάδα να γράψει / τους στίχους; / Ούτε ελπίδα δεν μπορούσε να φωνάξει. / Ο θάνατος είχε σκορπίσει / στο έρημο νησί.
-Ακούς τον μικρό Γιαννούλη Χαλεπά / που σκαλίζει με την πέτρα / βλέπεις το μαρμαρωμένο αλώνι…/ Όμορφο το ταξίδι μα / θα ’θελα να είναι αληθινό
Ανυπακοή
Η ανυπακοή με τρέφει. / Έτσι θα κάνω τον κόσμο / ομορφότερο / Θέλω να σπάσω τις αλυσίδες / που εσείς με δέσατε […] Έτσι θα μάθουν οι επόμενοι / πως χωρίς μάχη / η ζωή είναι χαμένη
Ο άνθρωπος, όπως τον πλάθει ο ποιητής/η ποιήτρια, έχει απορίες, αγωνίες, παλινδομήσεις. Τίποτε δεν είναι εύκολο. Ψάχνει πάντως τον δρόμο:
– Το βλέμμα κοιτά το θάνατο / Δεν πρέπει να του κάνεις / δρόμο να περάσεις / Δώσε μου το χέρι σου / να σε κρατήσω όρθιο στο δρόμο
– Έβαλες την υπογραφή σου / σ’ ένα θάνατο προαποφασισμένο.
Άσπιλα Όνειρα
Της ελευθερίας τα όνειρα / μην τα κουρελιάζετε. /Ας μείνουν άσπιλα / τουλάχιστον αυτά. /Έτσι μόνο θα γίνει /το επόμενο βήμα. /Με το όνειρο.
– Αν υπήρχε μονάχα λογική / δεν θα είχαν γίνει επαναστάσεις. / Μικρές ή μεγάλες.
Αρκεί να το πιστέψεις
[…] Ποιος μπορεί / στα γκρεμισμένα σπίτια του Αιγαίου / την κλεμμένη ανάσα να επιστρέψει; / Μόνο εσύ! / Ναι, εσύ μπορείς να αντιστρέψεις / τον θάνατο/ Έστω να τον σταματήσεις. / Να μπει πάλι το χαμόγελο στα χείλη, / να νιώσεις πάλι δυνατός. / Η γη σε περιμένει. /Αρκεί να το πιστέψεις.
Μέσα από ατραπούς αναζήτησης, ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στο αύριο το καλό. Χωρίς τυμπανοκρουσίες, χωρίς αυταπάτες, χωρίς δογματισμούς:
– Η σιωπή πάντα παίζει το δικό της ρυθμό, / αρκεί να τον ακούσεις που σε προσκαλεί.
– Το ξέρω, / είναι δύσκολο το μονοπάτι. /Τι είναι εύκολο πια; / Δεν θα τους το χαρίσω. / Θα το νικήσω.
– Πάντα θα υπάρχει / μια λεπτή κλωστή / που μπορείς να την ξηλώσεις / για να ξεφύγεις.
– Πόσο πιο δυνατό μπορεί να / σε πλάσει η ελευθερία; / Τι πιο δυνατό από το ατσάλι;
Κλείνοντας αυτόν τον ποιητικό περίπατο στη συλλογή της Μάγδας Παπαδημητρίου Σαμοθράκη τρία αποσπάσματα που κράτησα από το πλούσιο αυτό έργο της:
Τα δύο πρώτα για την ανάγκη για ομαδική δουλειά και αγώνα:
– Όλοι μαζί, μια γροθιά, / με μπροστάρη την ελπίδα / Για να πάρει ανάσα η πέτρα. /Να καρπίσει πάλι η γη. / Να βγάλει πάλι η πέτρα χόρτο / Η λαχτάρα ας γίνει αλήθεια.
– Πού να βρει γιατρειά / η μονάχη αγκαλιά;
Και το τρίτο, η ευαισθησία, η τέχνη και το συναίσθημα δεν πρέπει να λείψει σε καμία φάση του αγώνα:
– Ταξιδευτή του καλοκαιριού / χαιρέτησε του Αιγαίου /τα ξωκλήσια.
